INTERVIEW FLORIS ALKEMADE
‘‘ ‘Het is beter om niet over tijdelijke
huisvesting, maar over tijdelijke
bewoners te spreken’
in Libanon, waar de huisvesting van vluchtelingen
een veel groter probleem is. Een aantal
revolutionaire oplossingen zoals kartonnen
woningen kan daar wellicht ingezet worden.
Karton is vrij eenvoudig sterk en waterbestendig
te maken, het isoleert heel goed tegen
warmte en kou en kan lokaal geproduceerd
worden uit afvalstromen. Een mooi voorbeeld
van wat ontwerpkracht teweeg kan brengen.
Bijkomend voordeel is dat kartonnen woningen
in landen als Libanon niet als permanent
gezien worden en daarom makkelijker in vluchtelingenkampen
6 Vastgoedsturing #5
toegelaten kunnen worden.’
Hoe stimuleer je ontwerpkracht?
‘Door de juiste vragen te stellen; prijsvragen
werken daarvoor goed. Met WHO CARES, een
prijsvraag over nieuwe vormen van wonen en
zorg die ik samen met wat andere partijen heb
opgezet, heb ik teams van zorgprofessionals
en ontwerpers gevraagd om hier samen over
na te denken. Zo wil ik ontwerpkracht activeren
en ideeën ophalen om de wijken beter in
te richten, vanuit de gedachte dat een stad die
goed is ingericht voor senioren en kwetsbaren,
een goede stad is voor iedereen. We hebben
vier wijken in vier steden als onderwerp genomen.
Recent werden tijdens de Dutch Design
Week in Eindhoven de winnaars bekendgemaakt.
Het team Who Dares met een revitaliseringsplan
voor de Rotterdamse wijk Carnisse
heeft gewonnen. Carnisse is te veel een monocultuur
geworden waarin bewoners na komst
ook weer snel vertrekken. Het is duidelijk dat
in deze wijk grotere ingrepen/transformaties
nodig zijn met het oog op de komende
vergrijzing en de wens om een grotere mix
tussen generaties, inkomens- en bevolkingsgroepen
te bewerkstelligen. In het winnende
team werken publiek-maatschappelijke partijen,
waaronder zorgprofessionals, samen
met commerciële partijen aan hedendaagse
stadsvernieuwing, waarbij zorginnovatie de
motor van de vernieuwing is.
‘Maar naast een prijsvraag is het ook belangrijk
ruimte te geven aan experimenten/initiatieven.
Mooi voorbeeld vind ik de Klusflat in de Bijlmermeer,
waar ik overigens niet zelf bij betrokken
was. De appartementen werden daar
casco te koop aangeboden en moeten zelf
afgebouwd worden. Daarvoor is dan begeleiding
aanwezig. Zo worden koopwoningen in
Amsterdam bereikbaar voor een groep voor
wie dat normaal gezien onbereikbaar is en
krijgt zo’n flat een totaal ander leven.’
Het Rijksvastgoed is omvangrijk en bestaat
uit grote en kleine gebouwen door heel
Nederland. Hoe kan je dat sturen vanuit
jouw opdracht?
‘Door binnen de portefeuille Rijksvastgoed
een aantal belangrijke projecten te selecteren
waaraan we een ambassadeursrol toekennen:
ze gaan als voorbeeld dienen voor
een bepaalde cultuur van denken. Neem de
gevangenissen, de penitentiaire inrichting
(PI), waarvan er nu een aantal worden afgestoten.
Wat houden wij over na alle afstoot
en waar dienen deze PI’s voor? Wat willen
wij met de gevangenen? Is het vergelding, is
resocialisatie het doel of het aanleren van een
vak? De oude PI Veenhuizen is bijvoorbeeld
ingericht op het aanleren van een vak. Vind ik
mooi. Als wij het belang en de mogelijkheid
van extra kwaliteiten bewust weten te benoemen,
kunnen wij het vastgoed daar ook beter
op inzetten. Zo kan je je ook ten aanzien van
rechtbanken afvragen of het vastgoed primair
ingericht moet worden op efficiëntie (minder
rechtbanken) of dat je breder moet kijken. Er
komen altijd veel mensen naar de rechtbank.
Die zichtbare publieksfunctie is van wezenlijk
belang voor onze rechtsstaat en dus ook voor
de rechtsgebouwen. Zo probeer ik telkens het
ambitieniveau ten aanzien van het vastgoed
breder te agenderen dan louter de financiële
doelstellingen.’ Å
Floris Alkemade is Rijksbouwmeester en architect,
stedenbouwer en directeur van FAA en FAA/XDGA.