Interview Jaap van Bruggen – “We willen ons altijd verbeteren. Ik vind het daarbij persoonlijk leuk om elke keer een nieuwe ambitie in een project te verwezenlijken. Dat maakt dat we altijd actueel zijn op het gebied van huisvesting en ontwikkelingen in de bouw.”
ROC Friese Poort is trendsetter als het gaat om vernieuwende onderwijsgebouwen. Manager Facilitair Jaap van Bruggen houdt zich al twintig jaar bezig met het vastgoed van de mbo-school met veertig locaties in Friesland en Flevoland. In elk project probeert hij een nieuwe ambitie te verwezenlijken, en dat lukt heel aardig.
U bent al twintig jaar verantwoordelijk voor het vastgoed bij ROC Friese Poort. Welke ontwikkeling heeft u in die tijd gezien in scholenbouw?
‘Voor ik aan de slag ging bij ROC Friese Poort had de school net enkele jaren van fusies achter de rug. Mijn eerste opdracht waarmee ik aan de slag ging was om een nieuwe visie op de huisvesting te ontwikkelen. Het verouderde gebouwenbestand moest vernieuwd worden en er moest een Masterplan Huisvesting komen. Er is toen een hele nieuwe facilitaire organisatie neergezet om die uitdaging aan te gaan. Ook moesten er direct enkele projecten worden uitgevoerd. De focus lag daarbij nog sterk op het energievraagstuk. We hebben in die periode verschillende scholen ontwikkeld met wko-installaties. De jaren daarna kwam het onderwerp ventilatie steeds nadrukkelijker op de agenda te staan. Dat resulteerde in Sneek in ons eerste schoolgebouw met vraaggestuurde ventilatie. De laatste jaren zie ik een ontwikkeling waarbij steeds meer naar het materiaal gekeken wordt. Dit om de CO2-uitstoot van de bouw zo laag mogelijk te houden. Dat hebben we voor het eerst zeer ambitieus aangepakt bij de bouw van onze school voor Veiligheidsberoepen in Leeuwarden in 2017, het eerste circulaire schoolgebouw van Nederland.’
De lat ligt hoog bij jullie?
‘Ja. Dat komt omdat we een grote mbo-school zijn met veel locaties. We hebben constant nieuwbouwprojecten lopen, waardoor we ons echt kunnen doorontwikkelen. Ook nu hebben we weer vier projecten in voorbereiding en uitvoering. Voor mij is het dagelijkse praktijk om mij met die doorontwikkeling bezig te houden. We willen ons altijd verbeteren. Ik vind het daarbij persoonlijk leuk om elke keer een nieuwe ambitie in een project te verwezenlijken. Dat maakt dat we altijd actueel zijn op het gebied van huisvesting en ontwikkelingen in de bouw. Op termijn pluk je daar de vruchten van. Zo hebben wij de komende jaren niet veel werk meer aan het gasvrij maken van onze gebouwen, simpelweg omdat we twintig jaar geleden al vergaande duurzame ambities hadden.’
Een mooi voorbeeld van professioneel opdrachtgeverschap. Hoe is dat in de organisatie verankerd?
‘We hebben een strategisch huisvestingsplan dat om de zoveel tijd wordt bijgesteld. Hierin gieten we al onze ambities op het gebied van duurzaamheid en onderwijsvernieuwing voor de komende tien jaar. Die ambities liggen daarmee vast in de huisvestingsplannen en zijn ook al doorvertaald naar de financiële kaders. Bij nieuwbouw in het onderwijs is er altijd een spanningsveld als het om de budgetten gaat, maar met ons strategische huisvestingsplan liggen die financiële kaders dus vast. Daarmee is zo’n huisvestingsplan uitermate belangrijk. Anders kom je te veel in de waan van de dag. Gelukkig hebben we daarnaast een College van Bestuur en Raad van Toezicht die ons ondersteunen in onze duurzame ambities. Niet onbelangrijk, want als zij de rem erop zetten dan kan ik van alles willen, maar dan houdt het snel op.’
‘We steken fors in op CO2-neutraal bouwen. Daar ligt een belangrijke ambitie’
Door die vergaande ambities lopen jullie voorop als het om vernieuwend vastgoed gaat?
‘Dat denk ik wel. Toen wij in 2017 onze circulaire school in Leeuwarden realiseerden, stond circulair bouwen nog in de kinderschoenen. Qua systemen en meetrapportages was er nog niks ontwikkeld. Dit project was echt uniek in die tijd. Momenteel ontwikkelen we weer een uniek schoolgebouw. Dit keer in Drachten waar we de eerste mbo-school in Nederland realiseren binnen ziekenhuismuren. De praktijk van de zorg en het onderwijs zitten straks letterlijk naast elkaar en maken gebruik van dezelfde trainingsfaciliteiten. Dat klinkt misschien logisch, maar toch is er nog nergens in Nederland een mbo-school die op een ziekenhuisterrein zit. Ook dit gebouw wordt uitermate duurzaam, want bijna geheel van hout. Zowel de constructie als de vloeren zijn van hout. Dat brengt wel een aantal uitdagingen met zich mee, met name op het gebied van de akoestiek. Maar het biedt ook zeer duidelijke voordelen. Niet alleen is een houten gebouw duurzamer, mensen voelen zich er ook prettiger. Ze blijven zowel lichamelijk als geestelijk gezonder. Dat blijkt duidelijk uit recent onderzoek naar biophilic design.’
Biophilic design, is dat dé nieuwe manier van ontwerpen?
‘Wij kijken er nadrukkelijk naar bij nieuwbouwplannen. Zo hebben we bij het ontwerp van de nieuwe school in Drachten heel bewust gekozen voor een gebouw met natuurlijke materialen. En dus geen standaard steriel wit zorggebouw met veel glas en steen. Dat biedt een voordeel in het klimaat van leren en in het klimaat van de zorg. Ook bij andere nieuwbouwprojecten kijken we steeds nadrukkelijker naar die zachte factoren. Zo realiseren we in Drachten op de campus momenteel nog een onderwijsgebouw dat uit hout wordt opgetrokken. Wij geloven echt in de toekomst van houtbouw.’
Welke ambities hebben jullie nog meer voor de komende jaren?
‘We steken fors in op CO2-neutraal bouwen. Daar ligt een belangrijke ambitie. Daarnaast zie ik een duidelijke ontwikkeling in parametrisch ontwerpen. Een ontwerpproces waarbij op basis van data en met algoritmes een ontwerp wordt gegenereerd. Bij een parametrisch model rekent het systeem de gevolgen van bepaalde keuzes door. Deze rekenmodellen worden belangrijke hulpmiddelen om de normen te halen die we in de toekomst nodig hebben om duurzaam te bouwen. Een andere ontwikkeling is dat we nadrukkelijker kijken naar het interieur van onze gebouwen. Scholen worden steeds meer ontmoetingsplaatsen. Studenten en medewerkers moeten zich er thuis voelen, daar spelen we met de interieurconcepten op in. En tot slot werken we aan een langetermijnstrategie om met virussen zoals corona om te gaan. Daarbij kijken we naar een combinatie van zaken: het gebruik van ruimtes, ventilatie en hygiëne. Hier zullen we structureel meer aandacht voor moeten hebben.’
Jaap van Bruggen is manager facilitair bij ROC Friese Poort, mbo-school met twaalf grote onderwijsgebouwen en in totaal veertig leslocaties in Emmeloord, Dokkum, Drachten, Leeuwarden, Sneek en Urk.