De nieuwe gymzaal in Tuindorp Heijplaat is energiepositief, met een demontabele houten constructie en akoestische wanden voor een fijne werkomgeving.
Tuindorp Heijplaat is begin vorige eeuw ontwikkeld door de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM). De laatste jaren is hier volop aandacht voor verduurzaming. De nieuwe gymzaal van LIAG, energiepositief en met een demontabele houten constructie, sluit perfect bij deze ontwikkeling aan. Akoestische wanden zorgen voor een fijne werkomgeving.
De bouw van een duurzame gymzaal in de Rotterdamse wijk Heijplaat is in volle gang. Oplevering volgt naar verwachting eind november. Opdrachtgever Gemeente Rotterdam wilde graag dat zowel ontwerp als uitvoering bij één opdrachtnemer lag. LIAG Architecten en Bouwadviseurs uit Den Haag heeft veel ervaring met Design & Build, vertelt Arie Aalbers, bouwadviseur van LIAG. Samen met Meerbouw Rotterdam hebben zij deze opdracht verworven. ‘Het risico is daarom goed voor ons in te schatten, bovendien werken we met goede partners.’
Bijzonder is de keuze voor een geen-gezeur-garantie, waar alle partners mee hebben ingestemd. ‘We doen niet aan algemene voorwaarden. Als er een probleem is, dan lossen we dat samen in alle redelijkheid op. Een beetje de Rotterdamse mentaliteit: mouwen opstropen en gaan. Het levert een goede sfeer op; iedereen heeft respect voor elkaars werk en stimuleert elkaar. Sommige partners zeiden: zo zouden we het altijd moeten doen.’
Ontmoetingsplek
Gymzaal Heijplaat is onderdeel van de nieuwe, groene woonwijk Het verborgen geheim, waar 170 nul-op-de-meterwoningen worden gebouwd. Tuindorp Heijplaat is in het tweede decennium van de twintigste eeuw ontwikkeld door de directeur van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM). Doordat werknemers dichterbij hun werk woonden, hoefden ze minder ver te reizen.
Aalbers’ vader werkte bij de RDM, dus hij kent de wijk goed. ‘Ik heb als kind nog in Courzand op schoot gezeten bij Sinterklaas. Dat was de feestzaal voor de arbeiders van de RDM, inmiddels is het een restaurant. Onze gymzaal maakt een knipoog naar de oude gebouwen van de RDM. Die heeft enorm veel invloed gehad op de Heijplaat. Jarenlang was het de grootste werkgever in de omgeving.’
Op eigen initiatief voegde LIAG een maatschappelijke ontmoetingsplek als extra functie toe. De gymzaal is een nieuw herkenningspunt binnen de wijk met een vergroot entreegebied waar wijkbewoners samen kunnen komen en activiteiten kunnen organiseren. Dat is zeker ingegeven door Aalbers’ herinneringen. ‘Ik was ook aanwezig bij de tewaterlating van het stoomschip de Rotterdam, dat nu een hotel is en bij de Rotterdamse haven ligt. Op de gevel van de gymzaal wordt boven het metselwerk een grote foto van die tewaterlating aangebracht, ook weer een knipoog naar de wijk.’
Arie Aalbers: ‘We doen niet aan algemene voorwaarden. Als er een probleem is, dan lossen we dat samen op’
Recyclebaar
Om aan te sluiten bij de architectuur die op Heijplaat wordt toegepast, is er in het ontwerp van de gymzaal gekozen voor baksteen voor de gevel. Er worden maar liefst 45 duizend stenen gebruikt. ‘Het grote voordeel van baksteen is dat het ontzettend lang meegaat.’ De bakstenen zijn natuurlijk niet demontabel, maar de hoofdconstructie, de dakplaten en andere elementen wel. ‘Stel dat het gebouw over honderd jaar wordt afgebroken, dan kan een groot deel worden hergebruikt.’
De zaal en kleedruimte worden uitgevoerd in een dragende structuur van houten kolommen en samengestelde gelamineerde liggers. Het gebouw wordt maximaal circulair uitgevoerd. Hout is een hernieuwbaar, recyclebaar en energie-efficiënt bouwmateriaal en functioneert als koolstofreservoir. In het houtvolume dat in de gymzaal zal worden toegepast, wordt 34.133 kg CO2 vastgehouden. Omgerekend compenseert dit volgens Aalbers het jaarlijks elektriciteitsverbruik van 38 huishoudens of de uitstoot van een middenklasse auto die een afstand aflegt van ruim 200.000 km.
Om de voetafdruk nog meer te verkleinen en materiaalgebruik te reduceren, is het gebouw zo compact mogelijk gehouden. Rondom het gebouw is hierdoor ruimte voor extra groen, wat een positieve bijdrage levert aan de klimaatadaptatie. Minder verharding is immers goed voor de infiltratie van het regenwater. Op het ‘lage dak’ wordt mos-sedum geplaatst. Dat is mooi, goed voor de biodiversiteit en het houdt regenwater vast. Bijkomend voordeel is dat de onderliggende kleedruimte en entree koeler blijven in de zomer.
Energiepositief
Niet alleen het verleden komt terug in het gebouw, ook de toekomst. ‘We vinden het van groot belang, een maatschappelijke noodzaak, dat je gebouwen maakt die toekomstbestendig zijn en energieneutraal. Daar streven we altijd naar. In dit geval kon het ook energiepositief. Dat is mogelijk door een zeer zuinige full-electric installatie en door zonnepanelen.’ Wat niet door het gebouw zelf wordt gebruikt, wordt teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. ‘Ons idee was om die elektriciteit aan de buurt te geven, zodat die lokaal kon worden benut. Maar dat vond de gemeente te ver gaan.’
De gymzaal wordt een gezonde sport- en werk-omgeving. Een plek met goed daglicht, prettige akoestiek en natuurlijke materialen. Aan de binnenkant van de gymzaal worden akoestische wanden toegepast. De houten bekleding wordt gemaakt door de Bouwers Werkplaats, een instantie die jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt opleidt tot vakspecialisten.
‘Er zitten spleetjes tussen het hout en daarachter zit akoestisch materiaal dat het geluid absorbeert. Het wordt vaak onderschat wat de invloed van het lawaai op de gymleraren is. Voor de leerlingen is een uurtje in de herrie wel te overzien, maar een gymleraar die daar de hele dag in moet werken wordt er knettergek van. Onze ervaring is dat leraren in de gymzalen die wij hebben gemaakt aangeven dat ze nooit meer in een zaal met een slechte akoestiek willen werken. Het ziekteverzuim neemt daarmee af, hun werkplezier neemt enorm toe.’
Als de gymzaal klaar is, gaat basisschool De Klaver er bewegingslessen in geven. De gymzaal is straks ook inzetbaar voor buitenschools gebruik, zoals individuele sport en sport in verenigingsverband.
Hoge GPR-score
De GPR-score van gymzaal Heijplaat komt boven de 9 uit. GPR-software meet duurzaamheid van woning- en utiliteitsbouw.Duurzaamheid wordt zichtbaar in vijf thema’s: Energie, Milieu, Gezondheid, Gebruikskwaliteit en Toekomstwaarde. Per thema verschijnt een waardering op een schaal van 1 tot 10.