Grootste rijksmonument van Amsterdam over op warmtepompen

| Door Ivo van der Hoeven

Het Koninklijk Instituut voor de Tropen heeft de gaskraan dichtgedraaid. De gasgestookte ketels maakten plaats voor HT-warmtepompen en ondergrondse warmte- en koudeopslag.

‘Het verwijderen van de verwarmingsketels is een mijlpaal in de verduurzaming van het KIT’, zegt CFO Louis van den Berghe van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT). ‘Toen ik de ketels daadwerkelijk uit het gebouw zag gaan, werd het heel tastbaar dat we nu definitief van het gas af zijn.’ De oude gasgestookte ketels hebben plaats gemaakt voor warmtepompen, die met behulp van ondergrondse warmte- en koudeopslag (WKO) het historische gebouw uit 1926 aardgasvrij gaan verwarmen en koelen.’

Het KIT heeft een vloeroppervlakte van zo’n 33.000 m2 (circa vijf voetbalvelden). ‘Als het grootste rijksmonument van Amsterdam definitief van het gas af kan, dan kan het overal!, zegt Suze Gehem, directeur/oprichter van De Groene Grachten. De duurzaamheidsexpert van dit in het KIT-gebouw gevestigde bedrijf is jarenlang betrokken geweest bij de verduurzaming.

Suze Gehem

Gasvrij Erfgoed
De vervanging van de gasketels door warmtepompen en een ondergrondse WKO installatie is uitgevoerd door Linthorst Techniek. Het bedrijf heeft de nodige ervaring met de oplevering van aardgasvrije verwarming en koeling in bestaande gebouwen, ook in de erfgoedsector. ‘Wij hebben een unieke warmtepomptechniek ontwikkeld die ervoor zorgt dat we weinig hoeven te veranderen aan de binneninstallaties, zegt engineer Arend Jan Kamphuis. Bij deze techniek worden meerdere hoogtemperatuurwarmtepompen geplaatst. ‘Het zorgt ervoor dat de impact in een monumentaal pand minimaal is. In zo’n prachtig gebouw als het KIT, wil je natuurlijk alle originele elementen behouden.Zo blijven zelfs de antieke radiatoren in het pand bijvoorbeeld in gebruik.’

Renovatie KIT Hotel
Het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) is een kenniscentrum, hospitality venue en bedrijfslokatie voor duurzame ontwikkeling in Amsterdam. Er werken meer dan 1500 mensen bij zo’n 70 bedrijven en organisaties, waaronder het Tropenmuseum, dat sinds 2015 een zelfstandige organisatie is. Omdat de collectie van het Tropenmuseum ook in het KIT ligt opgeslagen, is een constante temperatuur- en luchtvochtigheid van groot belang.

Het KIT Hotel bevindt zich in een naastgelegen gebouw. Deze betonnen toren uit 1969 wordt momenteel gerenoveerd. De centrale verwarmingsinstallatie van het hotel voorziet ook het monumentale hoofdgebouw van warmte. Dit was de aanleiding om ook de rest van het KIT aardgasvrij te maken. Het KIT Hotel, dat naar verwachting in de loop van 2024 heropent, is straks een van de duurzaamste hotels van Amsterdam.

Louis van den Berghe

Terugverdientijd
Met het verduurzamingsproject is een investering gemoeid van zo’n 3 miljoen euro. Een bedrag dat het KIT verwacht terug te verdienen binnen een termijn van maximaal 10 jaar. De investering maakt het KIT bovendien minder afhankelijk van fluctuerende energieprijzen. Het project vraagt volgens Van den Berghe ook een forse investering in tijd. ‘We zijn al jaren bezig om stap voor stap het gebouw en het terrein eromheen te verduurzamen. Denk aan de vervanging van gasgestookt heet water door elektrische tappunten in de koffiecorners of de aanschaf van inductiekookplaten voor de keukens van KIT’s hospitalitybedrijf. ‘Maar het gaat ook om kleinere dingen die bijdragen aan een duurzame en prettige leef- en werkomgeving, zoals moestuinen voor medewerkers en buurtbewoners op ons terrein.