HUIS van Roosendaal circulair gerenoveerd

| Door Odette Koldewey

Het oude stadskantoor van Roosendaal is circulair gerenoveerd en verbouwd tot HUIS van Roosendaal. Het gebouw is energieneutraal en heeft een BREEAM Excellent-score.

Het oude stadskantoor van Roosendaal is circulair gerenoveerd en verbouwd tot HUIS van Roosendaal. Een modern, licht en toegankelijk stadskantoor voor alle inwoners van de stad. Het gebouw is energieneutraal en heeft een BREEAM Excellent-score. Een prachtig voorbeeld van circulair renoveren.

De gemeente Roosendaal wil graag het goede voorbeeld geven met circulair bouwen. Vandaar dat het stadsbestuur in 2018 besloot zijn veertig jaar oude stadskantoor niet te slopen, maar circulair te renoveren. Het gebouw werd gestript tot op het betonskelet en daarna weer opgebouwd tot een modern en transparant kantoor met open werkvloer. Bijna alle materialen die uit het oude pand werden gehaald, zijn inmiddels verkocht of in het nieuwe pand weer hergebruikt.

Projectleider van het HUIS van Roosendaal, Gabriel Jas, is oprecht trots op het huzarenstukje dat in zijn stad is verricht. ‘Onze ambities aan het begin van het traject waren torenhoog. We gingen voor energieneutraal, duurzaam en circulair, én we wilden een BREEAM Excellent-score. Dat zorgde hier en daar wel voor gefronste wenkbrauwen. Er werd ons geadviseerd om de ambities naar beneden bij te stellen, maar dat was voor ons geen optie. Als overheid hebben we een voorbeeldfunctie en dus zijn we er vol voor gegaan.’

Experimenteren
Het nieuwe stadskantoor is inmiddels enkele maanden in gebruik en de eerste ervaringen van medewerkers zijn ronduit positief. En die BREEAM Excellent-score, die is met vlag en wimpel gehaald. ‘We hadden 70 punten nodig en we hebben er 79 behaald’, vertelt Jas tijdens een rondleiding door het nieuwe HUIS van Roosendaal. Maar makkelijk ging dat zeker niet. ‘We hebben de nodige tegenslagen gehad en heel wat uitdagingen moeten overwinnen. We zijn dan ook anders te werk gegaan dan bij een traditionele renovatie. We hebben veel meer vanuit experimenten gewerkt en ons gaandeweg steeds verder geschoold in het circulair renoveren. Telkens hebben we de vraag gesteld: hoe kunnen we zaken nog slimmer aanpakken en waar kunnen we gebruikte materialen opnieuw inzetten? Dat heeft uiteindelijk z’n vruchten afgeworpen.’

Sloper met ervaring
Circulair slopen en renoveren is voor veel partijen nog onontgonnen terrein en dat was voor de gemeente Roosendaal toen ze aan dit project begonnen niet anders. ‘We hadden hier geen ervaring mee, maar onze sloper, de gebroeders Snellen, gelukkig wel. Zij hebben ons in het proces meegenomen en telkens goed meegedacht over hoe we materialen een tweede leven konden geven. Dat heeft enorm geholpen. Daardoor is bijna al het oude materiaal verkocht of hergebruikt, van de bakstenen en het dakgrind tot de plafondplaten en de deuren aan toe.’

Projectleider Gabriel Jas: ‘We willen anderen met dit project inspireren, dat is onze rol als overheid’

Zorgvuldig werden materialen uit het veertig jaar oude kantoorpand geoogst. Zo werden alle hardhouten plinten losgehaald, van spijkers ontdaan en verzameld. ‘Hierbij hebben we de samenwerking gezocht met plintenfabriek.nl. Daar zijn ze geschaafd, gestopt en gereed gemaakt voor verkoop. Binnen een week waren al die plinten verkocht. Onder andere aan een woningcorporatie hier in Roosendaal’.

Binnen de begroting
Voor andere materialen was wat meer creativiteit nodig om ze een tweede leven te geven. Zo zijn de houten binnenkozijnen geüpcycled tot 900 m2 parketvloer die nu in het eet-werkcafé en in vergaderzalen van het HUIS ligt. De oude tl-lampen hangen voortaan als kroonluchters in het nieuwe atrium en de aluminium geveldelen zijn verwerkt in nieuwe buitenlampen. Jas: ‘We hebben continu gekeken waar en hoe we oude materialen konden hergebruiken. En daar zijn we nog steeds mee bezig. We hebben nog driekwart container aan oud materiaal dat we weg willen werken. Binnenkort maken we van de oude radiatoren bijvoorbeeld nog fietsenrekken die voor het gebouw geplaatst worden. Hoe minder er naar de stort gaat hoe beter.’

Of er met deze manier van werken ook daadwerkelijk geld is bespaard, is voor Jas niet leidend geweest. ‘We hebben zeker op de materiaalkosten bespaard, maar circulair renoveren is wel arbeidsintensief. Er zijn veel manuren nodig geweest om alle materialen uit het oude gebouw te halen. Dat houdt elkaar een beetje in evenwicht. We zijn in ieder geval volledig binnen de begroting gebleven.’
Het belangrijkste voor Jas is dat de gemeente Roosendaal een stap naar voren heeft gezet en ervaring heeft opgedaan met circulair renoveren. ‘We willen ook anderen met dit project inspireren. We willen laten zien wat er nu al mogelijk is. Dat is onze rol als overheid. Wij vragen anderen te investeren in verduurzaming, dan moeten we natuurlijk zelf het goede voorbeeld geven.’

De gemeente Roosendaal bespaart met het nieuwe HUIS van Roosendaal in ieder geval op de energiekosten én op onderhoud. ‘We zijn van een viertal gebouwen teruggegaan naar één gebouw voor alle medewerkers. Dat scheelt fors in de beheerkosten en komt de samenwerking ten goede. Máár’, zo benadrukt Jas, ‘dit kantoor is meer dan een mooi pand voor onze ambtenaren, het is een HUIS voor heel Roosendaal. Met onze open entreehal en variatie aan balieplekken bieden we de mensen een warme ontvangst. Dat geeft veel meer loop van onze inwoners en onze ondernemers. Feitelijk hebben we nu één groot loket om al die goede gesprekken te voeren. Dat is de gedachte achter dit gebouw.’

Het HUIS van Roosendaal heeft met een materialenpaspoort bovendien een goed gedocumenteerde materiaalopslag

Ook de werkvloer voor de ambtenaren heeft een metamorfose ondergaan. Jas: ‘Het is van een tochtig oud kantoorpand met veel gangen en wanden veranderd in een flexibel gebouw met tachtig verschillende soorten werkplekken: van eenpersoons telefooncellen tot een zaal voor 500 man en alles daartussenin. Bovendien hebben we op alle etages speciale door eigen medewerkers ontworpen hubs, pantry’s en informele zithoekjes gecreëerd. Dat geeft het gebouw kleur en smoel. Alles gaat daardoor meer leven.’

Cradle to cradle
De toegepaste bouwmaterialen en het nieuwe meubilair zijn voor een groot deel cradle tot cradle. Het HUIS van Roosendaal heeft met een materialenpaspoort bovendien een goed gedocumenteerde materiaalopslag. Nu al is duidelijk wat in de toekomst gedemonteerd en hergebruikt kan worden. Ook over het binnenklimaat is goed nagedacht. De slimme installaties voor verlichting en verwarming zijn energiezuinig en geven de medewerkers zeggenschap over hun werkomgeving. ‘Mensen hebben via dit systeem invloed op hun eigen werkplek’, verduidelijkt Jas. ‘Ze kunnen zelf de zonwering regelen en de temperatuur een paar graden hoger of lager instellen. Het gebouw wordt zodoende nog meer van de medewerkers.’

Voor organisaties die ook circulair willen bouwen, slopen of renoveren heeft Jas nog wel enkele tips: ‘Verzamel de juiste partners om je heen, dat is superbelangrijk. Neem alle lagen binnen de organisatie mee in het proces en betrek ook de omwonenden hierbij, zo voorkom je ruis op de lijn. En denk in oplossingen, niet in problemen. Maar boven alles: houd focus op de gestelde doelen. Je moet continu denken vanuit die doelen en daar vervolgens bewust op sturen. Alleen op die manier krijg je het gewenste eindresultaat.’

Innovatieve en duurzame ontwerpmaatregelen
Hergebruik van betonnen casco en metselwerk van gevels en wanden
Hergebruik van gedemonteerde materialen uit het bestaande gebouw
Hoge thermische na-isolatie van de bouwkundige schil
Hoogwaardige triple beglazing
Brise-soleil en overstekken als geïntegreerde zonwering
Gebruik van hernieuwbare energie door bodembron en warmtepomp
Begrenzers drinkwater op kranen, toiletten en urinoirs
Lange levensduur per bouwelement
De hoofddraagconstructie, gevels, installatie en het inbouwpakket zijn volledig te scheiden en kunnen levensafhankelijk worden vervangen
LED-kunstverlichting met daglichtregeling en aanwezigheidsdetectie