In het kader van het aankomende Klimaatakkoord spraken wij met de gemeenten Almelo en Eindhoven. Bij de gemeente Eindhoven bespraken wij het gehele spectrum aan taken die voortvloeien uit het Klimaatakkoord. Bij de gemeente Almelo lag de focus in het gesprek vooral op de energietransitie in het gemeentelijk vastgoed.
De aanpak van Eindhoven
text
Taken uit het Klimaatakkoord
Gemeenten hebben een aantal taken gekregen in het kader van het Klimaatakkoord. Wethouder Jan van der Meer: ‘Wij krijgen de regiefunctie voor het aardgasvrijmaken van de gebouwde omgeving. Dat is een geweldige en enorme taak die wij moeten vervullen. Daarnaast hebben wij ook de taak gekregen om samen met de regiogemeenten te komen tot een regionale energiestrategie. Wij gaan dat binnen de Metropoolregio Eindhoven oppakken. Voor het gemeentelijk vastgoed is ons gevraagd dit te verduurzamen, aardgasvrij te maken en daarmee het goede voorbeeld te geven aan anderen met bezit in de gebouwde omgeving.’
Regionale Energiestrategie (RES)
De Regionale Energiestrategie wordt opgesteld binnen de Metropool Regio Eindhoven, samen 21 gemeenten. Er is een startnotitie gemaakt die naar alle gemeenteraden gaat, opdat de individuele gemeenteraden binnen de metropool zich ook probleemeigenaar voelen. Wethouder Jan van der Meer: ‘De vragen zijn: Waar kunnen wij windmolens en zonneweides plaatsen? Hoe gaan wij om met geothermie en biogas? Wellicht de belangrijkste vraag is hoever wij kunnen komen met energiebesparing in de gebouwde omgeving. Welke technieken kunnen wij gebruiken om tot die besparing te komen?’
Duurzaamheidspact met woningcorporaties
Vorig jaar heeft de gemeente Eindhoven voor de warmtetransitie een duurzaamheidspact afgesloten met de woningcorporaties in Eindhoven. Er is afgesproken dat de partijen gezamenlijk gaan acteren als één bedrijf. Dat wil zeggen dat de investeringen op elkaar worden afgestemd. Met de warmtetransitie gaat de gemeente buurt voor buurt aan de slag. De straat moet open. De riolering moet worden vervangen, er moet er een warmtenet worden aangelegd of het elektriciteitsnetwerk moet worden verzwaard. Door de investeringen op elkaar af te stemmen, zullen woningcorporaties en/of de gemeente investeringen naar voren of naar achteren schuiven om samen in één keer een buurt aan te pakken. Door deze samenwerking kunnen de kosten van de aanpassingen in de hand gehouden worden én wordt tegelijkertijd de overlast voor bewoners beperkt.
Buurten die tot 2030 aan de beurt komen
In eerste instantie komen buurten in beeld waar duidelijk kansen liggen. De High Tech Campus heeft bijvoorbeeld met zijn datacenters warmte over die ingezet kan worden in de omliggende buurten. Maar ook rioolwaterzuiveringsinstallaties hebben warmte over die te gebruiken zijn in nabijgelegen buurten. Een van de eerste buurten die aangepakt worden is de wijk ’t Ven. Het warmtenet in de naastgelegen wijk Meerhoven kan naar deze wijk toegebracht worden. Het uitgangspunt is dat het kostenneutraal gebeurt voor inwoners van deze wijk. Dankzij een subsidie uit de proeftuinregeling van het ministerie van BZK is de onrendabele top daar al uitgehaald. Wethouder Jan van der Meer: ‘Je kunt niet de mensen die als eerste aan de beurt zijn op kosten jagen, terwijl vooral de mensen die als laatste aan de beurt zijn, baat hebben bij de schaalsprong. Dat moet je verevenen met subsidie.’
Gemeentelijk vastgoed in 2020 naar 40% minder uitstoot CO2
De gemeente Eindhoven gaat de kern van haar vastgoedportefeuille, zo’n 125 panden, in twee fasen stevig aanpakken. De gebouwen die tot deze kern behoren, hebben alle een duidelijk beleidsdoel en zullen meerjarig in het bezit van de gemeente blijven. In de eerste fase tot aan 2020 wordt het laaghangend fruit geplukt en daarmee wordt een reductie van 40% CO2 gerealiseerd. Deze gebouwen hebben al slimme meters, zullen binnenkort zonnepanelen krijgen (SDE-subsidie is binnen) en er wordt ledverlichting geïnstalleerd. Daarnaast worden de meest gebruikelijke isolatiemaatregelen uitgevoerd. In de tweede fase vanaf 2020 wordt volop gas gegeven om de 125 gebouwen aardgasvrij te maken in 2025.
Financiering door revolving fund
De verduurzaming wordt gefinancierd door een revolving fund. Voor de businesscase is de split-incentive zo opgelost dat gebruikers er 10% in energielasten op vooruitgaan. De overige 90% wordt gebruikt voor financiering in het kader van het revolving fund. De investeringen zijn de uitgaven van het fonds en de inkomsten zijn de genoemde 90% van de besparing op de energielasten.
De keuze van Almelo
text
Bewuste keuze voor portefeuillebenadering
Almelo wil flink aan de weg timmeren als het gaat om duurzaamheid. De gemeente heeft wel een van de meest duurzame stadhuizen van Nederland, maar de afgelopen jaren was Almelo niet echt een koploper in de gemeentelijk duurzaamheidsindex. Wethouder Eugène van Mierlo: ‘Het nieuwe college wil de duurzaamheid nu stevig oppakken.’ Het doel is het gemeentelijk vastgoed in 2040 CO2-neutraal te hebben, zo het goede voorbeeld te geven en daarmee van verduurzaming gemeengoed te maken. De gemeente kiest bewust voor een portefeuillebenadering met betrekking tot het gemeentelijk vastgoed. Van Mierlo: ‘Dan kun je de onrendabele investeringen wegstrepen tegen de rendabele investeringen, zodat je uitkomt in een mix van maatregelen met een positief resultaat.’
Maximale variant voor verduurzaming
In eerste instantie kijkt de gemeente Almelo naar de strategisch kern van haar gemeentelijke vastgoedportefeuille. Dat is het vastgoed met een heel duidelijk beleidsdoel en wat meerjarig in bezit blijft van de gemeente. Aan de hand van energieprestatieadviezen en het meerjarenonderhoudsprogramma zijn voor de kernvastgoedportefeuille een aantal scenario’s gemaakt. Het college heeft uit deze scenario’s gekozen voor de maximale variant. Met als uitgangspunt maximale verduurzaming van de genoemde strategische kern van de gemeentelijke vastgoedportefeuille. Alles wat mogelijk is aan verduurzaming wordt ingezet om het doel CO2-neutraliteit in het jaar 2040 gerealiseerd te hebben.
Maatwerk voor het overige vastgoed
Voor het andere vastgoed waar niet een duidelijk beleidsdoel aan gekoppeld zit of waar sprake is van een gezamenlijke opgave, zoals bij schoolgebouwen, wordt een maatwerkbenadering gehanteerd. Niet-strategisch vastgoed wordt op enig moment verkocht en daar wordt de verduurzaming op afgestemd. In het geval van schoolgebouwen worden er samen met de schoolbesturen plannen gemaakt voor de verduurzaming. De gemeente Almelo wil de schoolbesturen zoveel mogelijk ontzorgen.
Inzet van revolverend fonds
Voor de financiering maakt de gemeente onder meer gebruik van SDE-subsidies en onderzoekt de mogelijkheden met betrekking tot het instellen van een revolverend fonds. Als startkapitaal voor dit fonds wil de gemeente de opbrengst gebruiken van de verkoop van haar Enexis-aandelen. Het mooie van een dergelijk fonds is dat geld dat ingezet wordt voor de investeringen via de energiebesparing weer terugstroomt in het fonds. Daarmee kunnen dan weer nieuwe investeringen gedaan worden.
text
Agenda voor gemeenten inzake Klimaatakkoord
* Regionale Energiestrategie
12aanbod aan toekomstige duurzame energiebronnen
* Transitievisie Warmte
12overschakeling van aardgas op andere energiebronnen
* Verduurzaming gemeentelijk / maatschappelijk vastgoed
12CO2-neutraal en aardgasvrij maken van gebouwde omgeving
* Voor de korte termijn: No Regret energiemaatregelen
12maatregelen die verdere verduurzaming niet in de weg staan