Interview met Stefan van Uffelen, directeur van Madaster. In deze database wordt van ieder bouwwerk vastgelegd welke materialen gebruikt zijn, welke partijen bij bouw en inrichting betrokken waren, welk onderhoud is gepleegd of wat er vervangen is. Zo ontstaat een systeem dat inzichtelijk maakt welke materialen in gebouwen waardevol zijn voor hergebruik en wordt het makkelijker om circulaire doelen te behalen.
Stefan van Uffelen is directeur van Madaster. In deze database wordt van ieder bouwwerk vastgelegd welke materialen gebruikt zijn, welke partijen bij bouw en inrichting betrokken waren, welk onderhoud is gepleegd of wat er vervangen is. Zo ontstaat een systeem dat inzichtelijk maakt welke materialen in gebouwen waardevol zijn voor hergebruik en wordt het makkelijker om circulaire doelen te behalen.
Wat is Madaster?
‘Madaster fungeert als een publieke, online bibliotheek van materialen in de gebouwde omgeving. Vanuit deze online bibliotheek kunnen particulieren, bedrijven en overheden van elk object een digitaal materialenpaspoort genereren. Voor ontwerpers en bouwers fungeert Madaster als centraal archief.
Madaster is een initiatief van Thomas Rau en Pablo van den Bosch. Architect en visionair Thomas Rau riep het al langer: ‘Afval is materiaal zonder identiteit’. Bedrijfsadviseur en specialist op het gebied van circulaire bedrijfsmodellen Pablo van den Bosch dacht mee. Het keyword bleek Data. Door materialen in gebouwen te documenteren, net zoals verkaveling en grondbezit bij het kadaster, verdwijnen deze materialen uit de anonimiteit. Zo ontstond het idee voor Madaster, het kadaster voor materialen.’
Wat wil Madaster bereiken?
‘Doel is het creëren van een bouwcultuur waarin afval niet bestaat. Als een gebouw slim ontworpen is, dan is er bij de sloop van zo’n gebouw geen of nauwelijks afval. Sloopklare gebouwen leveren de materialen voor weer nieuwe gebouwen. Maar partijen in het bouwproces moeten dan wel weten waar die materialen te vinden zijn. En die centrale functie is wat ons met Madaster voor ogen staat. Circulariteit staat of valt met opschaling. Wij
willen het inventariseren en vastleggen van materialen drastisch opschalen en zo gebouwen omtoveren tot de materiaalmijnen van de toekomst.
Er is al heel veel gebouwspecifieke informatie beschikbaar, maar deze informatie is decentraal georganiseerd. Het Kadaster registreert gegevens over vierkante meters en bouwjaar van gebouwen. Voor de bepaling van een energielabel hebben gebouweigenaren zelf al veel gegevens beschikbaar over isolatie en installaties. Voeg daar de gegevens aan toe van producten die in een gebouw zitten, dan ben je al een heel eind. Door koppeling van al deze verspreid opgeslagen productdata kan een compleet overzicht worden samengesteld van alle materialen die opgesloten zitten in de gebouwde omgeving: de Madaster-database. Het is van cruciaal belang dat de gegevens uit deze database ook gebruikt worden in het economisch verkeer. Om te bepalen wat de waarde van de materialen is die in een gebouw zitten, zijn rekenregels nodig, bijvoorbeeld om te zien wat een ton staal kost, wat de transportkosten zijn, de kosten van sloop of van de handling bij recycling. Ook zijn er marktplaatsen nodig, waar grondstoffen, materialen en componenten voor de bouw worden verhandeld. Daarvoor zijn al verschillende initiatieven ontstaan. Het is nu van belang dat wij deze initiatieven aan elkaar koppelen en zich verder laten ontwikkelen. Zonder dat we dat als Madaster overigens willen doen, dat kan de markt heel goed zelf Op basis van de informatie uit de rekenregels en prijzen uit marktplaatsen komt er zo een steeds betere waardering voor de materialen die opgesloten zitten in gebouwen.’
Madaster wordt gesteund door Kennedy’s. Wie zijn dat?
‘Madaster werkt nauw samen met partijen en vertegenwoordigers uit meerdere sectoren, de zogenaamde Kennedy’s. Bij de keuze voor de term Kennedy’s hebben wij ons laten inspireren door de toespraak van John F. Kennedy in 1961, waarin hij aankondigde dat er binnen tien jaar Amerikanen op de maan zouden landen. Hij wist niet hoe, niet precies wanneer of wat het zou kosten. Maar hij wist wel: we gaan het doen!
Kennedy’s zijn voorlopers die een positieve impuls willen geven op weg naar een circulaire economie. Zij ondersteunen de Madaster Foundation in hun activiteiten en dragen ideeën aan om het gebruik van Madaster te stimuleren. Mede dankzij de financiële en inhoudelijke steun van 33 Kennedy’s kwam het Madaster Platform binnen korte tijd beschikbaar voor iedereen.’
Hoe ziet de verdere ontwikkeling van Madaster eruit?
‘Madaster werkt op basis van een softwareplatform waarmee de materialendata in de database ingevoerd en ook weer ontsloten kunnen worden. Wij kiezen voor een stap voor stap benadering, waardoor er geregeld nieuwe, goed werkende softwareversies van dit platform uitkomen. Het platform is daarom nu al beschikbaar. Door derden kunnen applicaties (apps) ontwikkeld worden, die onze database nog toegankelijker maken en het gebruik ervan vergemakkelijken. Gebruikers kunnen de data op elk gewenst moment in het ontwerp-, bouw-, renovatie- of sloopproces raadplegen. Bij herfinanciering zal de vraag bijvoorbeeld zijn wat de waarde van de materialen is die er in het gebouw zitten.
Bij renovatie gaat het vooral om wat er aan waarde uit het gebouw gehaald kan worden en wat er weer aan materialen in teruggebracht wordt. Zo kun je nagaan of er optimalisatie mogelijk is en een financieel zo aantrekkelijk mogelijke businesscase opzet- ten voor je bouw- of renovatieplannen. In het dagelijks beheer van gebouwen zijn materiaaldata eveneens belangrijk, bijvoorbeeld bij het opzetten van meerjarenonderhoudsplanningen. En ook een taxateur kan de waarde van de materialen in een gebouw gebruiken in de onderbouwing van een taxatie. Andere mogelijkheden zouden een verzekeringsapp of een gezondheidsapp kunnen zijn. Er zijn tal van toepassingen te bedenken. De Madaster Foundation beperkt zich tot het bewaren en ontsluiten van de data en het beheer van de rechten. We zijn niet van plan de bovengenoemde applicaties zelf te ontwikkelen, maar we zien wel dat voor het goed functioneren van de circulaire bouweconomie van belang is dat zoveel mogelijk deelnemers de database gaan gebruiken. Natuurlijk met toestemming van de eigenaar van de data.’