Niet slopen is pas echt circulair
‘Ten diepste gaat circulariteit
om de aanpasbaarheid van
complete gebouwen’
juni 2022 21
Wist je dat je met zes legosteentjes (twee
bij vier) maar liefst 915.103.765 verschillende
combinaties van vormen kan maken? Nu
minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting
binnen enkele jaren bijna een miljoen wonin-gen
wil bouwen, ligt wat mij betreft in die
legovergelijking het antwoord op de vraag
hoe we die 900.000 woningen kwalitatief en
toekomstbestendig bouwen.
Kwantiteit versus kwaliteit
Als er in zo’n korte tijd zoveel woningen
gebouwd moeten worden, dan is de verlei-ding
groot om te denken in kwantiteit. Ik wil
als architect echter juist een lans breken voor
kwaliteit. We moeten oppassen dat we niet
omwille van de haast woningen gaan bouwen
waarvan we kwaliteit en woongenot uit het
oog verliezen. Door de tijdsdruk, standaar-disatie
en fabrieksmatige bouw bestaat het
risico dat we nu de armetierige wijken van
de toekomst bouwen. Om dat te voorkomen
zouden wat mij betreft deze drie uitgangs-punten
hoog in het vaandel moeten staan:
1. We moeten architectuur goed inbedden
in de omgeving
Amsterdam-Zuid is anders dan Rotter-dam-
Hillegersberg en Groningen is anders
dan Zeeland. Met die couleur locale moeten
we rekening houden. Waar bouwen we en
voor wie bouwen we? Zoals in de auto-in-dustrie
standaardisering ertoe leidt dat alle
auto’s op elkaar lijken, zo is dat risico er bij het
standaardiseren van woningbouw ook: vaste
patroontjes, zelfde type gevels, zelfde bewe-zen
oplossingen. Het is belangrijk dat we niet
in de valkuil van de makkelijkste weg trappen.
2. We moeten gebouwen maken die gereed
zijn voor toekomst
Nieuwbouwprojecten worden vaak dichtge-rekend
om de businesscase rond te krijgen.
Vaak wordt er gebouwd voor kleine huis-houdens.
Maar wat als de demografie in een
wijk of stad verandert? Of de woonwensen
van burgers? We moeten daarom niet hok-jesdenken,
maar mogelijkheden maken om
bestaande woningen uit te breiden, te koppe-len,
of juist te verdelen. Een verdieping erop?
Een uitbouw aan twee kanten? Vandaag seni-orenwoning,
overmorgen een groot gezin?
Moet allemaal kunnen. Dit vraagt om slimme,
flexibele en modulaire bouwstructuren.
3. We moeten gezond bouwen
Veel woongebouwen worden ‘geoptimali-seerd’
voor het ontwerp- en bouwproces.
Dat betekent nét genoeg ramen om aan de
regelgeving te voldoen en verder zoveel
mogelijk dichte muren. Want: makkelijk en
voordelig te ontwerpen, vervoeren en bou-wen.
Bij RoosRos Architecten zien we lie-ver
woningen die geoptimaliseerd zijn voor
woongenot. Dat betekent veel licht, veel lucht
en grote balkons of buitenruimten. Kortom:
woonkwaliteit.
Anders leren denken
Onderaan de streep gaat deze column over
circulariteit. In het denken over circulariteit
ligt de focus nu nog vaak op afval, materi-alen
of energiestromen, maar ten diepste
gaat circulariteit om de aanpasbaarheid van
complete gebouwen. Hoe langer een gebouw
gebruikt kan worden omdat het met zijn tijd
meegaat en tijdens de levensduur van vorm
of functie verandert, hoe circulairder het is.
Dan hoef je het immers niet eerst af te bre-ken
om het te hergebruiken, maar kun je het
vrijwel in bestaande vorm hergebruiken. Wat
je noemt ultiem circulair. Dit vraagt van ons
als architecten een andere manier van den-ken
in de ontwerpfase. We moeten niet alleen
focussen op het efficiënter maken van het
bouwproces, maar juist ook op de bouwste-nen
waarmee we bouwen. Als het ons lukt
de bouwstenen te bedenken die werken als
het hierboven genoemde legosteentje, dan
ligt daarin het antwoord op veel opgaven die
voor ons liggen.
COLUMN
Sander Ros is een
ambitieus architect
die graag goede
architectuur wil
maken met toege-voegde
waarde.
Toekomstgericht en
aantoonbaar gezond.
Ros geeft leiding aan
RoosRos architecten,
wat staat voor Res-pectvol
Rentmeester-schap.
‘We voelen ons
verantwoordelijk voor
een leef-, woon- en
werkomgeving die bij-draagt
aan het geluk
en welbevinden van
mensen. Niet alleen
vandaag, maar ook
morgen. Voor hui-dige
én toekomstige
generaties.’