Minder kans op ziektes met goed binnenmilieu

| Door Odette Koldewey

De coronapandemie zorg voor een groeiende aandacht voor goede ventilatie in gebouwen. Universitair docent en onderzoeker aan de TU/e Marcel Loomans over de luchtkwaliteit in gebouwen.

Rapport COVID-19 in relatie tot ventilatie en binnenklimaattechniek
Rapport COVID-19 in relatie tot ventilatie en binnenklimaattechniek

Een gezond gebouw vraagt om een gezond binnenmilieu. Goede ventilatie is daarvoor een vereiste, maar nog te vaak is die niet op orde. Universitair docent en onderzoeker aan de TU/e Marcel Loomans pleit al langer voor extra aandacht voor de luchtkwaliteit in gebouwen. Het lijkt erop dat hij steeds meer gehoor vindt.

De coronapandemie heeft het onderwerp ventilatie in gebouwen hoger op de agenda gezet. Gebouwbeheerders beseffen door de snelle verspreiding van Covid-19 in toenemende mate het belang van goede ventilatie. Marcel Loomans, universitair docent aan de Technische Universiteit Eindhoven en werkzaam in de groep Building Performance, is blij met de groeiende aandacht voor ventilatie.

Prestaties en productiviteit
Een goed binnenmilieu, waar goede ventilatie een belangrijke bijdrage aan levert, is volgens Loomans niet enkel belangrijk voor de gezondheid van de gebruikers, het heeft ook invloed op hun prestaties. ‘Het is al langer bekend dat prestaties en productiviteit omhoog gaan als het binnenklimaat goed op orde is. Het probleem is alleen dat dit lastig met harde cijfers is te onderbouwen. Daardoor krijgt het onderwerp niet altijd de aandacht die het verdient.’

De eisen die gesteld worden aan de kwaliteit van ventilatie in gebouwen zijn in de loop van de vorige eeuw naar beneden bijgesteld en dat is een slechte zaak, vindt Loomans. ‘Eerst hadden deze nog een hygiënische insteek, resulterend in meer ventilatie. Daarna zijn de eisen meer op perceptie ingericht. De vereiste ventilatieniveau’s zijn toen verlaagd.’ Het probleem is volgens Loomans dat je slechte ventilatie niet zo snel merkt. ‘Temperatuur laat zich veel makkelijker meten en ervaar je ook beter, net als licht en geluid. Luchtkwaliteit is lastiger in beeld te brengen, maar daarom niet minder belangrijk.’

Eisen gaan weer omhoog
Loomans is dan ook blij dat er weer meer aandacht komt voor goede ventilatie in gebouwen. Ook de eisen gaan langzaam weer omhoog. ‘Maar er is duidelijk nog voldoende ruimte voor verbetering.’ De minimale eisen voor ventilatie die in het bouwbesluit zijn opgenomen, zijn volgens Loomans niet toereikend. Zij bieden slechts een vangnet. Hij wijst dan ook op het programma van eisen Gezonde Kantoren en het programma van eisen Frisse Scholen. ‘Daarmee kun je een beter binnenklimaat realiseren. Door de hogere eisen zal de investering wellicht iets hoger zijn, maar het verhoogt het comfort voor de gebruikers aanzienlijk. Bovendien krijgen ziektekiemen minder kans zich via de lucht te verspreiden.’

Marcel Loomans, universitair docent en onderzoeker – TU/e

‘Temperatuur laat zich veel makkelijker meten en ervaar je ook beter, net als licht en geluid’

Het streven naar duurzame gebouwen hoeft volgens Loomans geen belemmering te zijn voor goede ventilatie. ‘Isolatie en ventilatie hoeven elkaar niet te bijten. Meestal is er bij moderne ontwerpen sprake van mechanische ventilatie met warmteterugwinning. Je verliezen blijven daardoor redelijk beperkt.’ De uitdagingen liggen vooral in de bestaande bebouwing. Dat begint bij het goed functioneren van de systemen. ‘Installaties worden nog te vaak verkeerd gebruikt of ze staan niet juist afgesteld. Maar zolang we de luchtkwaliteit in deze gebouwen niet meten, valt dat niet zo snel op.’

Meten met CO2-meters
De eerste stap op weg naar betere ventilatie is dan ook het meten van de luchtkwaliteit. ‘Dat kan heel simpel met CO2-meters of door het luchtdebiet (grootte van een luchtstroom) te meten. Als dan blijkt dat de luchtkwaliteit niet op orde is, zijn er aanpassingen in de installaties nodig. Dit kan zijn op het niveau van kleppen die verkeerd afgesteld staan of het onderhoud van filters, maar soms ook is de slechte luchtkwaliteit het gevolg van een interne verbouwing waarbij geen rekening is gehouden met het aanpassen van de ventilatie.’

Loomans adviseert gebouwbeheerders om serieus met het onderwerp ventilatie aan de slag te gaan. ‘Ik heb onlangs, namens TVVL en Binnenklimaat Nederland, een Belgisch implementatieplan voor ventilatie mogen vertalen. Dat geeft handvatten voor hoe je de kwaliteit van de ventilatie in een gebouw kunt onderzoeken en wat een goed niveau van ventileren is. Een handig houvast voor gebouwbeheerders.’

Masterclass Gezonde Gebouwen