Bij Ziekenhuis Tjongerschans in Heerenveen wordt druk gebouwd aan een expertisecentrum voor medisch specialistische ouderenzorg. Tjongerschans gaat hier samen met Meriant zorg verlenen aan kwetsbare ouderen. Een unieke samenwerking die moet leiden tot integrale geriatrische zorg.
‘Als het aan onze medewerkers ligt, beginnen we morgen al’, vertelt Mieke Draijer, directeur medische zaken bij Zorggroep Alliade waar Meriant onder valt. ‘We droomden er al langer van om de geriatrische revalidatiezorg van Meriant dichter bij de Tjongerschans te brengen. Door geïntegreerde werkprocessen en nauwe samenwerking kunnen we namelijk zorgen voor integrale behandelingen. Dat is voor deze kwetsbare groep heel belangrijk, want een ziekenhuisopname is vaak al ingrijpend genoeg. Door de twee afdelingen bij elkaar te brengen belast je deze mensen veel minder. Je haalt als het ware de muren tussen de afdelingen uit. Dat is niet alleen goed voor de patiënten, maar ook voor de werkprocessen. Wat we willen is dat er een vloeiende lijn ontstaat die begint op de dag van de ope ratie en doorloopt tot aan het ontslag uit de revalidatieafdeling.’
Huisvestingsvraagstuk
Ziekenhuis Tjongerschans is blij met de komst van Meriant. ‘Ouderenzorg komt mede door de vergrijzing steeds dichter bij het ziekenhuis’, stelt Grietje van Buiten, sectormanager bij Tjongerschans. ‘Aangezien we beide een huisvestingsvraagstuk hadden, was dit een unieke kans om de samenwerking nog meer op te zoeken en de twee verschillende afdelingen ook echt fysiek bij elkaar te brengen. We halen letterlijk de muren tussen de afdelingen weg. Zoals wij straks in het nieuwe pand gaan samenwerken, zowel fysiek in het gebouw als ook op inhoud, daarin zijn we absoluut uniek.’ Volgens Van Buiten noodzaakt de toename van het aantal ouderen tot samenwerken in de ouderenzorg. ‘In deze regio is de vergrijzing al langer een feit. Vandaar dat we hier op het gebied van integrale ouderenzorg voorlopen op andere regio’s in het land. De demografische ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat we een sterke focus hebben op het ontwikkelen van integrale zorg op basis van zorgpaden. We werken daarom al langer nauw samen met Meriant, maar ook met de huisartsen in de regio. Alleen zo kunnen we met elkaar de ouderenzorg, de ouderenproblematiek, bij een gelijkblijvende capaciteit toch goed opvangen.’
Draijer denkt dat het expertisecentrum in Heerenveen de toekomst is van de geriatrische zorg. ‘Ziekenhuiszorg is steeds meer ouderenzorg geworden. De expertise die wij hebben ontwikkeld op het gebied van ouderenzorg, daar kan het ziekenhuis van meeprofiteren. Door goed samen te werken kunnen we betere zorg leveren. Met een geïntegreerd behandelpad kunnen we veel effectiever en efficiënter werken. De zorgmedewerkers worden ingezet op die momenten dat ze het best voor de patiënt kunnen zorgen. Dan is het effect groter met minder inspanning. En dat zal nodig zijn ook, want er komt door de vergrijzing veel werk op ons af.’
Nieuw pand, nieuwe werkwijze
Toch is samenwerking volgens Draijer niet vanzelfsprekend. ‘In ziekenhuizen werken afdelingen nog regelmatig langs elkaar heen, ondanks hun fysieke nabijheid. De werkprocessen zijn in sommige gevallen niet goed op elkaar afgestemd.’ Het nieuwe expertisecentrum ziet Draijer dan ook als een gouden kans om de samenwerking tussen de twee afdelingen goed vorm te geven. ‘In allerlei werkgroepen zijn we nu al bezig met het ontwikkelen van inhoudelijke zorgpaden. Als het pand er straks staat, kunnen we gelijk aan de slag. En het mooie is dat een nieuwe werkwijze eerder beklijft in een nieuw pand.’
Van Buiten: ‘Er is straks in het expertise- centrum meer mogelijkheid tot onderlinge afstemming tussen de afdelingen. Dat zorgt voor continuïteit in informatie en zorg. Daar bij kunnen we straks veel beter zorgen voor een “warme overdracht” als patiënten naar de revalidatieafdeling gaan. En, niet onbelangrijk, we kunnen de wachttijden die er nu nog vaak zijn wegwerken. Dat is prettig voor de patiënt en komt de revalidatie ten goede.’
Architect Foppe Hoekstra van Van Manen en Zwart Architecten was vanaf het allereerste begin bij het project betrokken. ‘Er is veel overleg geweest voor de eerste tekeningen op papier zijn gezet. Zo hebben we met het team dat de samenwerking gaat vormgeven diverse workshops en brainstormsessies gehouden. Aan de hand van de daaruit geïnventariseerde kernpunten zijn we tot een ontwerp gekomen.’ Beweging van de patiënten tijdens de revalidatie was volgens Hoekstra een zeer belangrijk aandachtspunt. ‘Op allerlei niveaus moeten de mensen worden uitgedaagd om in beweging te komen en te blijven. Het gebouw en de directe omgeving moeten dat versterken.’
Een healing environment
Het expertisecentrum wordt vormgegeven als een soort stad of dorp met straten en verschillende ‘wijken’. ‘Met parkjes en hoven en veel glas in de gevels brengen we groen en licht het gebouw in’, vertelt Hoekstra. ‘We halen buiten als het ware naar binnen. Het wordt zodoende echt een healing environment.’ Daarbij worden patiënten zo veel mogelijk gestimuleerd om naar buiten te gaan. ‘Er komt een mooie route door het park, want bewegen in de natuur helpt aantoonbaar bij het herstel.’ Zorggebouwen worden volgens Hoekstra anders ontworpen dan twintig jaar geleden. ‘De zorg is veranderd en dus zullen ook de gebouwen moeten veranderen. Met het expertisecentrum zetten we een gebouw neer waar functies worden vermengd en beweging van de patiënten wordt gestimuleerd. Met name de professionals zitten in het nieuwe pand dicht bij elkaar, wat goed is voor de werkprocessen. We halen als het ware de muren tussen de afdelingen uit. Dat is nu nog redelijk uniek in Nederland, maar dat is wel de toekomst van het zorggebouw.’
Van Buiten: ‘Het wordt voor ziekenhuizen steeds belangrijker om goede zorgketens op te zetten. We werken in toenemende mate in zorgnetwerken. De vraag en de persoonlijke uitgangspositie van de patiënt moeten we daarbij als vertrekpunt zien. Als de verschillende zorgafdelingen elkaar fysiek opzoeken kun je echt geïntegreerde zorg bieden zonder dat je de capaciteit hoeft uit te breiden.’
BOUW EXPERTISECENTRUM GESTART
Na een lang voorbereidingstraject is de bouw van het expertisecentrum voor geriatrische zorg bij het Ziekenhuis in Heerenveen op 17 januari gestart. Het ontwerp van Architectenbureau Van Manen en Zwart is volledig gebaseerd op het bieden van optimale zorg voor kwetsbare ouderen. Friso Bouwgroep en energiemaatschappij Engie zorgen voor de bouw en techniek. Wanneer alles volgens planning verloopt, kan het gebouw begin 2019 in gebruik worden genomen.