Wageningen University & Research heeft een communicatietool ontwikkeld die het wat, waarom en hoe van natuurinclusief bouwen laat zien.
Vastgoedpartijen hebben grote invloed op ruimtelijke ontwikkelingen in de stad, blijkt uit diverse onderzoeken. De activiteiten van architecten, projectontwikkelaars, stadsplanners, woningcorporaties, bouwbedrijven en ook financiële instellingen hebben allemaal hun weerslag op de manier waarop steden zich ruimtelijk ontwikkelen. Daarmee heeft de vastgoedsector een significante impact op milieu, economie en samenleving.
Het project Natuurinclusief ondernemen in het stedelijk gebied van Wageningen University & Research kijkt hoe de vastgoedsector door natuurinclusief te bouwen kan bijdragen aan de leefbaarheid en veerkracht van steden. In 2019 ondervroeg het onderzoeksteam 89 partijen over hun huidige praktijk. 61 procent bouwde naar eigen zeggen al natuurinclusief, van de rest verwachtte bijna tweederde dit binnen vijf jaar te gaan doen. Daarnaast hebben de onderzoekers de huidige praktijken in kaart gebracht en zoeken ze naar manieren om deze praktijken meer natuurinclusief te maken om de gewenste transitie te bewerkstelligen. Hun bevindingen zijn te vinden in een interessante brochure, waarin ze ook drie case studies uitwerken, namelijk de Trudo Toren in Eindhoven, Amsterdam Vertical en Wickevoort in Haarlem.
Oplossingen
Nu leggen natuur en landschap het in de praktijk soms nog af tegen concurrerende ruimteclaims, zoals wonen, werken, transport, recreëren, en voedsel en energie produceren. Maar natuur kan een grote bijdrage leveren aan oplossingen voor de uitdagingen op het gebied van bouwen, klimaatadaptatie en biodiversiteit waarvoor we staan. Groen in de stad heeft een positieve invloed op gezondheid en welzijn van mensen en draagt bij aan een goed vestigingsklimaat voor bedrijven. Daarnaast kan stadsgroen een belangrijke rol spelen in het verminderen van wateroverlast en hittestress en het beperken van geluidsoverlast en luchtvervuiling. Natuurinclusief bouwen staat dan ook steeds hoger op de agenda en zal uiteindelijk de standaard worden.
Om de vastgoedsector met deze transitie te helpen, heeft WUR een communicatietool ontwikkeld waarmee het gesprek gevoerd kan worden om van natuurinclusief bouwen ‘het nieuwe normaal’ te maken. Een van de redenen waarop het stukloopt is een gebrek aan kennis, met name bij de middenmoot. Volgens projectleider en onderzoeker Marijke Dijkshoorn behoort inmiddels twintig procent van de sector tot de koplopers. Zestig procent zit in het peloton – hier is wel interesse, maar onvoldoende kennis. Daarnaast is er nog de groep achterblijvers die niet uit zichzelf natuurinclusief zal bouwen, maar alleen als er in de uitvraag van de gemeente of het Bouwbesluit eisen worden gesteld.
Communicatietool
De interactieve tool laat het belang van natuurinclusief bouwen zien en wat er nodig is om een groene(re) stad te realiseren. Ook biedt de tool handvatten om met collega’s en partners over groener bouwen in gesprek te gaan. De tool onderscheidt vier verschillende ambitieniveaus. Het laagste is business as usual: men houdt zich aan het wettelijk minimum. Niveau 2 – Eerste stappen – bestaat uit vrij algemene, groene maatregelen die makkelijk kunnen worden toegepast. Niveau 3 – Verdieping – gaat om groene maatregelen die passen bij de omgeving en bij het hoogste niveau – Volledig geïntegreerd – is de bebouwing onderdeel van de natuurlijke omgeving en andersom.
Er is dan geen versnippering meer van groene elementen, maar er is sprake van een samenhangend geheel waarin de groen-blauwe ruimte en gebouwen elkaar aanvullen. Een omgeving waarin niet alleen dieren en planten kunnen overleven, groeien en zich kunnen voortplanten, maar waar ook mensen graag vertoeven.
Co-creatie
Dankzij de verschillende onderdelen en voorbeelden in de tool wordt goed zichtbaar hoe natuurinclusief bouwen vorm en betekenis krijgt. Dat maakt het makkelijker en effectiever om het gesprek met elkaar aan te gaan. Een aspect dat wordt behandeld is bijvoorbeeld co-creatie. Bij een natuurinclusief ontwerpproces zijn meerdere specialisten betrokken, zoals landschapsarchitecten en/of ecologen, zo wordt uitgelegd. Hoe hoger het ambitieniveau, des te meer specialisten aan tafel zullen zitten.
Volgens de onderzoekers zijn de cruciale succesfactoren een duidelijke visie, creativiteit, flexibiliteit en de bereidheid om risico’s te nemen. Ook de vasthoudendheid van de betrokkenen is belangrijk. De tool beschrijft ook dat er anders naar rendement moet worden gekeken. Hoe meer geïntegreerd en hoe klimaatadaptiever een bouwproject in zijn omgeving staat, des te positiever de invloed op de waarde en het rendement van vastgoed. Een bouwproject dat veranderingen in klimaat kan opvangen, heeft bovendien een gunstig effect op de (verzekerings)waarde van vastgoed. Het succes van natuurinclusief bouwen blijkt volgens de tool ook uit de waardering vanuit gebruikers en bewoners, en de verkoop van natuurinclusieve bouwprojecten.