Nog stappen te maken met professionalisering

| Door Klementine Vis

Er is nog een wereld te winnen op het gebied van professionalisering van vastgoedsturing bij gemeenten. Maar waar te beginnen? IVVD zette de belangrijkste trends op het gebied van maatschappelijk vastgoed op een rijtje en bevroeg negen professionals hierover. Tijdens de Gemeentelijk Vastgoed Dag op 10 oktober werden de resultaten gepresenteerd.

De Nationale Trendradar Gemeentelijk Vastgoed is samengesteld op basis van negen interviews met personen in het gemeentelijk vastgoed of daar nauw bij betrokken. Uit deze interviews zijn op basis van de groot­ste gemene deler trends geselecteerd waarmee gemeenten nu te maken heb­ben of gaan krijgen. Bekijk hier de trends.

Ruim veertig gemeenten waren vertegenwoordigd op de Gemeentelijk Vastgoed Dag van IVVD op het universiteitsterrein van Nyenrode Business Universiteit in Breukelen. Vastgoedmanagers, beleidsmedewerkers en projectmanagers gingen in een goed gevulde collegezaal de discussie aan over vastgoedmanagement bij gemeenten. Leidraad was de Trendradar Gemeentelijk Vastgoed. De belangrijkste trends passeerden de revue, van big data tot energielabeling en van circulair vastgoed tot de benchmark. Over één ding waren bijna alle aanwezigen het eens: vastgoedorganisaties bij gemeenten kunnen nog forse stappen maken in de professionaliseringsslag.

Stellingen
Aan de hand van drie stellingen bogen de vastgoedprofessionals zich over de belang­rijkste trends voor vastgoedorganisaties van gemeenten. Vooral de stelling ‘Sturing op het gemeentelijk vastgoed is voldoende professioneel georganiseerd bij gemeenten’ maakte de tongen los. Maar liefst 81 procent van de aanwezigen in Breukelen was het oneens met deze stelling. Operationeel mogen de vastgoedorganisaties van gemeenten de boel goed op orde hebben, het ontbreekt nog te vaak aan een strategische visie, een brede integrale kijk op het gemeentelijk vastgoed. Daar ligt volgens veel vastgoedprofessionals duidelijk nog een taak voor gemeenten.

Samenwerking is belangrijk thema
‘We zijn allemaal bezig met die professionaliseringsslag’, stelt een van de aanwezigen. ‘Daarvoor zitten we nu allemaal hier. Het is goed om af en toe bij elkaar in de keuken te kijken en van elkaar te leren. We kunnen allemaal nog verbeteren, maar hoeven niet allemaal het wiel uit te vinden. Samenwerking is dan ook een belangrijk thema, zeker als het om het verduurzamen van het vastgoed gaat.’ Marianne de Widt, afdelingshoofd van de vastgoedorganisatie van de gemeente Arnhem gaat niet mee in het negatieve sentiment in de zaal. ‘We doen het hartstikke goed’, stelt ze onomwonden. ‘En ik weet zeker dat ook andere gemeenten het goed doen. Er valt uiteraard altijd wat te verbeteren, maar dat wil niet zeggen dat we niet professioneel bezig zijn.’

Circulair vastgoed
Dat de focus op duurzaamheid een belangrijke trend is bij gemeentelijk vastgoed hoeft niet genoemd te worden. Gemeenten hebben duidelijk een voorbeeldrol als het gaat om het verduurzamen van vastgoed en zijn zich daar terdege van bewust. Maar hoe vertaal je die focus op duurzaamheid in goed vastgoedbeleid? En waar leg je de belangrijkste accenten? Ga je als gemeente voor circulair vastgoed of ligt het zwaartepunt bij energieneutraal vastgoed? Daarover verschillen duidelijk de meningen in de collegezaal in Breukelen. Wel is iedereen het erover eens dat duurzaamheid de belangrijkste trend is waar gemeenten momenteel mee te maken hebben.

Duurzaamheid en de bekostiging
Duurzaamheid kwam naar voren als dé belangrijkste trend, maar daarbij werd in één adem de bekostiging genoemd. De verduurzamingsslag kost enorm veel geld. Hoe al dat geld op tafel komt, is nog een heet hangijzer. En welke wethouder krijgt het thema duurzaamheid in zijn of haar portefeuille? Of is het thema duurzaamheid te veelomvattend om onder te brengen bij een enkele wethouder?
Op de stelling ‘Voor een tijdige uitvoering van het klimaatakkoord moet de verantwoordelijkheid voor het vastgoed, de duurzaamheid en de financiën bij één wethouder liggen’ wordt redelijk eenduidig gereageerd. 80 Procent is het niet eens met deze stelling. ‘De verantwoordelijkheid moet niet bij één persoon liggen, er zijn meerdere visies nodig die elkaar aanvullen. Dan kom je pas tot goed beleid’, verwoordt een aanwezige het gevoel in de zaal.

De maatschappelijk euro
Verantwoord omgaan met het vastgoed is een belangrijke taak voor gemeenten. Niet alleen omdat het vastgoed de maatschappelijke taken van de gemeente ondersteunt, maar ook omdat dit gebeurt met maatschappelijk geld. Efficiënt ruimtegebruik, multifunctioneel ruimtegebruik en het opschonen van het bezit zijn dan ook uitgesproken thema’s voor gemeentelijke vastgoedorganisaties. Het delen van faciliteiten wordt steeds belangrijker aangezien dit een redelijk makkelijke manier is om vastgoed breder en dus duurzamer in te zetten. Maar op de stelling ‘Door efficiënte inzet van vastgoed wordt veel gemeentelijk vastgoed overbodig en kan in de verkoop gezet worden’ reageert de zaal toch heel ver­deeld. Een krappe meerderheid (53 procent) is het niet eens met de stelling.

‘Overbodig vastgoed afstoten kan de kosten voor het gemeentelijk vastgoed zeker omlaag brengen, maar door dit vastgoed in te zetten voor meerdere functies kan je juist ook de vastgoedsturing vooruit helpen’, stelt een bezoeker. ‘Het zal echter van het gebouw in kwestie afhangen, niet alle gebouwen lenen zich voor multifunctioneel ruimtegebruik.’ Een andere vastgoedprofessional wijst op de particuliere initiatieven die in ‘overbodig’ gemeentelijk vastgoed kunnen worden ontwikkeld. ‘Deze kleinschalige particuliere initiatieven worden nu nog te vaak doorverwezen naar de markt, maar die kunnen daar absoluut niet terecht. De prijzen die daar worden gevraagd zijn simpelweg te hoog. Om dit soort initiatieven, waar soms echte pareltjes tussen zitten, te ondersteunen, kunnen gemeenten prima het overbodige vastgoed inzetten.’ Een andere bezoeker is het hier roerend mee eens. ‘Het moet helemaal niet gaan over het efficiënt inzetten van vastgoed, maar om het maatschappelijk effect. Laat het gemeentebestuur zich maar buigen over de financiën, wij moe­ten ons bezighouden met het vastgoedmanagement. Lekker houden dus dat vastgoed.’