Realisatie van opvanglocaties voor ontheemden wordt een belangrijke gemeentetaak. Tijdens de Gemeentelijk Vastgoed Dag vertelt Arjan van Rijn hoe de gemeente Utrecht dit aanvliegt.
[Door: Ivo van der Hoeven, redactie IVVD]
Opvang van ontheemden is een belangrijk en zeer actueel thema. Na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne moesten gemeenten anderhalf jaar geleden alle zeilen bijzetten om in korte tijd genoeg opvangplekken te realiseren. Dit vroeg om extra inzet en extra mankracht binnen gemeentelijke organisaties. In een ‘sprint’ van enkele maanden wist de gemeente Utrecht meerdere opvanglocaties te verwezenlijken. Die sprint moet nu worden omgezet in een marathon stelt Arjan van Rijn, programmadirecteur Opvang van de gemeente Utrecht. Tijdens de Gemeentelijk Vastgoed Dag van IVVD op 10 oktober vertelt Van Rijn hoe zijn gemeente deze nieuwe gemeentetaak in de organisatie probeert in te bedden.
Proces versnellen
‘Voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne hebben we in het begin echt vol gas gegeven’, stelt Van Rijn. ‘De crisis vroeg om een snelle aanpak en daarom hebben we in die eerste maanden af en toe buiten de lijntjes gekleurd. Elke versnelling die we konden vinden hebben we toegepast. Dat geldt voor vergunningen, voor aanbestedingen en voor interne lijnen. We hebben het proces echt enorm proberen te versnellen en dat is gelukt. Het afgelopen jaar hebben we gekeken hoe we weer netjes binnen de lijntjes kunnen kleuren zonder al te veel tempo te verliezen.’
Arjan van Rijn: ‘Het vinden van een vaste programmastructuur is belangrijk, want deze vorm van opvang gaat nooit meer weg.’
Sociaal beheer
Het cowboyen, zoals Van Rijn dat noemt, is er inmiddels wel af in Utrecht. ‘We hebben de laatste maanden de crisisfase van begin 2022 geëvalueerd en werken steeds meer toe naar een gestroomlijnd proces, naar een vaste programmastructuur. Dat is belangrijk, want deze vorm van opvang gaat nooit meer weg. Gemeenten hebben hiermee echt een extra taak gekregen en dat vraagt het nodige van gemeentelijke organisaties. Het gaat hierbij niet alleen om het zoeken naar geschikte locaties en het transformeren van vastgoed, maar ook om het sociaal beheer van de opvanglocaties. Daar hebben we in Utrecht vanaf het begin sterk op ingezet. Zo hebben we op iedere locatie 24-uurs begeleiding. We helpen mensen naar werk, school en zorg. Dat scheelt enorm in het aantal incidenten op de locaties.’
Deze nieuwe vorm van opvang moet volgens Van Rijn echt in gemeenteorganisaties worden verankerd. De druk op organisaties neemt daarmee behoorlijk toe. De vraag is bovendien waar dit dossier moet worden neergelegd. ‘Het klinkt logisch om dit bij de vastgoedafdeling neer te leggen, maar de druk is daar al enorm. Het is al lastig om genoeg projectleiders aan te trekken en vast te houden en er moeten uiteraard ook nog steeds scholen en sportaccommodaties worden gerealiseerd. Voor veel gemeenten is het een behoorlijke puzzel om dit dossier goed in de organisatie te borgen.’
Utrechtse aanpak
In Utrecht hebben ze de opvang inmiddels redelijk op de rit. Tijdens de Gemeentelijk Vastgoed Dag zal Van Rijn dieper ingaan op de Utrechtse aanpak en de keuzes die hierbij gemaakt zijn. ‘Gemeenten zullen hun verantwoordelijkheid moeten pakken. Samenwerking in de regio is hierbij onontbeerlijk. En waar we vorig jaar nog zwaar leunden op externe inhuur, zullen gemeenten dit weer meer in de eigen organisatie moeten beleggen. Dat is nog een hele uitdaging.’