Schakelen op zorg en zorgvastgoed

| Door IVVD

IVVD presenteerde op de Zorgvastgoed Dag de Nationale Trendradar Zorgvastgoed 2019. Deze trendradar is gemaakt vanuit het perspectief van de veranderingen in zorg en de zorgvastgoedmarkt. Op basis van acht interviews met verschillende personen betrokken bij de zorg en het zorgvastgoed en een online onderzoek onder 2.000 personen uit de zorgsector zelf zijn 18 trends benoemd.

Op basis van de gevonden trends komt sterk het beeld naar voren dat er een forse bestuurlijk uitdaging ligt om zowel te schakelen op de snelle veranderingen in de zorg als in het zorgvastgoed. De grote zaal op het universiteitsterrein van Nyenrode Business Universiteit puilde zowat uit tijdens de Zorgvastgoed Dag. Beleggers en zorgvastgoedprofessionals waren naar Breukelen afgereisd om zich te laten inspireren door de energietransitie, nieuwe concepten en trends in het zorgvastgoed. De trends, handig samengevat in de trendradar, werden tijdens het congres besproken door dagvoorzitter Tom van ’t Hek en IVVD-directeur Wim Fieggen. In de trendradar is ingezoomd op de zorgmarkt, de zorgvastgoedmarkt en de financiering, vanwege de onderlinge dynamiek. Nieuw dit jaar was het online onderzoek dat aan de trend­radar was gekoppeld en waarop meer dan tweehonderd respondenten uit het werkveld reageerden. Aan de hand van drie prikkelende stellingen werd de zaal in de discussie over de trends betrokken. Uit de resultaten kwam een duidelijk beeld naar voren dat er meer focus komt op het zorgvastgoed. Zorginstellingen zullen meer met andere (markt)partijen gaan samenwerken. Zodoende kan het vastgoed efficiënter worden ingezet voor de zorg.

Organisatorische veranderingen
In de zorgmarkt komen verschillende organisatorische modellen naar voren als antwoord op de veranderingen, zoals ketenintegratie, consolidatie, creatie van kennisnetwerken en partnering. Het antwoord op de veranderingen zal voor de cure en de care verschillen, maar de overall trend is gericht op versterking van de marktpositie en een efficiëntere bedrijfsvoering. De zorgmarkt groeit sterk, waardoor er ook in de zorgvastgoedmarkt allerlei ontwikkelingen gaande zijn. Beleggers zien de zorgvastgoedmarkt juist vanwege deze groei steeds vaker als een interessante markt. Deze groeiende dynamiek vraagt om samenwerking met andere (markt)partijen. De eerste stelling die tijdens de presentatie van de trendradar besproken werd, luidde dan ook:

1) Meer samenwerking, ook op het gebied van vastgoed, is noodzakelijk in de snel veranderende zorgmarkt

text

Een meerderheid van de aanwezigen in de zaal op het universiteitsterrein is het eens met deze stelling. Toch denken sommige professionals dat samenwerking geen noodzaak is. ‘Zeker de grotere instellingen zijn niet per se afhankelijk van samenwerking met andere partners om slim met het eigen vastgoed om te gaan’, stelt een bezoeker van het congres. ‘Zorgorganisaties moeten eerst bij zichzelf beginnen, zelf kijken hoe ze met de veranderingen in de markt om kunnen gaan en het beleid daarop afstemmen. Daar is niet per se samenwerking met externe partners voor nodig.’ Toch zien de meeste bezoekers wel degelijk een groeiende behoefte aan samenwerking. ‘Er is een enorme wil om samen te werken. Dat zie je ook steeds meer gebeuren. Partijen zoeken elkaar steeds meer op waardoor er weer nieuwe initiatieven en nieuwe kansen ontstaan.’

Risico’s in beeld
Het vastgoed maakt zo’n 90 procent uit van de balans van zorginstellingen. Aan de exploitatiekant maakt de zorg juist zo’n 90 procent van de kosten uit. Toch wordt bestuurlijk gezien meer aandacht besteed aan de zorgkant dan aan de zorgvastgoedkant. Het risico bestaat daarmee dat het bestuur de risico’s aan de vastgoedkant onvoldoende in beeld heeft. Voor sommige zorginstellingen is het wellicht beter het vastgoed te verkopen en zich geheel te richten op de zorg. Stelling 2 sloot hier naadloos op aan:

2) Met de huidige prijzen en volume in de zorgvastgoedmarkt is dit een goed moment om al het zorgvastgoed te verkopen

text

De bezoekers van het congres zijn het hier unaniem en hardgrondig mee oneens. Al het vastgoed verkopen ziet geen van de bezoekers als optie. Maar hoeveel vastgoed moet een zorginstelling dan wel in eigen beheer houden, vraagt iemand zich hardop af. ‘Niemand die daar echt het antwoord op weet. Wellicht is het beter om een deel in eigen beheer te hebben en een deel niet.’ Een andere bezoeker stipt de rol van woningcorporaties in de wereld van het zorgvastgoed aan. ‘Ik kom zelf uit de corporatiewereld en ik zie dat onze rol nog veel te beperkt is, we zouden veel meer moeten doen in zorgvastgoed. Met name in het segment zorgwoningen onder de aftoppingsgrens kunnen en moeten we echt een grotere bijdrage gaan leveren. Dat is tenslotte het domein van de woningcorporaties.’

Scheiding van zorg en vastgoed
Steeds meer zorgorganisaties scheiden de zorg en het vastgoed. De exploitatie van de zorg krijgen ze maar moeilijk rond, daar zit duidelijk nog een uitdaging in. De exploitatie van het vastgoed daarentegen ziet er veel rooskleuriger uit. Dat levert de vraag op: Hoe kunnen zorginstellingen met hun zorgvastgoed de zorgverlening verbeteren? Waarbij je je kunt afvragen of besturen van zorginstellingen het vastgoed genoeg in beeld hebben. Stelling 3 luidde dan ook:

3) Zorginstellingen hebben onvoldoende de vastgoedrisico’s in beeld om daar tijdig op te sturen

text

‘Zeker waar’, stelt een bezoeker. ‘Huisvesting is duidelijk een ondergeschoven kindje bij ziekenhuizen. We zien wel allerlei primaire zorg ingevlogen worden, maar de huisvesting sluit daar niet altijd op aan.’ Een andere bezoeker vindt de stelling te negatief ingestoken. Hij ziet het glas liever halfvol. ‘Ik zou de stelling om willen draaien. We moeten niet eenzijdig kijken naar de risico’s, maar vooral kijken naar de kansen van het vastgoed. Want er liggen overduidelijk kansen om met goed vastgoed de kosten van de zorgexploitatie naar beneden te brengen. Helaas is er nog te veel slecht zorgvastgoed waardoor er in veel gevallen inefficiënte zorg verleend wordt. Op dat gebied is echt nog een wereld te winnen.’

Alle trendradars die IVVD uitbrengt zijn te lezen en/of te downloaden via deze link

Nationale Trendradar