Tilburg investeert in klimaatbestendige binnenstad

Tilburg trekt ruim een miljoen euro uit om de komende jaren 45 straten in de binnenstad klimaatbestendiger, groener en leefbaarder te maken. Het geld komt uit het Klimaatfonds dat de gemeente heeft ingesteld. De projecten die daaruit worden gefinancierd, moeten een aantoonbare bijdrage leveren aan het realiseren van de gemeentelijke klimaatdoelen en een financieel en/of maatschappelijk revolverend karakter dragen.

‘We financieren de maatregelen uit het Tilburgs Klimaatfonds’

In deze coronatijd plannen we een online interview met wethouder Mario Jacobs. Hij zit sinds 2014 voor GroenLinks in het college en heeft als ‘groene’ wethouder onder meer klimaatadaptatie, groen, natuur, landschap en mobiliteit in zijn portefeuille. Hij steekt direct van wal: ‘Je zou het niet zeggen, maar de afgelopen jaren staat Tilburg regelmatig bij het rijtje warmste steden van West-Europa. Op 10 juli 2018 waren we zelfs de warmste stad van heel Europa. In onze dichtbebouwde binnenstad lopen de temperaturen extra hoog op. Op warme dagen, en die komen steeds vaker voor, kan het daar dan wel zo’n vijf tot tien graden warmer worden dan in het buitengebied. We hebben verschillende maatregelen genomen om onze binnenstad klimaatadaptiever te maken.’

Wat wordt onder klimaatadaptatie verstaan?
‘Klimaatverandering zorgt ervoor dat het in Nederland gemiddeld warmer wordt. Daarnaast komt extreem weer steeds vaker voor. Denk aan hittegolven, lang aanhoudende droogte en hevige regenval. Klimaatadaptatie is het proces waarbij we ons als samenleving aan het veranderende klimaat aanpassen met klimaatbestendigheid als resultaat. Het is een maatschappelijke opgave waar voor overheden een taak ligt. Extreme hitte is onaangenaam en levert gezondheidsrisico’s op. Met name ouderen, chronisch zieken en jonge kinderen zijn kwetsbaar, maar het heeft ook negatieve effecten op de economie, het winkelend publiek, de arbeidsomstandigheden en de arbeidsproductiviteit. In het eerder dit jaar verschenen rapport De hittebestendige stad – waaraan wij als Tilburg hebben meegewerkt – schetsen onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam dat steden hitte-eilanden zijn geworden, met name door de massieve toepassing van steen en beton. Dat zijn materialen die warmte opnemen en weer uitstralen. De steeds verdergaande stedelijke verdichting heeft als gevolg dat het effect daarvan bij ongewijzigd beleid zal toenemen.’

Welke maatregelen neemt de gemeente Tilburg?
‘Er is relatief weinig groen in onze binnenstad, ruim negentig procent minder dan in de rest van de stad. Om een idee te geven: gemiddeld per inwoner hebben we 45 m² openbaar groen; in de binnenstad is dat slechts 3,5 m². Daarnaast is de capaciteit om het regenwater bij hevige hoosbuien op te vangen ruim onvoldoende, waardoor we hier in Tilburg regelmatig ‘natte voeten’ krijgen. De komende jaren trekken we ruim een miljoen euro uit om 45 straten in de binnenstad klimaatbestendiger, groener en leefbaarder te maken. In algemene zin wordt dat geld besteed aan het vergroenen van de gevels, het beter inrichten van de ondergronden en het op loopafstand creëren van koelteplekken. Specifiek gaat het daarbij om het planten van nieuwe bomen, het aanbrengen van klimgroen, het aanleggen van extra geveltuintjes en nieuwe plantvlakken. Maar ook om meer ruimte voor bestaand groen, in het bijzonder rondom de bomen die een monumentale status hebben. Met betrekking tot de watercapaciteit zal ongeveer 350 m2 straatstenen worden weggehaald en worden vervangen door nieuw groen. Na deze ingreep is de capaciteit voor waterberging bijna 3.000 m3 groter. Door deze maatregelen warmt de binnenstad tijdens warme dagen minder snel op en krijgt overvloedige regenval minder kans om schade aan te richten. Daarnaast zorgt het nieuwe groen voor een nog aantrekkelijker binnenstad.’

Hoe worden deze maatregelen gefinancierd?
‘We financieren deze maatregelen met geld uit het Tilburgs Klimaatfonds. Dit fonds hebben we ingesteld om publieke en private initiatieven op het gebied van energietransitie, circulaire economie en klimaatadaptatie mogelijk te maken. Ze moeten bijdragen aan het realiseren van onze klimaatambities. Concreet geldt dat Tilburg in 2045 klimaatneutraal, klimaatbestendig en volledig circulair moet zijn. Het fonds omvat twintig miljoen euro en is een aanvulling op bestaande regelingen. Een belangrijke voorwaarde is dat de projecten niet alleen een bijdrage leveren aan het realiseren van onze klimaatambities, maar ook een financieel en/of maatschappelijk revolverend karakter dragen. Het vergroenen van de binnenstad koppelen we aan de werkzaamheden die in de komende jaren door de verschillende netbeheerders worden uitgevoerd. Het gaat daarbij om het vervangen van de gasleidingen, de aanleg van glasvezel en het vernieuwen van het waterleidingnet. Dat is niet alleen efficiënter, maar beperkt ook de overlast voor bewoners, bedrijven en bezoekers van onze mooie binnenstad.’

Welke maatregelen nemen jullie nog meer?
‘Wateroverlast is ‘het nieuwe normaal’ geworden. Er zijn verschillende mogelijkheden om daarmee om te gaan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan groene daken, waterdoorlatende bestrating, het half verhard aanleggen van parkeerplaatsen en het bufferen van water in ondergrondse retentiekratten. We passen deze instrumenten allemaal toe. Daarnaast beschikken we in Tilburg over de zogeheten ‘Blauwe Aders’, een aanvullend regenwaterstelsel dat een deel van het overtollige regenwater opvangt en verzamelt in centrale waterbergingen aan de randen van de stad, de zogenaamde waterparken. Ze spelen ook een belangrijke rol bij de landbouw en het natuurbeheer. Dit unieke regenwaterstelsel wordt nog verder uitgebreid.’

Welke maatregelen nemen jullie bij de bouw van de nieuwe wijk Fabriekskwartier?
‘Fabriekskwartier ligt aan de zuidkant van de Piushaven. Daar worden 350 tot 450 duurzame woningen gebouwd. Deze nieuwe wijk zal maar liefst voor een derde deel uit openbaar groen bestaan. Daarnaast wordt het regenwater opgevangen via zogenaamde polderdaken. Daar zit een extra laag in om het regenwater op te slaan, vast te houden en vertraagd af te voeren. Het is het eerste project in Tilburg waar 60 tot zelfs 90 mm waterberging zal worden gerealiseerd. Wellicht ook interessant om te weten is dat de woningen zullen worden verwarmd met warmte die afkomstig is uit de Piushaven. Dat proces heet aquathermie. Met de warmte die je uit water haalt, kun je de woningen met behulp van een warmtenet verwarmen. Deze nieuwe wijk krijgt ook een bijdrage van een miljoen euro uit het Tilburgs Klimaatfonds.’