Uitdaging Zorgsector: geen CO2 uitstoot meer in 2050

| Door Odette Koldewey

De zorgsector staat voor een enorme uitdaging: nagenoeg geen CO2 uitstoot meer in 2050. Het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ) publiceerde onlangs de Factsheet Energiekentallen Zorgsector, om die uitdaging inzichtelijk te maken.

De factsheet presenteert op een grafische wijze algemene kenmerken van de zorgsector, zoals aantal medewerkers, omzet en gemiddelde jaarlijkse bijdrage per inwoner. De factsheet gaat hierbij ook in op het energieverbruik van een aantal deelsectoren en splits dit op per provincie. Op deze wijze worden opvallende verschillen geïdentificeerd.

Oproep aan de sector
Volgens het EVZ zijn juist deze verschillen en uitschieters interessant, aangezien daar grote winst is te behalen. Daarom dient deze factsheet ook als oproep aan de sector om minimaal de aangegeven informatie in de portefeuilleroutekaarten op te nemen, good practices te delen en mee te denken over nieuwe onderzoeksvragen voor het EVZ.

Noodzakelijke stappen
Met een jaarlijks verbruik van 900 miljoen kubieke meter gas en 2,3 miljoen megawattuur elektriciteit draagt de zorg fors bij aan de landelijke CO2 uitstoot. Het aandeel van de zorg hierin is vergelijkbaar met ruwweg 600.000 huishoudens. Wil de sector de CO2 uitstoot de komende decennia drastisch verlagen dan zijn energiebesparingen en het elimineren van het gebruik van fossiele brandstoffen noodzakelijke stappen in dat proces.

Kostenbesparing van 115 miljoen euro
Volgens TNO Centrum Zorg en Bouw kan de zorgsector op jaarbasis tussen de 12 en 25% energie besparen. Dit komt overeen met een jaarlijkse gemiddelde kostenbesparing van 115 miljoen euro en een reductie van de CO2-emissie van ongeveer 600 kiloton per jaar. Verduurzaming van werkprocessen en vastgoedgoed is hierbij van doorslaggevend belang.

BENG-vastgoed
Vanaf 2021 zal ook in de zorg BENG-vastgoed gerealiseerd gaan worden. Een hele opgave aangezien effectieve verduurzamingstechnieken, die het predicaat ‘bewezen’ hebben, nog niet voor het oprapen liggen. Pas bij voldoende schaalgrootte zijn lange termijn conclusies te trekken over degelijkheid en rendement van bestaande oplossingen.

Verduurzaming bestaand vastgoed
Het verduurzamen van bestaand vastgoed is een nog grotere opgave dan die voor nieuwbouw. De investeringen zijn in de meeste gevallen lager, maar de jaarlijkse lasten per vierkante meter meestal hoger. In de praktijk blijkt de levensduurverlenging vaak minder lang dan verwacht en de kwaliteit is over het algemeen lager dan bij nieuwbouw. Daarbij komt dat het te behalen niveau van verduurzaming bij midlife-renovatie lager ligt dan wat bij nieuwbouw mogelijk is.

Midlife-renovatie van het zorgvastgoed van 1965 tot 1975 is, gezien de kwaliteit en de aantallen een suboptimale oplossing. De kapitaallasten zijn meestal voor een groot deel afgelost zodat het vastgoed voor menig exploitant al jaren een cash cow is. Een voor de hand liggende optie is om dit vastgoed uit te faseren zodat het een snelle vervanging door BENG-vastgoed kan faciliteren.

Vervangende nieuwbouw
CO2-emissiereductie zal door vervangende nieuwbouw sneller gaan dan door midlife-renovatie. Bij vervangende nieuwbouw is het tevens mogelijk een integrale business case te heroverwegen met meer mogelijkheden voor duurzaamheid.

Het EVZ is een kenniscentrum dat zich richt op CO2-emissiereductie in de zorgsector. Het EVZ wordt uitgevoerd door Stimular/MPZ en TNO in afstemming met de brancheorganisaties NFU, NVZ, ActiZ, VGN en de Nederlandse ggz.