Utrecht is de eerste gemeente die de Crisis- en Herstelwet inzet om woningen aardgasvrij te maken. In de wijk Overvecht-Noord is een complex met 320 woningen geheel van het gas afgehaald.
De afspraak uit het Klimaatakkoord dat 1,5 miljoen huizen aardgasvrij zijn in 2030 lijkt onhaalbaar als dit enkel gebeurt op basis van vrijwilligheid. Het Rijk werkt dan ook aan een nieuwe Gaswet die gemeenten meer doorzettingsmacht geeft. Volgens de huidige Gaswet hebben huishoudens recht op een aardgasaansluiting. In een wijk als Overvecht-Noord, de eerste Utrechtse wijk die aardgasvrij wordt gemaakt, zou dat betekenen dat de verouderde aardgasleidingen alleen voor een handjevol weigeraars moeten worden vervangen.
Dankzij een wijziging in het Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet hoeft dat niet. Door deze wijziging kon Utrecht een verbod op kookgasaansluitingen in het bestemmingsplan van Overvecht-Noord opnemen. De woningen zijn inmiddels aangesloten op een warmtenet. Hiermee is Utrecht de eerste Nederlandse gemeente die bewoners dwingt de aardgaskraan af te sluiten. Het gaat om een complex met 320 woningen van woningcorporatie Woonin.
‘Ik kan me niet herinneren dat we eerder 92 procent draagvlak hadden, zoals hier.’
Ontzorgen
De steun van bewoners is ongekend groot, benadrukt Henk Peter Kip, directeur van woningcorporatie Woonin, een samensmelting van Mitros en Viveste. Eigenlijk is er nauwelijks sprake van dwang. ‘Voor een normale ingreep geldt: als je 71 procent instemming hebt, gaat het door. Ik kan me niet herinneren dat we eerder 92 procent draagvlak hadden, zoals hier.’
Woonin zorgt voor een elektrische kookplaat en eventueel ovencombinatie, zelfs de pannen krijgen mensen er gratis bij. Doordat er geen vastrecht voor gas hoeft te worden betalen, gaan bewoners er 150 tot 200 euro per jaar op vooruit. De huur blijft gelijk. Niet verrassend dus dat bij de draagvlakmeting slechts 5 procent tegen was.
Toch heeft Woonin hard voor die steun moeten werken. ‘We hebben behoorlijk wat energie gestoken in de voorlichting. Als mensen een aanbod krijgen, hoe voordelig ook, zijn ze in eerste instantie wantrouwig. Ze denken dat er een addertje onder het gras zit of zien op tegen gedoe in hun huis.’ Kip wil er maar mee zeggen: alles heel helder uitleggen en mensen ontzorgen blijft van groot belang.
‘Maatschappelijk gezien is het een voordelige kwestie: de huurder heeft een financieel voordeel en de netbeheerder hoeft zijn gasleiding niet te vervangen.’
Compenseren
Woonin investeert 1 miljoen euro om deze 320 woningen aardgasvrij te maken. ‘Wij zien daar niets van terug. Dit is voor ons dan ook niet eindeloos herhaalbaar. Maatschappelijk gezien is wel het een voordelige kwestie: de huurder heeft een financieel voordeel en de netbeheerder, Stedin, hoeft zijn gasleiding niet te vervangen.’
Kip pleit ervoor dat netbeheerders woningcorporaties kunnen compenseren voor de gemaakte kosten. Nu is dat wettelijk verboden. ‘Dat moet natuurlijk van tafel. Er schijnen in Nederland 400.000 woningen te zijn die alleen aardgas gebruiken om te koken. Dat betekent dat 5 procent van de Nederlandse woningvoorraad relatief gemakkelijk aardgasvrij kan worden gemaakt, mits corporaties door netbeheerders worden geholpen met de kosten.’
Betaalbaar
De directeur van Woonin benadrukt dat betaalbaarheid voor de meeste huurders voorop staat.‘Als wij mensen mee willen krijgen, moeten we ervoor zorgen dat de lasten beperkt blijven. Ik zeg keer op keer in overleg met wethouders: realiseer je dat je de klimaatdoelen alleen haalt als je met voorstellen komt die onze huurders kunnen betalen.’