Venlo gaat voor aardgasvrij, circulair en klimaatadaptief

| Door Odette Koldewey

Om in 2050 van het gas af te zijn, moeten gemeenten in 2021 een plan hebben, de warmtevisie. Venlo neemt daarin ook circulariteit en klimaatadaptatie mee en noemt het ‘Transitievisie gebouwde omgeving’. De gemeente werkt nauw samen met de corporaties Woonwenz, Antares en Wonen Limburg, maar ook met het Waterschap Limburg en Enexis. W/E adviseurs en Atriensis begeleiden de partijen bij de uitwerking.

Het initiatief voor het project lag in Venlo bij de corporaties Woonwenz en Antares. Zij zijn naar de gemeente gestapt om de samenwerking te initiëren. Frank Kusters, beleidsadviseur gemeente Venlo: ‘Zij waren al goed op weg en wilden samen met de gemeente optrekken in het aardgasvrij traject.’Kusters geeft aan dat de gemeente al had besloten dat er niet alleen gekeken moest worden naar energie, maar ook naar circulariteit en klimaatadaptatie. ‘Je bent toch al in een wijk aan de slag, neem dan meteen alle drie de onderwerpen mee.’

Linda Groenen, partner bij Atriensis projecten: ‘Een duurzame wereld is meer dan alleen schone energie. We ondervinden nu al de gevolgen van klimaatverandering, dus we moeten ook met klimaatadaptatie aan de slag. Het is ook zonde en inefficiënt als je het separaat aanvliegt. Dan gaat die straat meerdere keren open, terwijl als je het samen slim inplant dat ook in één keer kan.’ ‘Het zijn thema’s die tastbaar zijn voor de bewoners. Tijdens de eerste bewonersavond over de warmtetransitie hadden we het bijvoorbeeld over de bomen in de straat en over de voortuinen. Vooral over het groen in de buurt waren de mensen kritisch, maar ook enthousiast. We kregen veel input. Dat is echt een ingang om het gesprek aan te gaan.’

De bewoners zijn de belangrijkste schakel in de transitie in Venlo, benadrukt Kusters. ‘We maken de onderwerpen toegankelijk door de taal die we gebruiken. We spreken niet van energietransitie, circulariteit en klimaatadaptatie, maar van nieuwe energie, nieuw gebruik en nieuwe natuur.
Geert-Jan van den Brand, senior adviseur bij W/E adviseurs: ‘De gemeente Venlo heeft in de buurt Hagerhof-Oost ‘De Woning van Morgen’ ingericht, waar de bewoners zo binnen kunnen lopen. Hier wordt de transitie zichtbaar en tastbaar. Zo worden inwoners bewust gemaakt van energiestromen, materialen en ook van water en groen. Ontspanning en plezier is belangrijk bij het creëren van draagvlak.’ Kusters: ‘We noemen Venlo niet voor niks ós stedje van lol en plezeer.’ ‘Als we het over verbinding hebben met de bewoners dan haken wij graag aan bij bestaande initiatieven’, zegt Linda Groenen.

Natuurlijke momenten
‘We beginnen met een plan op papier, maar uiteindelijk wordt er gewerkt in de wijken: aan woningen en aan straten. We kijken naar natuurlijke momenten waarop de aanpassingen gedaan worden. Op een gegeven moment is het gasnet of het riool aan vervanging toe en dan moet die straat open. Daarom hebben we ook gezegd: de energietransitie zal vaak leidend zijn in de fase waarin je begint. De aanpak voor circulariteit en klimaatadaptatie sluit daar op een logische manier op aan. Dat zien we nu ook in twee sporen ontstaan. Het ene spoor (top-down) geeft een logisch startpunt aan vanuit het energietechnisch perspectief. Het ander spoor is bottom-up: waar zit de energie vanuit inwoners en hoe kunnen we daar flexibel bij aansluiten’, aldus Linda Groenen.

Samenbrengen tot transitievisie
Een plan opstellen met veel verschillende partijen is niet makkelijk gedaan. Daar is structuur een belangrijk onderdeel van. ‘Wij komen bij Atriensis uit de energetische hoek en daarom hebben wij dat onderwerp voor onze rekening genomen. W/E pakt het circulair bouwen en onderzoekt de kansen voor groen en water bij gebiedsinrichting. Zo konden we samen de puzzelstukjes mooi in elkaar passen’, vertelt Groenen. In verschillende werkgroepen, waar ook Enexis, het Waterschap Limburg en andere betrokken partijen bij aangesloten zijn, gingen zij aan de slag. Maar hoe breng je energie, circulariteit en klimaatadaptatie bij elkaar in één Transitievisie gebouwde omgeving? Groenen: ‘Alle betrokken organisaties komen iedere maand bijeen in een programmateam. Wij presenteren dan de voortgang vanuit de verschillende werkgroepen en stemmen die op elkaar af.’

Geert-Jan van den Brand: ‘We stellen de transitievisie flexibel op door na te denken over de kleine stappen die we nu al kunnen zetten, terwijl er tegelijkertijd ruimte gelaten wordt voor de grotere stappen die nog volgen en de onzekerheid die er nog is. In de Transitievisie gebouwde omgeving 1.0 hebben we de integrale aanpak beschreven. In versie 2.0 komen we met een verdere uitwerking, bijvoorbeeld in welke wijkenclusters beginnen we, en met welke activiteiten en projecten gaan we aan de slag.’

Een blik in de toekomst
De gemeente en partners hebben eind oktober goed nieuws ontvangen over de wijk Hagerhof-Oost. Deze wijk is een van de negentien nieuwe proeftuinwijken in het programma aardgasvrije wijken (PAW). Dat geeft meer ruimte om stappen te zetten. Hoe ziet dit traject er verder uit? ‘We hebben als doel gesteld het volgend jaar opleveren van de definitieve transitievisie voor Venlo. Daarnaast gaan we natuurlijk in Hagerhof-Oost aan de slag. Die wijk willen we doortrekken naar de andere wijken waar we opnieuw samen met de bewoners aan de slag gaan om te komen tot een aardgasvrije, circulaire en klimaatadaptieve wijk’, aldus Frank Kusters.