In Amsterdam en omgeving moeten tot 2040 nog zo’n 250.000 (!) nieuwe woningen worden gebouwd om aan de groeiende vraag te voldoen. We speken erover met Bob van der Zande die aan de voorkant van het proces een verkennende en verbindende functie vervult.
Op zijn kaartje staat woningbouwregisseur. Het blijkt de lading niet helemaal te dekken.
‘Als woningbouwregisseur ben ik verantwoordelijk voor het Investeerdersloket Woningbouw dat sinds 2013 bestaat. Het functioneert als een centrale plek waar beleggers en investeerders terechtkunnen. Daarnaast ben ik actief als programmamanager Bouwen en Wonen voor de Metropoolregio Amsterdam, kortweg MRA, en besteed ik een deel van mijn tijd aan het voorzitterschap van de Dutch National Council van het Urban Land Institute. Het vervullen van deze laatste functie stelt mij in staat om de internationale ontwikkelingen op de voet te volgen. Het Urban Land Institute is een wereldwijd netwerk van meer dan 40.000 professionals die zich met vastgoed en gebiedsontwikkeling bezighouden. In samenwerking met PricewaterhouseCoopers (PWC) verricht het onder meer jaarlijks onderzoek naar opkomende trends. Maar liefst vijf van de tien belangrijkste trends in het laatste rapport dat onlangs werd uitgebracht, hebben betrekking op de woningmarkt.’
We zijn benieuwd naar het functioneren van het Investeerdersloket Woningbouw.
‘Daarmee hebben we het tot dan toe tamelijk gesloten netwerk van beleggers (waaronder woningcorporaties) en investeerders kunnen openbreken. Alle nieuwe, grotere en kleinere partijen die kunnen bijdragen aan de investeringsbehoefte van Amsterdam zijn welkom om hun plannen en concepten te delen. Concreet geldt dat we ons netwerk zo ongeveer hebben kunnen vervijfvoudigen. We voeren wekelijks gesprekken met institutionele en particuliere partijen uit binnen- en buitenland. We informeren ze over de mogelijkheden en ondersteunen ze bij het vinden van een goede match binnen het aanbod van tenders op de verschillende ontwikkellocaties. We beschikken over een voortdurend geactualiseerde kaart met locaties die op korte en middellange termijn geschikt zijn voor woningbouw en communiceren de tenders online op www.amsterdam.nl/tenderprogramma. We adviseren de partijen ook met de selectieprocedures die worden gevolgd, maar sluiten geen contracten af. Dat is de verantwoordelijkheid van de managers gebiedsontwikkeling. Wij proberen te verbinden. Ik omschrijf mijn functie in dit verband weleens als “rainmaker”.’
Amsterdam is een economisch sterke regio. Alles wijst erop dat de vraag naar woningen de komende decennia zal blijven groeien
‘We gaan ervan uit dat er in de Metropoolregio Amsterdam tot 2040 nog zo’n 250.000 (!) nieuwe woningen nodig zijn om aan die groeiende vraag te kunnen voldoen. Dat is een enorme opgave. We hebben de ambitie om het niveau van 10.000 nieuwe woningen per jaar te verdubbelen naar 20.000 nieuwe woningen. Het grootste deel zal in Amsterdam moeten worden gerealiseerd maar de andere gemeenten binnen de Metropoolregio Amsterdam zullen ook een deel van deze druk moeten en willen opvangen. Niet iedereen kan in Amsterdam wonen. Dat vraagt om een andere afstandbeleving, die zal moeten worden gefaciliteerd door betere infrastructurele oplossingen. Elke gemeente binnen de Metropoolregio Amsterdam neemt zijn eigen beslissingen. Het is mijn taak om ze te ondersteunen en partijen bij elkaar te brengen. Dus ook hier vervul ik, samen met het Team Bouwen en Wonen MRA, weer een verkennende en verbindende functie.’
Door welke beleidsuitgangspunten laat Amsterdam zich leiden?
‘Zoals ik aangaf zijn de managers gebiedsontwikkeling verantwoordelijk voor het afsluiten van de contracten. Onder leiding van de adjunct-directeur Gebiedsontwikkeling komen zij wekelijks in teamverband bijeen om de voortgang te bespreken en knopen door te hakken. Daarbij laten zij zich leiden door een tweetal beleidsuitgangspunten: de ontwikkelstrategie Koers 2025, een stadsbrede inventarisatie van woningbouwlocaties die door het college van B&W is vastgesteld, en het Actieplan Woningbouw dat een reeks maatregelen en actiepunten omvat om de productie te stimuleren. Daarnaast is de recent goedgekeurde Woonagenda maatgevend. Dat brengt in kaart waar de huidige woningmarkt tekortschiet, wat daar nu al aan gedaan wordt en wat daar nog aan moet worden gedaan. Ons bestuurlijk uitgangspunt voor de woningbouwprogrammering is inmiddels 40% sociale huur, 40% middenhuur en 20% dure huur en/of koop. Amsterdam heeft als ambitie om een inclusieve stad te blijven, een stad met betaalbare woningen voor iedereen.’
Een steeds groter deel van de Amsterdamse nieuwbouw bestaat uit kleinere woningen. Welke ontwikkelingen zijn er nog meer?
‘De trek naar de grote stad is wereldwijd onmiskenbaar. Dat vraagt om nieuwe oplossingen om het wonen betaalbaar te houden. Kleiner wonen is een van de oplossingen. Het speelt tevens in op het groeiende aantal eenpersoonshuishoudens en de veranderende leefpatronen, waarbij bewoners meer buitenshuis leven en minder gericht zijn op autogebruik. In Amsterdam kennen we al verschillende voorbeelden tot aan microwoningen van minder dan 40 vierkante meter aan toe. De vraag naar betaalbare, kleinere woningen zal zeker verder toenemen. Er zijn ook voorbeelden van projecten die verschillende generaties, zoals studenten en senioren, weer met elkaar in contact brengen. In de zorgsector spelen we als stad nog te weinig een rol. Het gaat daarbij onder meer om het stimuleren van woonvormen die wonen en zorg met elkaar combineren. Het raakt ook aan het levensloopbestendig maken van woningen.’
Onlangs is De Spakler opgeleverd, de eerste energieneutrale woontoren van Nederland. Hoe stimuleert Amsterdam duurzaamheid?
‘Nieuwbouwprojecten dienen minimaal aan de wettelijk vastgelegde energieprestatienorm te voldoen, maar door bij de aanbesteding van de laagste Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) een competitie-element te maken, stimuleren we marktpartijen om nog lagere scores te bereiken. Bij de tender voor De Spakler hebben we ze uitgedaagd om een EPC van nul te realiseren. Deze 73 meter hoge woontoren wekt evenveel stroom op als voor de gebouwgebonden installaties wordt verbruikt. De Spakler staat in het nieuwe, trendy Amstelkwartier en bestaat uit 160 appartementen van 50 tot 75 vierkante meter waarvan het grootste deel in het gewilde middensegment valt met een huur tot € 950 per maand.’