Vredeoord is meer dan een duurzame wijk

| Door Odette Koldewey

In de wijk is een mix te vinden van huurwoningen, koopwoningen, appartementen en CPO-kavels voor zelfbouwers. En dat in een prettige, groene leefomgeving.

Vredeoord in Eindhoven is een bijzondere buurt. Duurzaam, groen, kindvriendelijk en inclusief. Een wijk waar ontmoetingen gestimuleerd worden en waar extra aandacht is voor de sociale processen die een buurt tot leven brengen. Kortom, een wijk waar iedereen zich thuis voelt.

Op het terrein van het voormalige hoofdkantoor van Philips aan de Boschdijk in Eindhoven is de afgelopen jaren hard gewerkt aan een nieuwe, innovatieve buurt. Samen met sociaalontwerpbureau morgenmakers, stedenbouwkundig ontwerpbureau Buro Lubbers en de toekomstige bewoners werkte woningcorporatie Sint Trudo hier aan de wijk Vredeoord.
In de wijk is een mix te vinden van huurwoningen, koopwoningen, appartementen en CPO-kavels voor zelfbouwers. En dat in een prettige, groene leefomgeving. In totaal zijn er ongeveer 300 woningen gebouwd in een buurt waar veel ruimte is gecreëerd voor buiten spelende kinderen, wandelaars en fietsers.

Neeltje Voesenek, junior projectleider Slimmer Investeren – Trudo

‘De bewoners maken samen de wijk. Ze kunnen van elkaar leren en elkaar versterken’

Bij de realisatie van de wijk is uitgegaan van drie kernwaarden: kindvriendelijk, groen en weerbare wijk. ‘We hebben heel bewust gekozen voor een mix van verschillende typen bewoners met diverse sociaal-maatschappelijke achtergronden’, stelt Neeltje Voesenek, vanuit Sint Trudo projectleider van Vredeoord. ‘Daardoor krijg je een mix van ambities. De bewoners maken tenslotte samen de wijk. Ze kunnen van elkaar leren en elkaar versterken.’

Sociaal duurzaam
Fiona Jongejans van morgenmakers was als sociaal ontwerper betrokken bij de realisatie van de inclusieve wijk aan de rand van Eindhoven. Ze is trots op wat Trudo en morgenmakers gerealiseerd hebben door veel aandacht aan sociale cohesie te geven. ‘We zien dat bewoners elkaar snel weten te vinden, allerlei dingen organiseren en elkaar durven aan te spreken op zaken die ze van belang achten voor hun wijk.’

Voesenek: ‘Onze gezamenlijke aanpak, samen met de bewoners, heeft een lange aanlooptijd gehad. We hebben er veel tijd ingestoken,. We hebben een duurzaam sociaal fundament gelegd. De bewoners geven dit nu samen verder vorm in bijvoorbeeld de buurtvereniging, dat is heel mooi om te zien.’

Die aandacht voor het sociale aspect is Trudo-eigen volgens Voesenek. ‘Maar dit project is wel bijzonder. We zijn hier een flinke stap verder gegaan dan normaal. We hebben niet voor niets de samenwerking met morgenmakers gezocht en hebben vanaf het begin ook de toekomstige bewoners in het proces betrokken. Zo hebben we de wijk echt samen vanaf de grond opgebouwd.’

Groen baken in de wijk
Baken en middelpunt van de wijk is het Ecohuis. Hier wonen kwartiermakers Tom en Judy in een zelfgebouwd houten huis dat geheel zelfvoorzienend is en off the grid. Ze wekken zelf energie op, zuiveren opgevangen regenwater en verbouwen zelf hun groente en fruit. ‘Zij zijn letterlijk het groene baken in Vredeoord’, stelt Jongejans. ‘Ze zijn niet alleen een voorbeeld voor de mensen in de wijk, maar nemen bewoners ook bij de hand als het bijvoorbeeld om tuininrichting gaat.’

Voesenek: ‘Tom en Judy zijn de groene verbinders in de wijk. Ze geven tips en helpen met van alles, van bloemenzaad tot het realiseren van groene schuttingen. Daarnaast begeleidt Judy de moestuingroep die in de wijk actief is. Zo stimuleren ze de bewoners van Vredeoord om ook ‘groen’ of nog groener te leven.’

De kernwaarde groen komt op meerdere plekken terug op Vredeoord. Zo zijn er twee centrale assen aangelegd in de wijk: de Dreef en de Loper. De Dreef is een groene as met een wadi waaraan de CPO-kavels liggen. Haaks hierop ligt de eveneens autovrije Loper. Aan deze Loper liggen de Buurtschuur en de buurtmoestuin waar door en voor buurtbewoners allerlei activiteiten georganiseerd worden. Voesenek: ‘De Loper is een speelplek en ontmoetingsplek voor grote en kleine Vredeoordbewoners.’

Groene assen
De wijk is klimaatadaptief aangelegd. De groene Dreef kan helemaal vollopen met regenwater uit Vredeoord en de aangrenzende Trudobuurt. Parkeren gebeurt op halfverharde parkeerplaatsen tussen kruidenrijk gras en de erfafscheidingen worden gevormd door beukenhagen. ‘Dit moet de bewoners bewust maken van het nut van natuur in de wijk’, legt Voesenek uit. ‘Daarnaast stimuleren we de bewoners extra om hun tuinen groen aan te leggen.’

Fiona Jongejans, sociaal ontwerper – morgenmakers

‘We hebben mensen verleid, geïnspireerd en aangemoedigd om met eigen ideeën te komen’

Het vele groen in de wijk heeft nog een belangrijke functie, het motiveert kinderen om meer en vaker buiten te spelen. Vredeoord is namelijk ontworpen als kindvriendelijke wijk. Voesenek: ‘We hebben gekozen voor enkel eenrichtingswegen en autoluwe straten, dat is goed voor de kindvriendelijkheid van de buurt. Kinderen moeten in de hele wijk ongestoord buiten kunnen spelen. Ook dat zorgt voor verbinding tussen de mensen.’

Een echte community
Dat de mensen de wijk maken, was van het begin af aan duidelijk voor de ontwerpers en dus is er breed ingezet op sociale activiteiten om ontmoeting en verbinding te faciliteren. Er is van alles te doen, van knutselen voor kinderen bij de knutselclub tot het verbouwen van groente in de gezamenlijke moestuin. In de Buurtschuur Academie worden taallessen gegeven voor en door mensen in de wijk.

Jongejans: ‘Al deze activiteiten moeten de weerbaarheid van de buurtbewoners en daarmee de weerbaarheid van de wijk vergroten. De mensen helpen en stimuleren elkaar, dat is het idee.’ Dat proces is in het begin door Trudo en morgenmakers heel duidelijk begeleid. ‘We hebben mensen verleid, geïnspireerd en aangemoedigd om met eigen ideeën te komen en werkgroepjes met hun buren te vormen en dat heeft gewerkt’.

Voesenek: ‘Nu is het aan de bewoners van Vredeoord om dat verder op te pakken. Vanuit het sociaal beheer van Trudo monitoren we dat nog wel, maar het is zeker de bedoeling dat de bewoners het nu zelf gaan doen. Alle elementen zijn aanwezig om deze mooie, duurzame en inclusieve wijk tot bloei te laten komen.’