Wij moeten in 2030 naar nul of bijna nul CO2-emissie

| Door Klementine Vis

Interview met Marjan Minnesma – Urgenda won in december 2019 ook bij de Hoge Raad haar rechtszaak tegen de staat, wat een belangrijke stap voorwaarts is. Maar dat is niet genoeg. Urgenda heeft voor 2030 een heel ambitieuze doelstelling, de CO2-emissie naar nul in 2030. Wij spraken met Marjan Minnesma, het boegbeeld van Urgenda.

Urgenda won in december 2019 ook bij de Hoge Raad haar rechtszaak tegen de staat, wat een belangrijke stap voorwaarts is. Maar dat is niet genoeg. Urgenda heeft voor 2030 een heel ambitieuze doelstelling, de CO2-emissie naar nul in 2030. Wij spraken met Marjan Minnesma, het boegbeeld van Urgenda.

Marjan Minnesma is sinds 2007 directeur van Urgenda en internationaal bekend vanwege de rechtszaak die Urgenda tegen de Staat der Nederlanden aanspande om de overheid te houden aan
de belofte de CO2-emissie in 2020 met minimaal 25% terug te brengen ten opzichte van 1990.

Hoe is dat met die rechtszaak tegen de staat precies gelopen?
‘Wij zijn de rechtszaak ooit begonnen, in 2012, en bij de eerste uitspraak in 2015 wonnen wij. Deze uitspraak betekende dat de CO2-emissie uiterlijk in 2020 terug moet met 25% ten opzichte van 1990. De uitspraak was bij ‘voorraad uitvoerbaar’ hetgeen betekent dat de overheid meteen met de uitvoering ervan moest beginnen. De regering heeft er toch voor gekozen om eerst in hoger beroep te gaan en daarna in cassatie bij de Hoge Raad. In december 2019 gaf de Hoge Raad ons wederom gelijk.’

Hoe loopt dat nu dan met uitvoering van dat vonnis?
‘Ik ben heel blij dat de uitvoering van het vonnis nu ter hand wordt genomen. De regering heeft op vrijdag 24 april gezegd dat voor de uitvoering van het vonnis er structurele maatregelen komen. Urgenda denkt ook mee. Als alternatief voor het sluiten van de kolencentrales, hebben wij een plan met 54 maatregelen gepresenteerd die hetzelfde resultaat opleveren. Een mix behoort ook tot de mogelijkheden. De regering heeft gekozen voor een mix. Zij brengen de emissie van kolencentrales terug tot 25% en voeren 30 van de 54 door ons voorgestelde maatregelen uit. Om te voldoen aan het vonnis moet dit allemaal eigenlijk dit jaar uitgevoerd worden, maar in ieder geval op zeer korte termijn. De maatregelen die wij voorgesteld hebben, liggen daarom vooral in de sfeer van energiebesparing en meer zonne-energie. Alle maatregelen zijn op korte termijn te realiseren. Veel maatregelen betreffen ook de gebouwde omgeving. Ik ben tevreden met het resultaat en denk dat het ook de versnelling helpt naar de komende jaren.’

Urgenda heeft voor 2030 een heel ambitieuze doelstelling. Hoe kan die gerealiseerd worden?
‘Als je onder anderhalve graad temperatuurstijging wilt blijven, dan moeten wij in 2030 al naar nul of bijna nul CO2-emissie. Wij hebben daarvoor een rapport uitgebracht: Nederland 100% duurzame energie in 2030. Het kan als je het wilt. Net als bij de uitbraak van corona moeten wij de ontwrichtende klimaatverandering ook als een crisis gaan behandelen. Bij corona was de noodzaak tot handelen meteen duidelijk, werd het meteen als een crisis opgepakt en zijn er binnen een paar weken ongelooflijke dingen gedaan. Bij de klimaatverandering zijn wij daar nog niet, terwijl de gevolgen veel verder zullen gaan dan bij corona. Helaas zijn bosbranden in Australië en stormen, overstromingen in andere landen nu nog te veel een ver-van-mijn-bedshow voor veel Nederlanders. De urgentie is echter groot. Willen wij de temperatuurstijging binnen de 1,5 graden houden, dan moeten wij binnen 10 jaar de CO2-emissie elimineren. De techniek is niet het probleem. Er kan nu al zoveel. Eigenlijk is het geld ook geen probleem. Als je het als een crisis behandelt al helemaal niet. De overheid krijgt bovendien rente toe als zij geld leent. Het is gewoon een eenmalige investering in een ander energiesysteem met als bijkomende voordeel voortaan niet meer afhankelijk te zijn van mensen als Poetin voor onze energievoorziening.’

Zitten wij in de buurt van een tipping point, een omslagpunt?
‘Ik ben hiervoor directeur geweest van Drift, het Instituut voor Transities aan de Erasmus Universiteit, en die beschrijven ook dat je vaak een hele lange voorontwikkelingsfase hebt en dat het dan ineens gaat versnellen. In die periode van versnelling is er heel veel chaos en heel veel strijd van enerzijds de nieuwe orde die erdoorheen wil breken en anderzijds de gevestigde orde die veel weerstand biedt aan de verandering. Wij zitten in deze fase, kunnen heel goed de goede kant opdraaien en dan verder versnellen, maar de strijd is zeker nog niet gestreden.’
text

Marjan Minnesma: ‘Als we meer lokaal gaan denken,
kunnen wij veel meer elektrificeren dan wij nu denken’

text

Hoe ziet Urgenda de energietransitie?
‘Wij hebben op vele manieren laten zien dat je met all-electric oplossingen heel veel kan doen.Technische mensen geven ook aan dat elektriciteit een slimme en efficiënte oplossing is. Daarvoor moet ongetwijfeld het bestaande elektriciteitsnetwerk versterkt worden, maar tegelijkertijd moeten wij daar ook veel slimmer mee omgaan. Er zijn allerlei vormen van opslag: in huizen, in buurtbatterijen, in water en in allerlei chemische stoffen. Het hoeft niet allemaal meer centraal. We denken nog te veel centraal. Als we meer lokaal gaan denken, kunnen wij veel meer elektrificeren dan wij nu denken en het ook veel slimmer gaan doen. Als ik thuis kom met mijn elektrische auto dan moet het systeem gewoon vragen of je haast hebt met opladen. Zo ja, dan betaal je meer en anders wordt de auto later opgeladen op een moment dat het beter uitkomt en betaal je minder. Alle oplossingen zijn er nu al. Het is nu vooral een kwestie van opschalen. Wij delen graag onze kennis op dit gebied.’

Hoe kijkt Urgenda tegen de Regionale Energie Strategieën aan?
‘Er is de neiging alles grootschalig op te pakken met biomassa voor warmtenetten, weilanden vol met zonnepanelen en veel windmolens. Biomassa voor nieuwe warmtenetten is geen goede oplossing. Alle reststromen gaan al naar de huidige installaties. Door subsidies in Europa wordt gekapt waar dat anders niet zou gebeuren. Nieuwe bomen doen er twintig jaar over om die CO2-uitstoot weer op te nemen. Tijd die we niet hebben. Moeten wij niet doen. Gewoon door meer energie te besparen en veel meer integratie van zonnepanelen in de gebouwde omgeving, doen we al heel veel. Verder veel windmolens op zee en minder op land. Er zijn zoveel oplossingen. Soms een beetje duurder, maar dat moeten we er dan maar voor over hebben. Weerstand tegen biomassa en tegen weilanden vol zonnepanelen, kost ook veel geld. Eerst energiebesparing en slimme integratie van zonne-energie in de gebouwde omgeving en dan pas wind en speciale zonneprojecten. Mensen moeten in hun eigen omgeving afwegen of ze liever een paar grote windmolens willen (vooral langs snelwegen en industrieterreinen en in de havens) of liever tientallen kleintjes. Als mensen kunnen kiezen, en ook kunnen meedelen in de opbrengsten, heb je veel minder problemen en vertraging, weten we inmiddels.’

Rapport: Nederland 100% duurzame energie in 2030. Het kan als je het wilt.