Hout heeft zowel fysiologisch als psychologisch een grote, positieve invloed op mensen. Met natuur, hout en een biobased aanpak kan je veel aan gezondheidsvoordelen in de gebouwde omgeving winnen.
COLUMN Daan Bruggink
Houtbouw zit in de lift, dat zien we allemaal. Logisch ook natuurlijk, het geeft veel antwoord op problemen waar we in de maatschappij mee worstelen. Hout heeft natuurlijk de eigenschap om CO2 op te slaan of beter: de ‘C’ (van carbon), want de ‘O’ is immers uitgestoten bij de groei. Dat vinden we allemaal leuk. Daarnaast kost het weinig energie om houtbouw te realiseren, in tegenstelling tot staal of beton, wat een drastische vermindering oplevert van de CO2-voetafdruk van een gebouw. Houtbouw is een lichte bouwmethode. Een groot voordeel in de steeds-meer-prefab georiënteerde bouw. Beter een halfhouten gebouw op een vrachtwagen, dan één betonnen wandelement op een vrachtwagen. Ook dan is het logisch om voor hout te kiezen. Tackel je ook meteen het stikstofverhaal, want geen probleem om alles elektrisch te doen!
Dat is echter allemaal bedacht vanuit de bouw en techniek. Nog veel interessanter is dat hout zowel fysiologisch als psychologisch een grote, positieve invloed heeft op mensen: de biofilische aspecten. We zijn allen nog voor 99% natuurlijk gecodeerd en we zijn gewend om in en met de natuur te leven, onder de bomen en sterren. Hoe meer natuur, hoe beter we ons voelen. Met natuur, hout en een biobased aanpak kan je al veel gezondheidsvoordelen in de gebouwde omgeving winnen: het verbeteren van cognitieve prestaties bijvoorbeeld, of stressvermindering en een beter humeur. Dat alleen al is een reden dat mensen onbewust vaak een voorkeur voor hout hebben. Mensen omschrijven het als warm, natuurlijk, ontspannend en comfortabel. Men voelt dat hout kan helpen bij het creëren van gezonde woon- en leefomgevingen.
We kunnen hout op veel manieren ervaren. Zo is onze tast- en reukzin echt een onderbelicht aspect van het ervaren van je omgeving, maar ook de warmte- en vochtregulerende aspecten van hout ervaren we. Hout maakt fijne, natuurlijke binnenomgevingen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het visuele aspect het meest bijdraagt aan onze positieve ervaringen van hout. Denk aan kleuren, textuur, knoesten en andere oppervlakte-eigenschappen. Als je naar een stuk hout kijkt, is het volgen en bekijken van het nervenpatroon en de kleur al bijna meteen ontspannend!
Vanuit biofilisch oogpunt is het interessant om het ook wetenschappelijk te verklaren.
Mensen voelen dat hout kan helpen bij het creëren van gezonde woon- en leefomgevingen
Als we kijken hoe onze visuele cortex beelden verwerkt, zien we dat dat een belangrijk onderdeel is van de positieve respons op hout. Of het nu om een tafel, een gitaar, een pollepel, een balk of gevelafwerking gaat, het wordt meteen geïdentificeerd als hout door de patronen op het oppervlak. Dat geldt natuurlijk met onbewerkt of kaal hout veel sterker dan wanneer hout gelakt of (bijna) dekkend geschilderd is. Vervolgens maken onze hersenen een reeks aan associaties, ook wel semantische verwerking genoemd. Door het zien van hout leggen onze hersenen onbewust een verband tussen hout en bomen, tussen bomen en leven en natuur. En laat dat nu precies bij ons passen en inspelen op onze aangeboren affiniteit met de natuur!
We naderen het einde van de energietransitie zou je kunnen zeggen. Als we het echt willen zijn we er zo. Ondertussen zitten we middenin de materiaaltransitie, denk aan C2C, materialenpaspoorten en circulariteit. De volgende in lijn is de gezondheidstransitie. Daar zie je de eerste stappen al met WELL Building Standard, coronavraagstukken en biofilische architectuur. Hout en biobased zijn daar prachtige trekkers in. Natuurlijk waar het kan, technisch waar het moet!
Daan Bruggink is een op de natuur geïnspireerd architect. Zijn bureau ORGA architect ontwerpt een diversiteit aan gebouwen, in hout en met biobased materialen. Zijn gebouwen zijn voorbeelden van natuurlijke, biobased en biofilische architectuur. Zo won de basisschool De Verwondering de Gouden Kikker 2021 voor meest duurzame bouwproject van Nederland.