In het Groningse Uithuizen wordt gewerkt aan een nieuw en uniek woonzorgconcept. De zorgorganisaties Noorderzorg, Cosis en Lentis slaan hier de handen ineen. Samen met planontwikkelaar FAME ontwikkelen ze een project waarin wonen, ontmoeten, welzijn, zorg, dagbesteding en dienstverlening samenkomen. Een mooi voorbeeld van ontschotting van de zorg in een inclusieve buurt.
Henk Vonk, directeur en eigenaar van FAME Groep, spreekt van een uniek project. ‘We staan in het aardbevingsgebied in Groningen voor grote uitdagingen. Er is sprake van bovengemiddelde krimp van de bevolking in combinatie met een eveneens bovengemiddelde vergrijzing en ontgroening. Hierdoor staat de leefbaarheid in het algemeen, maar ook de beschikbaarheid van mantelzorgers en zorgprofessionals sterk onder druk. Bovendien moeten veel zorggebouwen in het aardbevingsgebied op korte termijn worden versterkt of vernieuwd. Cosis (gehandicaptenzorg), Lentis (GGZ) en Noorderzorg (ouderenzorg) zien in een samenwerking vooral kansen. Er is veel positieve energie. De uitdagingen waar organisaties in heel Nederland voor staan worden door de omstandigheden in dit gebied versterkt. De noodzaak tot herstructurering en vernieuwing van de zorg in combinatie met de versterkingsopgave is hier heel urgent.’
24-uurszorg
De aanzet voor de samenwerking in Uithuizen is gegeven door het tot stand komen van het Groninger Zorgakkoord (GZA). In totaal is 320 miljoen euro vrijgemaakt om de zorg in het gehele aardbevingsgebied op hoog niveau te houden. De overheid stelt vooral eisen aan innovatie en vernieuwing op het gebied van samenwerking, courantheid van het vastgoed en duurzaamheid. In Uithuizen gaan Noorderzorg, Cosis en Lentis in een geïntegreerd concept 24-uurszorg bieden aan mensen met een intensieve zorgvraag. Vonk: ‘Het wordt als het ware een beschutte woonbuurt als onderdeel van het dorp Uithuizen, waar de schotten tussen de verschillende zorgverleners verdwijnen. Er zal intensieve samenwerking zijn met bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Die verbinding met het dorp is cruciaal in het totaalconcept. Het gaat dus niet om traditioneel zorgvastgoed en is zeker geen intramuraal zorgcomplex, maar het worden gewone reguliere twee-kamerappartementen in een beschermde en beschutte setting. Een plek waar je zelf ook wel zou willen wonen.’
Als eerste stap in het proces heeft FAME de losse ideeën die leefden bij de zorgorganisaties vertaald en aangevuld tot een ambitiedocument. Hierin is onder andere betekenis gegeven aan de belangrijkste pijlers van het totaalconcept: innovatie, duurzaamheid en inclusiviteit. ‘We hebben samen met Noorderzorg, Cosis en Lentis een gemeenschappelijke visie ontwikkeld op hoe we mensen die zorg nodig hebben sectoroverstijgend kunnen ondersteunen. Het gemeenschappelijke uitgangspunt is een concept te ontwikkelen dat is gericht op het hoogst haalbare niveau van zelfstandig wonen, met alleen dáár professionele ondersteuning waar dat noodzakelijk is. Er wordt op die manier niet doelgroepgericht gebouwd. Iedereen heeft de beschikking over een zelfstandige woning die geschikt is voor het verlenen van intensieve zorg. Er worden ook relatief weinig algemene ruimten gebouwd. Het streven is bijvoorbeeld om alle bewoners in de Uithuizer gemeenschap aan het werk te krijgen, zodat een grote dagbestedingsfaciliteit niet meer nodig is. Tussen de organisaties is er vooral synergie op het gebied van expertise, 24/7 aanwezige zorg, facilitaire ondersteuning en multifunctioneel gebruik van ruimten.’
Verschillende scenario’s
In totaal verrijzen er ruim honderd woningen in Uithuizen waar 24 uur per dag zorg aanwezig is. De appartementen worden duurzaam gebouwd, al is nog niet vastgesteld in welke vorm. Vonk: ‘We zitten wat dat betreft nog in de onderzoeksfase. Het kan dat we voor BENG gaan, maar misschien worden de appartementen zelfs helemaal energieneutraal. Daarnaast kijken we naar mogelijkheden van circulair bouwen en passief bouwen.’ Volgens Vonk worden er, terecht, strenge eisen gesteld aan de energieconcepten in het Groninger Zorgakkoord. ‘We zetten nu een aantal scenario’s naast elkaar en laten die doorberekenen op total cost of ownership. Zo kunnen we de juiste keuzes maken en daarbij de exploitatiekosten laag houden.’
Experimenteren
Het idee voor het gezamenlijke zorgconcept is voor een belangrijk deel uit nood geboren, stelt Vonk. ‘Om de 24-uurszorg in dit gebied betaalbaar te houden in combinatie met voldoende spreiding, is samenwerking noodzakelijk. Om dat succesvol te doen moeten de organisaties binnen dit concept de eigen bureaucratische grenzen loslaten. Het moet meer zijn dan een samenwerking tussen drie partijen. De medewerkers zijn allemaal collega’s van elkaar. Dat vraagt om mensen die professioneel, flexibel en creatief zijn en die durven experimenteren. Het heeft de potentie om een hippe werkplek te worden!’
De concept- en haalbaarheidsfase van het project is afgerond en er wordt nu hard gewerkt aan het ontwerp en de organisatieontwikkeling. Vonk verwacht dat er in 2021 begonnen kan worden met de bouw en dat de woningen in 2023 kunnen worden opgeleverd. ‘Dan is Uithuizen een inclusief dorp, waar wonen en zorg hand in hand gaan.’
___
DE VISIE VAN FAME
FAME ondersteunt organisaties in wonen en zorg bij het ontwikkelen van een strategische koers, de transitie en het ontwikkelen en realiseren van nieuwe duurzame huisvestingsconcepten. De visie waarmee FAME betrokken is bij de transitie van de sector verzorging en verpleging heet Van Verblijf naar Wonen.
Met deze fundamentele basis ontwikkelt FAME in samenwerking met zorgorganisaties totaalconcepten op het gebied van huisvesting, financieringsarrangementen, organisatie en werkwijze. De visie heeft innovatieve nieuwe concepten opgeleverd als alternatief voor het traditionele verpleeghuis, geriatrisch revalidatie- en verzorgingshuis.