Karin van der Maat presenteert tijdens de gemeentelijk vastgoeddag op 30 oktober 2025 de handreiking IHP sport.
De gemeentelijk vastgoeddag van IVVD wordt op 30 oktober gehouden in het Friendship Sports Centre in Amsterdam, Beensterweg 652
Steeds meer gemeenten hebben behoefte aan een integrale, strategische visie op sportvoorzieningen voor de langere termijn. Een Integraal Huisvestingsplan (IHP) Sport en bewegen biedt hierbij uitkomst. Adviesbureau Synarchis helpt regelmatig gemeenten bij het opstellen van zo’n IHP. In opdracht van Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft Synarchis een handreiking IHP Sport en bewegen opgesteld, een overzichtelijk stappenplan hoe tot een IHP Sport en bewegen te komen.
Karin van der Maat presenteert tijdens de gemeentelijk vastgoeddag op 30 oktober 2025 de handreiking IHP sport.
De gemeentelijk vastgoeddag van IVVD wordt op 30 oktober gehouden in het Friendship Sports Centre in Amsterdam, Beensterweg 652
Een sterke sport- en beweegsector is een cruciale voorwaarde voor een vitale en sociale samenleving. Sport en bewegen hebben namelijk niet alleen waarde voor ons als persoon, maar ook fysieke, intellectuele, emotionele, sociale en financiële waarde. Goede sportvoorzieningen en adequaat sport- en beweegbeleid hebben zodoende enorme impact op onze maatschappij. Ze bevorderen gezondheid, sociale participatie, ontmoeting, verbinding en integratie.
‘Sport en bewegen is de belangrijkste bijzaak van het leven’, stelt Karin van der Maat. ‘Een beroemde quote en een waarheid als een koe. Want met een sterke sport- en beweegsector en goed sport- en beweegbeleid zijn belangrijke maatschappelijke doelen te behalen.’ De adviseur maatschappelijke voorzieningen van Synarchis verwijst als het om het belang van sport en bewegen gaat graag naar het Human Capital Model uit 2013. ‘Dit model geeft de zes waarden van sport en bewegen heel mooi weer. Een belangrijk en bruikbaar model voor gemeenten. Wethouders kunnen ermee laten zien hoe breed de waarde van sport en bewegen is en beleidsmedewerkers kunnen het gebruiken als toetsingsinstrument.’
Gemeenten streven steeds vaker naar integraal sport- en beweegbeleid waarmee bruggen worden geslagen tussen sport en bewegen enerzijds en gezond en actief leven, preventie, sociaal domein en onderwijs anderzijds. In de praktijk blijkt het voor gemeenten echter lastig om dit voldoende concreet te maken. Want, waar te beginnen? Welke data zijn hiervoor nodig? En wat zijn dan precies die maatschappelijke doelen die nagestreefd worden? Die laatste vraag, daar begint het volgens Van der Maat mee. ‘Wat willen gemeenten bereiken met hun sport- en beweegbeleid en welke doelen binnen de andere domeinen kun je hierbij aanhaken?’
Een brede kijk op bewegen is een goed vertrekpunt, stelt Van der Maat. ‘Sporten begint bij bewegen. Sporten is natuurlijk prachtig, maar bewegen is toch echt de basis. Dus, stimuleer je inwoners om meer in beweging te komen. Stimuleer ouders om de kinderen lopend naar school te brengen, stimuleer het gebruik van de fiets en zorg als gemeente voor goede voorzieningen die hierop aansluiten. Actieve mobiliteit wordt steeds belangrijker, dus stuur daar bewust op. Dat is een belangrijke basis voor een vitale gemeenschap.’
‘Met de handreiking bieden we een stappen- plan om tot een IHP Sport en bewegen te komen’
Karin van der Maat presenteert tijdens de gemeentelijk vastgoeddag van 30 oktober de handreiking IHP Sport. Bekijk het programma op: www.gemeentelijkvastgoeddag.nl
Adviseur Synarchis
Een ander belangrijk aspect bij het opstellen van een IHP Sport en bewegen is volgens Van der Maat een goede langetermijnvisie. ‘Een blauwdruk valt hiervoor niet te maken, want elke gemeente kent andere uitdagingen en andere demografische kenmerken. Bij het opstellen van een IHP Sport en bewegen kijken we daarom, naast de sport- en beweegdata, altijd naar demografische ontwikkelingen, naar de verschillende leeftijdsgroepen binnen de gemeentegrenzen, de ruimtelijke ontwikkelingen en bijvoorbeeld knelpunten bij gebruik(ers). Het is belangrijk te weten wat er lokaal speelt.’
Door goed te kijken naar die lokale situatie kunnen gemeenten volgens Van der Maat veel meer maatwerk leveren. ‘Gemeenten kunnen dan beter inspelen op de daadwerkelijke behoefte onder de inwoners. Daarmee kunnen ze de juiste voorzieningen en accommodaties bieden en leegstand zo veel mogelijk voorkomen. De schaarse middelen kunnen zodoende zo goed mogelijk worden ingezet. Dat begint altijd met het in beeld brengen van alle data. En dat gaat verder dan data rondom normen, richtlijnen en kengetallen. Dat gaat echt om het gehele plaatje.’
Er zijn twee recente ontwikkelingen waar gemeenten groeiende aandacht voor moeten hebben bij het opstellen van sport- en beweegbeleid. Inclusie is daar één van. Van der Maat: ‘Iedereen moet mee kunnen doen. Dat wordt steeds belangrijker. We zien nog veel kansenongelijkheid in sport en bewegen. Er is voor gemeenten nog best veel te winnen in het zichtbaar en kenbaar maken van alle mogelijkheden en regelingen voor verschillende doelgroepen. En echt te snappen wat er binnen die doelgroepen speelt.’
De andere uitdaging zit volgens Van der Maat in de groeiende vraag naar sport- en beweegvoorzieningen in de openbare ruimte. ‘Dat heeft in de coronatijd een enorme vlucht genomen en dat heeft impact op het beleid. Gemeenten moeten goed in kaart brengen welke voorzieningen er al zijn in de openbare ruimte. Wat tel je mee? Zijn de voorzieningen voldoende verbonden met de binnenruimte en zijn ze goed onderhouden? Zijn ze veilig te gebruiken? Spelen ze flexibel genoeg in op de behoefte? Dat zijn cruciale vragen.’
Het grote voordeel van een IHP Sport en bewegen is volgens Van der Maat dat gemeenten de horizon verleggen en verder vooruit kijken. Allerlei uitdagingen die spelen in gemeenteland kunnen hieraan verbonden worden, van het bestrijden van eenzaamheid tot de uitdagingen in de woningbouw en van klimaatbeleid tot netcongestie. ‘Er wordt door gemeenten behoorlijke investeringen gedaan, onder andere in sportaccommodaties. Het is goed om daarbij naar de lange termijn te kijken en in te zoomen op kwaliteit, multifunctionaliteit en duurzaamheid. En te kijken naar mogelijkheden om de ruimtebehoefte voor sport en bewegen te koppelen aan die andere ruimtelijke uitdagingen.’
Een strategische blik op sport- en beweegbeleid is onontbeerlijk, stelt Van der Maat. ‘Een langetermijnstrategie die gebaseerd is op data-analyse. Een strategie waarbij ook nadrukkelijk wordt gekeken naar zaken als financiële haalbaarheid en duurzaamheid. Dat geeft een onderbouwd inzicht en een gefundeerde basis voor de ruimteclaims en de aanvraag van middelen die een gemeente doet. Dat is heel anders dan beleid maken alleen op basis van richtlijnen, normen en kengetallen.’
Voor de sport- en beweegsector is het opstellen van een IHP relatief nieuw, waar het in onderwijsland inmiddels gemeengoed is. Van der Maat: ‘De eerste IHP’s Sport en bewegen zijn pas de laatste paar jaar opgesteld. We hebben het afgelopen jaar vanuit Synarchis zeven gemeenten begeleid bij het opstellen van een dergelijk IHP en we starten nu met de volgende twee gemeenten. We hebben daarnaast voor heel veel gemeenten het accommodatiebeleid opgesteld. We hebben hierin de nodige ervaring.’
Dat er vanuit gemeenten steeds meer aan-dacht komt voor het IHP Sport en bewegen is volgens Van der Maat een goede ontwikkeling. Toch valt er nog het nodige te winnen, denkt ze. ‘Sport en bewegen is geen wettelijke taak voor gemeenten. Dat maakt het ingewikkeld. Er moet flink wat geld naartoe, maar ‘de baten’ komen op andere plekken terecht zoals bij de zorg in het kader van preventie. Het is daarom belangrijk om die koppeling naar de verschil-lende domeinen en die brede maatschappelijke waarde van sport en bewegen scherp in beeld te brengen. Het IHP helpt daarbij.’
Van der Maat heeft de afgelopen maan-den in opdracht van Kenniscentrum Sport & Bewegen een handreiking voor een IHP Sport en bewegen opgesteld. ‘De handreiking is een soort stappenplan om tot een IHP Sport en bewegen te komen. Er staat duidelijk in ver-meld welke informatie hiervoor nodig is, welke mensen en domeinen erbij betrokken moeten worden en met welke trends en ontwikkelingen rekening gehouden kan worden.’ Uiteraard komen ook de richtlijnen, normen en kengetal-len terug in het IHP. ‘Maar wel met de nodige nuance’, benadrukt Van der Maat. ‘Sport- en beweegbeleid blijft immers maatwerk en moet in concrete vraag – aanbod verhoudingen en in de lokale context uitgewerkt worden.’
De handreiking IHP Sport en bewegen is vanaf de zomer 2025 vrij beschikbaar in de vorm van een digitale publicatie op de productensite van Kenniscentrum Sport & Bewegen.