De Bernarduskerk vormde meer dan een eeuw het kloppend hart van het katholieke leven in Made, tot de kerk in 2022 aan de eredienst werd onttrokken. Na een intensieve restauratie, verduurzaming en herbestemming is ‘De Bernardus’ nu als sociaal-cultureel centrum opnieuw het baken in het dorp. Een herontwikkeling van bloed, zweet en tranen is daarmee ten einde gekomen.
Op de plek waar werd gedoopt, gevierd, getrouwd en gerouwd, komen ‘Mayenèrs’ nu om boeken te lenen, kinderen naar de opvang te brengen of een theatervoorstelling te bezoeken. Het monument uit 1870 huisvest maar liefst 48 verenigingen uit het dorp, van de biljartclub tot de creaclub en van het consultatiebureau tot dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking. Het herontwikkelingsproject van BOEi, Breda Bouw en de Gemeente Drimmelen laat zien hoe met gezamenlijke inspanning leegstaande iconische kerkgebouwen weer tot leven kunnen worden gewekt.
Tijdens het moeizame traject heeft het regelmatig geschuurd tussen de betrokken partijen, zo verklapt Leijten. ‘Maar zonder schuren geen glans. We hebben altijd het einddoel voor ogen gehouden en zijn dan ook supertrots dat het ons is gelukt. Er staat nu een prachtig sociaal-cultureel centrum voor jong en oud. Een centrum voor heel Made. Dat komt de leefbaarheid van het dorp enorm ten goede. En dat is precies wat we met z’n allen vooraf voor ogen hadden.’
Verduurzaming
De grootste uitdaging was misschien wel het verduurzamen van de Bernardus. De doelstelling was om het kerkgebouw gasloos te maken, maar al snel bleek dat geen haalbare kaart. Postma: ‘Kerkgebouwen zijn vanwege hun afmetingen en hoogtes lastig te verduurzamen. Vandaar dat we de kerk hebben verdeeld in verschillende energiezones. In de nieuwbouwdelen -de theaterzaal, de kinderopvang en de kantoren op de verdiepingen- halen we hoge isolatiewaardes. Hier kunnen we met laagtemperatuur de ruimtes verwarmen. Met twee warmtepompen en 60 zonnepanelen houden we de energiekosten voor de gebruikers zo betaalbaar. In het schip van de kerk halen we die waardes niet: daar is het koeler. Maar als het echt koud wordt in de winter, dan kunnen we met de gasketel altijd bijverwarmen.’
Balans opmaken
Postma: ‘We hebben het gasverbruik zoveel mogelijk verschoven naar elektra en wekken zoveel mogelijk energie op met zonnepanelen. De berekeningen zijn positief, maar hoe dat in de praktijk uitpakt is nog onduidelijk. Na het eerste jaar zullen we de balans opmaken. Dan weten we meer.’ Van Dorst: ‘De mensen uit Made zijn in ieder geval tevreden over het nieuwe sociaal-cultureel centrum. Ik heb nauwelijks klachten gehoord. De getransformeerde kerk wordt als heel prettig ervaren en heeft weer een functie gekregen in het centrum van het dorp.’
Kartrekkers
Postma: ‘Het was een complex project met sturing vanuit verschillende perspectieven en met diverse geldstromen. We hebben alle drie regelmatig gedacht ‘waar zijn we in hemelsnaam aan begonnen’, maar de betrokkenheid vanuit het dorp heeft ons erdoorheen gesleept.’ De rol van de projectleiders was daarnaast doorslaggevend, stelt Postma: ‘Dit soort projecten heeft kartrekkers nodig en met Gian en Peter hadden we twee giganten. Peter heeft over alle zuilen van de gemeente heen alles vlot getrokken op ambtelijk en bestuurlijk niveau en Gian heeft alles bouwkundig, technisch en procedureel opgelost. Zonder de inzet van deze mannen was dit project nooit zo goed gelukt.’
Toch mag één andere naam niet onvermeld blijven, stelt Van Dorst. ‘Cees Kwaaitaal, eigenaar van Breda Bouw. Hij heeft het proces gefinancierd en gefaciliteerd en was verreweg de grootste en belangrijkste kartrekker van dit project. Zonder hem hadden we nu niet zo’n fraai cultureel centrum gehad.’
