NL Greenlabel maakt natuur binnen gebiedsontwikkeling meetbaar
NL Greenlabel is dé standaard voor de natuurinclusieve leefomgeving. Met behulp van datagedreven methodiek verbindt het label urgente opgaven als klimaatadaptatie, energietransitie en herstel van biodiversiteit. En dat is nodig ook, vindt oprichter Nico Wissing. ‘We moeten Nederland in rap tempo vergroenen en mensen weer in contact brengen met de natuur.’
Groen is lange tijd een sluitpost geweest, stelt natuurinclusief landschapsontwerper Nico Wissing. ‘Groen werd gezien als kostenpost, als een decoratief onderdeel van een project. Het had voor ontwikkelaars geen waarde, geen betekenis. Terwijl groen juist heel bepalend is voor het welzijn van ons allen. En dan niet groen in de vorm van aangeharkte perkjes en grasvelden, maar robuust groen dat in directe verbinding staat met de omliggende natuur.’
Gebieden moeten volgens Wissing altijd in balans zijn met die omliggende natuur, of het nu gaat om woonwijken, zorgterreinen of schoolpleinen. ‘De verbinding met de natuur moet bij gebiedsontwikkeling altijd leidend zijn. Als we de natuur in haar kracht zetten, bevorderen we de biodiversiteit, gaan we klimaatrisico’s tegen en zorgen we voor een gezonde leefomgeving waarin mensen zich prettiger voelen en minder zorg nodig hebben. Met groen kunnen we echt enorm veel uitdagingen het hoofd bieden.’
‘Met groen kunnen we echt enorm veel uitdagingen het hoofd bieden’
Wissing ontwikkelde samen met tv-tuinman Lodewijk Hoekstra NL Greenlabel vanuit de filosofie dat duurzaamheid in de leefomgeving ook echt meetbaar moet zijn. Hiervoor stelden ze een integraal afwegingskader op waarmee planten, producten, terreinen en gebieden met behulp van geodata worden beoordeeld, zowel kwalitatief als kwantitatief. ‘Met deze meetmethodiek en met onze labels bieden we ontwikkelaars en gemeenten handvatten om de natuurinclusieve leefomgeving vorm en inhoud te geven.’
NL Greenlabel beheert inmiddels vier labels: het producten- en materialenlabel, het plantlabel, het terreinlabel en het gebiedslabel. Elk label maakt de mate van duurzaamheid van een product, plant, terrein of gebied inzichtelijk en biedt handvatten om verder te verduurzamen. ‘Met onze labels kunnen we het brede begrip ‘duurzaamheid’ vertalen in tastbare resultaten’, verduidelijkt Wissing. ‘Doordat thema’s als biodiversiteit, klimaatadaptatie en gezonde leefomgeving meetbaar worden, is het vervolgens mogelijk om hierop gericht te sturen en ambities te borgen.’
NL Greenlabel heeft drie stappen gedefinieerd om tot een integrale aanpak te komen bij een natuurinclusieve gebiedsontwikkeling. In de eerste stap wordt een gebied met de NL Omgevingsscan geanalyseerd. Deze analyse dient als basis voor een onderbouwd plan richting alle betrokken stakeholders. In stap twee helpt NL Greenlabel met de begeleiding van een project en worden tussentijdse metingen gedaan. In stap drie wordt een definitieve beoordeling gegeven en wordt het certificaat overhandigd. Met behulp van een dashboard kunnen de prestaties op gebied van duurzaamheid en natuurinclusiviteit vervolgens blijvend worden gemonitord.
‘De verbinding met de natuur moet bij gebiedsontwikkeling altijd leidend zijn’
Wissing: ‘Met onze labels kunnen we wetenschappelijk onderbouwd aantonen wat de waardes van groen zijn in een gebied. Dat sluit mooi aan bij de steeds strengere duurzaamheidseisen die aan bedrijven en nieuwbouw- en ontwikkelprojecten worden gesteld. Zo geven we inzicht in 9 van de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) en maken we koppelingen met diverse convenanten en wetten, zoals de Klimaatmeetlat, het Framework for Climate Adaptive Buildings en CSRD.’
Participatie van gemeenten, ontwikkelaars en financiële instellingen is volgens Wissing essentieel bij groene gebiedsontwikkeling. ‘Die participatie, daar ontbrak het tot voor kort nog te vaak aan. Er was geen gevoel van urgentie.’ Wissing voelde zich regelmatig een roepende in de woestijn. Maar het tij lijkt langzaamaan te keren. Steeds meer partijen zien het belang van natuurinclusief bouwen en groen is niet langer een sluitpost. ‘Een positieve ontwikkeling, want we moeten elkaar vastpakken om samen de systeemverandering door te voeren die nodig is om natuurinclusief bouwen tot norm te verheffen.’
NL Greenlabel wil daar een belangrijke bijdrage aan leveren door kennis over natuurinclusieve gebiedsontwikkeling te ontsluiten. Wissing: ‘Het vergroenen van Nederland is voor ons echt een roeping geworden en data spelen hierbij een cruciale rol. Vandaar dat wij in 2022 het Register Duurzame Leefomgeving hebben gelanceerd. Dit register maakt voor iedere kavel in Nederland de kansen en risico’s inzichtelijk op het gebied van biodiversiteit, klimaat en gezondheid. Op het digitale platform kunnen bouwers, ontwikkelaars en vastgoedpartijen snel inzicht krijgen in de kwaliteit van de buitenruimte van hun gebieden.’
Inzicht in de staat van de buitenruimte is volgens Wissing een goed vertrekpunt voor verdere vergroening van ons land. Het is namelijk bedroevend gesteld met die buitenruimte en dat dringt tot steeds meer partijen door. ‘We hebben geen moment meer te verliezen. We moeten de natuur weer terugbrengen in onze stedelijke gebieden. Alleen op die manier kunnen we woonwijken de kwaliteit geven die ze nodig hebben om ook over veertig, vijftig of zelf honderd jaar gezond en relevant te zijn. Doen we dat niet, dan is groen straks alleen nog betaalbaar voor de happy few.’
De nieuwe wijk Rivierduinen Silvolde is ontwikkeld met de NL Terreinlabelmethodiek van NL Greenlabel. Studio Nico Wissing zorgde voor het ontwerp van de wijk met 59 prefab houten woningen. De natuurinclusieve woonwijk won onlangs de Cobouw Duurzaamheid Award 2023. De jury noemt het project ‘een grensverleggend pareltje op het gebied van duurzaam en natuurinclusief bouwen’.
Een prachtig voorbeeld van ‘rewilding’, noemt Wissing de ontwikkeling van Rivierduinen Silvolde. ‘Op de voormalige fabriekslocatie hebben we de natuur weer vrij spel gegeven. We hebben een oude rivierduin – een stuifduin van 150.000 jaar geleden – teruggebracht in het hart van de wijk en daaromheen de 59 woningen gesitueerd.’
De woningen hebben in de nieuwe wijk in Silvolde geen tuinen, maar een gemeenschappelijk groen binnenterrein. Inheemse soorten die het goed doen op zandgronden, voeren hier de boventoon. De natuur is hier niet toegevoegd, maar als startpunt genomen van de wijkontwikkeling. De woning is hier ‘te gast’ in de natuur en niet andersom.
Wissing: ‘De omwonenden zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het binnenterrein en voor de moestuin die hier is aangelegd. Er is een kas gerealiseerd met machines en gereedschap voor het onderhoud van de buitenruimte. De omwonenden zijn zodoende verantwoordelijk voor dat stuk natuur dat opnieuw tot leven is gekomen.’
Een stuk verloren gewaande natuur is door de realisatie van de nieuwe wijk in ere hersteld. De wijk is daarmee in de ogen van Wissing een prachtig voorbeeld van echt natuurinclusief bouwen. ‘Als we op deze manier bouwen, aansluitend op de natuur, dan kunnen we prima buiten de stadsgrenzen ontwikkelen. Maar de natuur moet dan wel nadrukkelijk in de lead zijn.’