De zorg is in ademnood. Eenzaamheid, stress en depressie komen steeds vaker en in alle leeftijdsgroe - pen voor. Ze leiden tot ongezond gedrag en lichame- lijke klachten, en belasten zo de professionele zorg steeds verder. Toch worden de oplossingen nog te vaak gezocht in het systeem zelf: in nieuwe regels, structu- ren of technologie. Zelden kijken we naar de plek waar gezondheid werkelijk begint: de directe leefomgeving.
Waar het misgaat
Elke ongezonde omgeving, sociaal of fysiek, produceert zorgvragen die nooit volledig medisch te beantwoorden zijn. Eenzaamheid, gebrek aan houvast, verlies van betekenis of oriëntatie: ze vertalen zich vroeg of laat in een medische diagnose, terwijl hun oorsprong niet medisch is. De zorg doet dan haar uiterste best, maar behandelt wat de omgeving veroorzaakt. En in stand houdt!
De leefomgeving als gezondheidsfactor
Het is dus hoog tijd om de leefomgeving niet langer als neutrale achtergrond te zien, maar als actieve gezondheidsfactor. Dat heeft grote gevolgen voor hoe we buur- ten en wijken ontwikkelen. Natuurlijk is kennis over wat ‘gezond’ of ‘ongezond’ is belangrijk. Schone lucht, groen, beweging, veiligheid. Maar dat is slechts het begin. Wat mensen werkelijk gezond houdt, gaat verder dan dat. Het gaat om hoe een omgeving voelt, of je er de weg weet, of je er iemand hebt om op terug te vallen, of je er iets te zoeken hebt dat ertoe doet.
Een buurt draagt bij aan gezondheid wanneer ze herkenbaar en overzichtelijk is. Wanneer je weet waar je bent en waar je terechtkunt. Ze helpt wanneer ze houvast biedt, als er mensen of plekken zijn die steun geven als het tegenzit. En ze doet het meest wanneer ze betekenis krijgt: wanneer er ritmes, gewoontes en relaties ontstaan die je het gevoel geven dat je ergens bij hoort.
Gebiedsontwikkelaars, bewoners, gemeenten, corporaties, zorgorganisaties en andere maatschappelijke partners staan voor een gezamenlijke opgave, en hebben elkaar hard nodig om er vorm aan te geven. Want zolang we wonen, zorg en samenleven als gescheiden werelden blijven zien, zal de professionele zorg de rekening blijven betalen. Gezondheid begint niet bij zorg, maar bij samenhang!
