De afgelopen jaren zijn in Rotterdam zes bestaande seniorencomplexen omgevormd tot Thuisplusflats: gebouwen met een vast zorg- en ondersteuningsteam waar dagelijkse activiteiten zijn. Dit concept blijkt dermate succesvol dat de gemeente dit jaar veertien extra Thuisplusflats toevoegt aan de stad. Ook andere gemeenten zoals Amsterdam hebben het initiatief van Rotterdam eigen gemaakt. Wat is het geheim achter de Thuisplusflat?
Irene Wiezer, beleidsadviseur Zorg/Wmo bij de gemeente Rotterdam, spreekt van een ingewikkeld proces om een concept als Thuisplusflat van de grond te tillen. ‘Het Langer Thuis Akkoord Rotterdam en het collegetarget van de gemeente hebben enorm geholpen om de ambities te verwezenlijken. Het was belangrijk dat de wethouder zijn bestuurlijke kracht inzette.’ Die politieke wil en ambitie hebben in Rotterdam het verschil gemaakt, denkt Wiezer.
Het idee voor de Thuisplusflats ontstond in 2018. Rond die periode was het coalitieprogramma in Rotterdam erop gericht om, met het oog op de vergrijzing, ouderen langer gericht thuis te laten wonen. Door alle zorgstelselveranderingen en het sluiten van verzorgingshuizen was er een grote versnippering van de zorg. Uit onderzoek van de gemeente bleek dat er ruim driehonderd verschillende wijkverpleegkundige partijen en zzp-ers in de Rotterdamse wijken actief waren. Een groot deel van hen had minder dan tien cliënten onder de hoede. ‘Er waren teveel zorgpartijen actief in onze wijken’, aldus Wiezer. ‘We hadden daarnaast te maken met het eenzaamheidsvraagstuk. Uit onderzoek bleek dat 56 procent van de Rotterdamse ouderen zich matig tot ernstig eenzaam voelde. Nieuwe woonvormen waren nodig.’
‘In de Thuisplusflats kunnen we zorgorganisaties efficiënter inzetten met een focus op preventie’
Veel mensen hebben volgens Wiezer behoefte aan een meer beschermde woonomgeving, waarin zorg, welzijn en nabije voorzieningen integreren. Die elementen komen samen in de Thuisplusflats. Deze flats zijn gerealiseerd in zes bestaande seniorencomplexen en zijn inmiddels drie jaar actief als Thuisplusflats. In de flat bevindt zich een gemeenschappelijke ruimte, waarin onder meer bewegingsactiviteiten, gezamenlijke maaltijden en ontmoetingen plaatsvinden. Wiezer: ‘Het doel is om ouderen fit en vitaal te houden en de onderlinge band tussen mensen te vergroten. In de nieuwe contracten wordt daarom ook aandacht besteed aan samen eten, valpreventie en het kunnen voldoen aan de beweegnorm.’
Elke Thuisplusflat beschikt over een vast team van zorgmedewerkers waar de bewoners een vertrouwensband mee opbouwen. Zij bieden ondersteuning vanuit de Wmo, Zorgverzekeringswet (wijkverpleging) of Wet langdurige zorg (VPT of MPT). Hierdoor verbetert ook de kwaliteit van de zorg, stelt de beleidsadviseur. ‘Voor de bewoners is het fijn om te weten dat er iemand aanwezig is die kan helpen. Iemand die laagdrempelig aanspreekbaar is. Signalen van achteruitgang in de gezondheidssituatie of eenzaamheid kunnen daardoor vroegtijdig worden gesignaleerd en besproken. Hierdoor komt de focus meer op preventie. Dit biedt rust en veiligheid voor bewoners en medewerkers kunnen veel efficiënter werken.’
Het Thuisplus-concept richt zich bewust op huurders in het sociale segment, voor wie het lastig is om ondersteuning, welzijnsactiviteiten en faciliteiten op eigen houtje te organiseren en bekostigen. Cruciaal hierbij is de rol van de ‘community builder’. Wiezer: ‘De kunst is om iedereen aan te laten haken in de gemeenschap. Een mooi voorbeeld is een activiteit waarbij bewoners hun levensverhaal aan elkaar vertellen. Je ziet dat er dan zeer snel een band ontstaat, waarna bewoners zelf ook aan de slag gaan met het organiseren van activiteiten en elkaar opzoeken. Zo ontstaan onderlinge steunstructuren.’
In de nieuwe aanbesteding voor 2024 probeert de gemeente meer te sturen op dit soort kernwaarden. Zo wordt er nadrukkelijk verzocht om een sterkere rol vanuit de woningcorporaties. Door partijen moet bijvoorbeeld gestuurd worden op een goede bewonersmix per complex. Een mix die bestaat uit bewoners die wat voor elkaar willen betekenen en bewoners die behoefte hebben aan activiteiten en ontmoeting. Wiezer: ‘Als je vitaal bent, is het ook fijn als je echt iets bij wilt dragen aan de gemeenschap.’
‘Met alle partijen starten we een innovatietraject om het concept nog beter vorm te geven’
Ook de financiering wordt in de nieuwe aanbesteding anders vormgegeven. In de aanbesteding van 2019 was uitgegaan van een persoonsgerichte benadering, waarbij een wekelijks plusbedrag van zo’n vijftien euro per Wmo-client is aangehouden. In de aanbesteding van 2024 wordt een basisbedrag gehanteerd van 58.500 euro per jaar, exclusief een geoormerkt budget van 25.000 euro voor twee valpreventietrainingen. Partijen kunnen het bedrag nog verder uitbreiden als ze zorgen voor een goede bewonersmix in het complex; een zogenaamde mix tussen ‘vragers’ en ‘dragers’.
Een andere prestatie-indicator is om te komen tot een preferente positie in het complex, waarmee versnippering in de zorg wordt tegengegaan. ‘Samen met verzekeraar en zorgkantoor willen we gedurende de opdracht kijken of we kunnen toegroeien naar een integrale bekostiging van de zorg’, verduidelijkt Wiezer. ‘Daarnaast willen we zorgpersoneel nog efficiënter inzetten en het geld wat dit bespaart weer terugbrengen naar de flats.’
Volgens Wiezer is duidelijk geworden dat het concept zowel voor de bewoners en mantelzorger als de zorgaanbieders veel maatschappelijke baten oplevert. Er is sprake van een afname van zorggebruik en een vermindering van escalatie en acute zorgvragen. Daarnaast is er meer werkplezier onder zorgmedewerkers en is er minder inzet van zzp’ers nodig. Wiezer: ‘We kunnen zorgorganisaties efficiënter inzetten met een groeiende focus op preventie. Door het nieuwe concept hebben woningcorporaties en zorgorganisaties elkaar bovendien beter gevonden, ook op plekken waar we als gemeente geen rol spelen.’
Verantwoordelijk voor de nieuwe aanbesteding van de uitbreiding van de Thuisplusflats is Hanneke Schottert, collega van Wiezer. Zij benadrukt dat alle betrokken partijen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor een goede doorontwikkeling van het concept. Schottert: ‘We zien de Thuisplusflat als een concept in beweging. Samen met de gecontracteerde partijen starten we een innovatietraject, waarbij we ook graag de zorgverzekeraar en het zorgkantoor aan laten sluiten. Tijdens het innovatieproject verkennen we de mogelijkheden van een domein-overstijgende aanpak. Daarnaast willen we de kosten binnen het concept nog verder drukken, onder andere door een inzet van e-health en een nog efficiëntere inzet van personeel. Hierdoor kunnen we het aantal Thuisplusflats in de stad blijven uitbreiden.’