De Tirrel in Winsum is meer dan een multifunctionele accommodatie, het is een mini-samenleving. Een gebouw met Randstedelijke proporties in een dorp van een kleine 8.000 inwoners. Het proces om er te komen was complex, maar het resultaat mag er meer dan zijn. De Tirrel zorgt voor verbinding in het Groningse dorp. Visie, bestuurlijke lef en doorzettingsvermogen waren de bouwstenen van dit project. De kaders werden gesteld met heldere afspraken over eigendom, exploitatie en beheer.
Samen optrekken
Wat in 2013 begon als huisvestingsvraagstuk voor de basisscholen in Winsum, groeide de jaren erna uit tot een veel bredere opgave. Ouderenzorgorganisatie De Hoven speelde hierin een belangrijke rol. De zorgorganisatie had net als de gemeente nieuwbouwplannen voor hun locatie in Winsum, maar door een wijziging in de financiering van zorgvastgoed kregen ze de businesscase moeilijk rond. De gemeente wilde graag een brede school op een gedeelte locatie van De Hoven. Tijdens gesprekken hierover ontstond het idee om samen op te trekken en onderwijs en zorg te combineren in één gebouw, en daarmee een forse plus voor de gebruikers en bewoners te creëren.
‘We zagen veel beren op de weg, maar hadden een gezamenlijke droom’, vertelt Hilda Boskers, programmamanager vastgoed bij De Hoven. ‘Die droom - een mini-samenleving waarin jong en oud elkaar ontmoet en versterkt - hebben we vertaald naar een visie- en haalbaarheidsdocument. Dat was voor ons het vertrekpunt. Het traject daarna was er een vol hobbels en tegenslagen, maar door lef, daadkracht en vasthoudendheid hebben we het gered. We zijn elkaar blijven opzoeken en hebben echt vanuit de onderliggende visie gewerkt. Dat heeft de doorslag gegeven. Daardoor is op deze plek een prachtig uniek gebouw gekomen.’
Geleerde lessen
Terugkijkend op de ontstaansgeschiedenis zien de betrokkenen enkele belangrijke leerpunten. Voor de gemeente zit dat vooral in de meerwaarde van goede projectaansturing en duidelijke afspraken over exploitatie en beheer. Dijkstra: ‘Een goede exploitatieovereenkomst is een must. Dat moet eigenlijk al helemaal aan de voorkant worden opgepakt. Dat is bij dit project pas later in het proces ingevuld. Verre van ideaal.’
De les die Boskers meeneemt naar volgende projecten: leg zaken vast in een realisatieovereenkomst. ‘Tijden veranderen, in het proces stromen mensen in en uit. Het is daarom belangrijk dat de afspraken duidelijk op papier staan. Niet alleen afspraken over de visie en de maatschappelijke meerwaarde, maar ook over de ‘harde’ bedrijfsvoeringkant. Dat mag je tijdens het proces niet uit het oog verliezen.’
Toekomstbestendig
Volgens Loonstra vraagt de realisatie van een multifunctioneel gebouw of een mini-samenleving om een integrale blik op het vastgoed. ‘Dit was een zeer complexe opgave. Niet alleen komen in de Tirrel meerdere functies samen, er zijn ook verschillende eisen, belangen, budgetten en doelgroepen. Dat vraagt om een andere kijk op de investeringskosten en exploitatielasten. Idealiter rekenen we hierbij vanuit total cost of ownership. Dat geeft een helder beeld van de exacte exploitatielasten. Belangrijk, want het gebouw moet natuurlijk wel financieel en organisatorisch toekomstbestendig zijn.’
Wat in Winsum het verschil heeft gemaakt volgens Rosema, is dat er heel sterk vanuit ‘wij’ is gedacht. ‘De onderliggende visie is leidend geweest en iedereen was bereid om over zijn eigen schaduw te stappen. Die visie is vertaald naar een concept en dat concept is vertaald naar het ontwerp. Vandaar dat het gebouw ook in een stervorm is gebouwd. De private gedeeltes zitten in de vleugels en je ontmoet elkaar in het midden. In de centrale hal komt het gebouw echt tot leven.’
