‘Hier schenken bewoners koffie voor het zorgpersoneel in plaats van andersom’
In Utrecht hebben woningcorporatie Woonin en zorgorganisatie Axion-Continu samen het wooncomplex Hof van Leeuwesteyn ontwikkeld. Hoe maak je zo’n gemeenschappelijke leefomgeving voor meerdere generaties? Hoe zorggeschikt moeten de woningen zijn? En hoe zorgzaam zijn de bewoners?
Hoe pak je zoiets aan? Door in ieder geval al aan de voorkant zaken te organiseren, vertelt programmamanager Woonconcepten Lies Buddingh van Woonin. De aannemer, architect, corporatie, zorgorganisatie en de gemeente hebben vanaf het begin samengewerkt. Het wooncomplex is ontworpen met de bedoeling dat de bewoners elkaar ‘gepland en ongepland’ ontmoeten. Daarom zijn de galerijen van de seniorenappartementen bijvoorbeeld breder dan gebruikelijk en is er ruimte voor zitjes. De entree van de eengezinswoningen ligt ook aan de binnentuin en dus niet aan de straatkant. Alle gezinsleden lopen dagelijks door de gemeenschappelijke tuin naar hun huis. Naast de hoofdingang van het complex heeft de corporatie twee appartementen samengevoegd tot een ontmoetingsruimte.
55-plussers
De eerste bewonersgroep is door Woonin samengesteld. Het proces van selectie en verhuring was intensief. De huurders van de eengezinswoningen zijn gescreend met digitale vragenlijsten en gesprekken, legt de programmamanager uit. ‘We wilden vooral achterhalen wat hun eigen motivatie is om hier te wonen. Wat zijn hun behoeften in zo’n gemeenschap? En wat vinden ouders er bijvoorbeeld van als hun kinderen door andere bewoners op hun gedrag worden aangesproken?’ Alle senioren die reageerden, zijn uitgenodigd voor een gesprek. Eigenlijk is “senioren” een foute term, merkte de corporatie. De appartementen zijn bedoeld voor 55-plussers en die voelen zich daarmee niet aangesproken. Bij de toewijzing heeft Woonin bewust gekozen voor variatie in leeftijd. De appartementen worden bewoond door 60-minners en mensen van 80. ‘Het is een mix van fitte en zorgbehoevende ouderen’, zegt Buddingh.
De belangrijkste les die hij trekt uit dit project is dat de zorgorganisatie zich moet richten op het slim inzetten van goede en veilige zorg bij zoveel mogelijk mensen thuis. Dan kan de corporatie zich concentreren op goede huisvesting voor iedereen. ‘Als ik het traditionele lijstje met eisen zou neerleggen die wij vanuit een verzorgings-huis gewend zijn, blijkt in de praktijk het meren-deel eigenlijk niet nodig. Maar wel kostbaar. Moeten we dat dan doen? Natuurlijk, de ouder-dom komt met gebreken en juist daar gaan wij de bewoners bij ondersteunen.’
Ter illustratie vertelt Bakker dat het zorgpersoneel van AxionContinu in Hof van Leeuwesteyn door de bewoners met koffie wordt ontvangen. ‘In het traditionele verzorgingshuis zette het personeel de koffie. Wij blijven zo ver mogelijk weg van deze vorm van hospitalisatie. Dát is het grote verschil. De grootste zorgwinst die we maken is dat mensen hier worden getriggerd voor zich-zelf en anderen te zorgen. Ze zijn onderdeel van een gemeenschap. Als een beginnend demente bewoner zoekende is, wijst een medebewoner de weg.’
Gemeenschap ontstaat niet vanzelf
Zo’n zorgzame gemeenschap ontstaat niet vanzelf, benadrukt Lies Buddingh. Vanaf het begin is er in Hof van Leeuwesteyn 16 uur per week een community coach aan het werk. Bijzonder is dat deze coach tijdelijk wordt gefinancierd door het Zorgkantoor vanuit de gedachte dat het creëren van een gemeenschap de individuele zorgkosten verlaagt. De coach werkt intensief samen met de beheerder van Woonin, vertelt Buddingh. Ze ondersteunen de bewoners om gezamenlijk dingen te ondernemen. Inmiddels eten de bewoners wekelijks al zelfgemaakte soep in de ontmoetingsruimte en zijn er vaste koffiemomenten. Enkele oudere bewoners hebben het initiatief genomen om boodschappen te doen voor mensen die dat zelf moeilijk kunnen. Het complex ligt namelijk nogal ver van winkels. Er is een groencommissie en recentelijk is de juniorencommissie voor de kinderen uit de eengezinswoningen gestart. Het is de bedoeling dat de bewoners dit allemaal zelf gaan regelen. De corporatie houdt in de gaten of er ondersteuning nodig blijft om de gemeenschap levend te houden.
‘En dit past niet bij iedereen, er zijn ook mensen die liever anoniemer wonen. We zullen zeker meer van dit soort complexen gaan bouwen, maar wel gedoseerd.’ Directeur AxionContinu Douwe-Jan Bakker: ‘Met Hof van Leeuwesteyn hebben we een beweging in gang gezet die ons echt verder helpt. Met de dubbele vergrijzing, het tekort aan zorgpersoneel en de eenzaamheid onder ouderen. Ik vind het een groot succes, ook al is het niet perfect. Van de imperfecties gaan we de komende jaren samen met de woningcorporatie alleen maar leren.’
