Door de dubbele vergrijzing zal er meer zorg geleverd moeten worden met minder mensen. Dat vraagt om nieuwe oplossingen en nieuwe woonzorgconcepten.
Met gezonde, veilige en inclusieve buurten en wijken kunnen we een samenredzame samenleving creëren. Een samenleving waarin ontmoeting centraal staat en waarin kwetsbare mensen lang de regie over hun eigen leven houden. Gebiedsanalyses brengen hiervoor de kansen en uitdagingen in beeld. Goed doortimmerde strategische visies zetten de stip aan de horizon. Bestuurlijk lef en samenwerking zorgen voor de integrale gezondheidszorg waar steeds meer behoefte aan is.
De zorgvraag verandert de komende jaren drastisch. Mensen worden steeds ouder
en er komen steeds meer mensen met een chronische aandoening bij. Ouderen willen bovendien zo lang mogelijk zelfstandig blij-ven wonen. Dat vraagt om andere woon-zorgconcepten, meer samenwerking tussen stakeholders, meer samenredzaamheid en technologische ondersteuningsoplossingen.
Er zal steeds meer zorg op maat geleverd moeten worden. Hierbij moet een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen zorg- en welzijnsvragen. De zorgvragen zijn voor de zorgprofessionals, de welzijnsvragen voor het sociale netwerk.
‘Volgens het RIVM hebben we in 2050 12 miljoen mensen met een chronische aandoening. Dat heeft een enorme impact op onze leefwereld’
/ Synchroon
Door de dubbele vergrijzing neemt de druk op de gezondheidszorg enorm toe. Het institutionele zorgsysteem zoals we dat kennen, is niet langer houdbaar. We moeten toe naar een integraal zorgsysteem met een logische samenhang tussen preventie, zorg en welzijn. De focus moet komen te liggen op actieve patiënten en gezondheidsbevordering en preventie in plaats van ziektebestrijding. Cure en care schuiven hierbij meer in elkaar en er wordt een groter beroep gedaan op het sociale netwerk van kwetsbare mensen.
Woonzorgvisies vormen de basis voor het maken van prestatieafspraken tussen gemeenten, corporaties en zorg- en welzijnsorganisaties. Met het opstellen van een woonzorgvisie geeft een gemeente meer verdieping aan de verbinding tussen wonen, welzijn en zorg. Gebiedsanalyses brengen hierbij de demografische gegevens in beeld en de gevolgen hiervan voor de verwachte vraag naar zorggeschikte woningen en laten de belangrijkste kansen en uitdagingen zien. Deze analyses kunnen tot op wijkniveau worden uitgevoerd en zorgen ervoor dat alle partijen naar hetzelfde plaatje kijken. De analyses laten de grote urgentie zien in de opgave om meer zorggeschikte woningen te realiseren.
‘Het is hoog tijd voor een andere kijk op de zorg. Nieuwe woonzorg-concepten spelen hierbij een belangrijke rol’
Bestuurder Markenheem
De overheid heeft in 2022 het doel gesteld om tot en met 2030 in totaal 290.000 zorggeschikte woningen te realiseren, waarvan 170.000 nultredenwoningen, 80.000 geclusterde woningen en 40.000 zorggeschikte woningen. Van die laatste categorie werden in 2024 echter slechts 1.600 woningen opgeleverd. Het investeringsvolume in deze woningen daalde zelfs met 40% tot 270 miljoen euro. Een forse achteruitgang terwijl er juist versneld moet worden.
‘We moeten gezamenlijk investeren in actuele gebiedsanalyses, zo brengen we kansen en uitdagingen in beeld’
/ Directeur Bedrijfsvoering en Vastgoed bij IJsselheem
Gemeenten zullen dan ook gericht moeten gaan programmeren en letterlijk ruimte maken voor de bouw van deze woningen. Om woningcorporaties en zorgaanbieders te stimuleren tot de bouw van zorggeschikte woningen is de subsidieregeling Zorggeschikte woningen (SZGW) weer opgesteld. De openstelling is van 15 mei tot en met 28 november 2025.
Een groot deel van de bestaande voorraad zorgvastgoed is verouderd en voldoet niet meer aan de eisen die bewoners en beleggers aan woningen stellen. Ook voldoet een aanzienlijk deel van het zorgvastgoed niet aan de huidige duurzaamheidsnormen. Grootschalige investeringen in deze oudere gebouwen zijn noodzakelijk. Niet alleen in de Randstad, waar het meeste zorgvastgoed zich bevindt, maar juist ook in dunbevolkte gebieden, waar de vergrijzing sterk toeneemt, is behoefte aan duurzaam en toekomstbestendig zorgvastgoed. Hier ligt een uitdaging voor projectontwikkelaars en zorginstellingen om rendabele en duurzame oplossingen te vinden.
‘Bij ontwikkeling van zorgvastgoed moeten we allemaal dezelfde taal spreken. Een ‘tolk’ in de vorm van een gespecialiseerde adviseur biedt uitkomst’
/ Teamleider gezondheidszorg bij Draaijer
Verschillende factoren zorgen voor het uitblijven van de broodnodige investeringen in vervanging en verduurzaming van bestaand intramuraal vastgoed: het groeiende personeelstekort, de trage vergunningverlening, de stapeling van lokale en landelijke regelgeving en de stijgende bouwkosten. Toch is er volgens accountantsorganisatie BDO voldoende liquiditeit in de sector om nu te investeren. De zorgsector heeft immers een goed jaar achter de rug waarbij de grote en middelgrote zorgorganisaties rendementen van 2% hebben gehaald. De toenemende zorgkosten door hogere bedrijfslasten zetten echter een rem op mogelijke investeringen van zorginstellingen. Het wordt voor deze instellingen steeds moeilijker om voldoende kapitaal vrij te maken voor noodzakelijke vastgoedprojecten.
‘Dit is een uitdagende tijd voor beleggers, zeker voor partijen die niet alleen met eigen geld beleggen’
Assetmanager Aedifica
Ondanks dat het transactievolume nog niet op het niveau van voor 2022 is, blijft de zorgvastgoedmarkt aantrekkelijk voor beleggers. Stabiele inkomsten, de groeiende vraag naar zorgwoningen en de mogelijkheid om maatschappelijke waarde te creëren, maken van de zorg een aantrekkelijke sector om in te investeren. Ook de gunstige risico-rendementsverhouding draagt bij aan het positieve beeld.
Voor de periode 2024 tot 2026 is er door beleggers een bedrag van 4,5 miljard euro gereserveerd voor investeringen in de sector, wat in lijn is met de investeringen in voorgaande jaren. De reden dat het daadwerkelijk geïnvesteerde bedrag jaarlijks aanzienlijk lager uitvalt dan het beschikbare kapitaal, is te wijten aan een tekort aan kwalitatief hoogwaardig aanbod.
‘Samenwerking wordt een belangrijk thema. De vragen van zorgbehoevenden gaan steeds vaker over de schotten heen’
/ Senior adviseur ICSzorg
Beleggers en zorgorganisaties vinden elkaar steeds vaker als strategische partners. Zorgorganisaties hebben belang bij een goede vastgoedpartner, beleggers hechten belang aan een gezonde exploitatie en tevreden huurders voor een solide belegging. Hierbij kijken zorgorganisaties kritischer naar hun vastgoed en rol als eigenaar of gebruiker. In sommige gevallen wordt vastgoed deels afgestoten om kapitaal vrij te maken voor andere investeringen. Dit leidt tot meer transacties in bestaand zorgvastgoed, onder andere in sale-and-leaseback-overeenkomsten.
Seniorenhuisvesting en zorgvastgoed spelen een cruciale rol in het toegankelijk en betaalbaar houden van onze gezondheidszorg. Dit vereist een integrale benadering, waarbij de rol van vastgoed, zorg en technologie samenkomt in duurzame en toekomstbestendige oplossingen voor seniorenhuisvesting. Goede samenwerking tussen verschillende stakeholders is hierbij het vertrekpunt. Door middel van ketenintegratie kunnen innovatieve en effectieve oplossingen worden ontwikkeld die bijdragen aan goede, toekomstbestendige businessconcepten. Tegelijkertijd geeft dit een waardevolle invulling aan gelukkig en gezond ouder worden.
Ontmoetingsgericht ontwerpen is een belangrijk middel om meer sociale cohesie te creëren in een maatschappij die sterk is geïndividualiseerd. In wijken en buurten moeten meer plekken komen voor spontane en geregisseerde ontmoetingen. Pleinen, parkjes, speel- en beweegtuinen en moestuinen zijn plekken waar mensen elkaar laagdrempelig kunnen ontmoeten. Ontmoetingen vinden ook plaats in de grensgebieden tussen privé en openbare ruimten. En in speciale ontmoetingsruimten in zorginstellingen en appartementencomplexen voor senioren zoals cafés, gezamenlijke woonkamers en hobbyruimten. Dit betekent in de praktijk dat appartementen kleiner worden om letterlijk ruimte te maken voor ontmoeting.
‘De behoefte aan individuele meters wordt kleiner en de behoefte aan gemeenschappelijke meters groter’
/ Bestuurlijk aanjager wonen, welzijn, zorg voor ouderen
Domotica speelt een steeds belangrijkere rol in de zorg. Niet alleen kunnen zorgprofessionals met domotica sneller en goedkoper adequaat zorg bieden, nieuwe zorgtechnologieën helpen ook om het welzijn en comfort van cliënten te verbeteren. Met de opkomst van AI en machine learning worden de mogelijkheden van domotica bovendien steeds groter. Met behulp van Big Data kunnen bijvoorbeeld toekomstige trends worden voorspeld. Informatie die zeer nuttig is om toekomstgericht over zorgtaken na te denken. De volgende stap is dat de zorg maximaal wordt ondersteund met AI-gedreven state-of-the-art zorgtechnologie en virtuele zorgcollega’s.
‘Bestuurlijk lef is belangrijk. Zorgorganisaties moeten met stakeholders vooruitkijken en daar vervolgens op acteren’
/ Partner bij HevoFame
De huidige vraagstukken in de zorg zijn zo complex dat traditionele oplossingen niet meer volstaan. De zorgtransitie vraagt om lef, openheid en vertrouwen. Samen met gemeenten, corporaties en andere stakeholders zal gewerkt moeten worden aan een langjarig perspectief op de zorg. Bij het ontwikkelen en herontwikkelen van zorgvastgoed is succesvol samenwerken steeds meer de crux. Het is dan ook de kunst om zorgaanbieders, corporaties, gemeenten en beleggers op één lijn te krijgen. Dat vraagt om bestuurlijk lef en een integrale blik op de zorg. Netwerksturing is hierbij essentieel.
De Nationale Trendradar Zorgvastgoed Care 2025 is samengesteld op basis van gesprekken met bestuurders van zorgorganisaties en andere professionals uit de zorgsector. In de trendradar belichten wij de grootste gemene deler trends waarmee zorgorganisaties nu te maken hebben of gaan krijgen.