In Eindhoven is onlangs een speciaal kunstgrasveld aangelegd waarmee 150 huizen verwarmd gaan worden. Het collectorveld van kunstgrasspecialist Finovi kan bovendien tot 800 kuub water bergen. Met dergelijke multifunctionele oplossingen worden kunstgrasvelden de groene longen van de stad.
[Door: Ivo van der Hoeven, redactie IVVD]
In het voorjaar is op Sportpark Strijp in Eindhoven een collectorveld van 4.500 m2 geopend. Dit veld is door Finovi (voorheen TopGrass) aangelegd en gaat warmte leveren aan het sportcomplex, een nabijgelegen school en circa 150 woningen in de wijk ’t Ven. Het collectorveld is een kunstgrasveld dat warmte wint door het opwarmen van vloeistof in leidingen onder de kunstgrasmat.
Teun Wouters, directeur van Finovi legt uit: ‘Aan de voorkant stroomt koud water de leidingen in, dit water warmt op door de zon en aan de achterkant wordt het verwarmde water opgeslagen in de bodem. In Eindhoven in een al aanwezige WKO-installatie.’
Warmtewinning door middel van een collectorveld heeft zich inmiddels al bewezen in Zwolle en Amersfoort. Maar waar in Zwolle en Amersfoort de collectorvelden nog de status van ‘experiment’ hebben, gaat de gemeente Eindhoven daadwerkelijk vastgoed verwarmen met behulp van het sportveld. Dit is mede mogelijk omdat woonwijk ’t Ven door het landelijke Programma Aardgasvrije Wijken in 2018 is aangewezen als proeftuin voor aardgasalternatieven. De benodigde infrastructuur is daarom voor een deel al aanwezig. Het nieuwe collectorveld is hier een mooie aanvulling op. De warmte die gewonnen wordt uit het veld brengt de WKO meer in balans.
Een extra plus van het collectorveld op sportpark Strijp is dat het is aangelegd op een bestaand Waber-veld (waterbergingsveld). Het veld in Eindhoven kan tot 800 kuub water bergen. Wouters: ‘Multifunctioneel gebruik van sportvelden heeft een groot maatschappelijk belang. Als we meer out of the box denken, kunnen we met sportvelden en sportparken meerdere uitdagingen het hoofd bieden. Dat vraagt wel een zekere flexibiliteit in denken en handelen van ambtenaren en sportclubs. Zij moeten open staan voor innovatie en samenwerking tussen partijen.’
Wouters ziet de nodige kansen op de 4000 kunstgrasvelden die Nederland rijk is. ‘Deze sportvelden kunnen de groene longen van de stad worden. Het grote voordeel van de collectorvelden is dat ze energie opwekken op een onzichtbare en geluidloze manier. Anders dan zonneparken in weilanden en windmolens. Bovendien bieden de collectorvelden in de zomermaanden een mooi voordeel aan de sporters. De velden koelen namelijk af op het moment dat we de warmte eraan onttrekken. Daar worden sporters erg blij van.’
Teun Wouters,
directeur van Finovi
De businesscase van een collectorveld is van veel factoren afhankelijk, stelt Wouters. ‘Bij een voetbalveld praat je al snel over een meerinvestering van 600.000 euro. Daar komt een WKO-installatie dan nog bij, als die in de casus nodig is. Dan heb je het nogmaals over ongeveer 600.000 euro. En dan moeten er ook nog kosten gemaakt worden voor het leidingnet naar de woningen toe. Daarmee komen we op een gemiddelde terugverdientijd tussen de zes en de tien jaar. Een behoorlijke banbreedte, maar de businesscase is nu eenmaal afhankelijk van hoe efficiënt we de energie kunnen afzetten in de directe omgeving. Wat daarbij kan helpen zijn aansluitingen op grote objecten zoals appartementencomplexen, sporthallen en zwembaden.’
Ligt er al een WKO in een gebied, zoals in Eindhoven, dan zijn de kosten beduidend lager en worden de terugverdientijden korter. Wouters: ‘In Eindhoven hadden we ideale omstandigheden voor de aanleg van een collectorveld. Wel heeft de WKO nu een behoorlijke overcapaciteit. De gemeente zal dus op zoek moeten naar zo veel mogelijk afnemers in de directe omgeving. Op het moment dat die150 woningen zijn aangesloten, wordt er geld verdiend met het systeem. Daarna kunnen we kijken naar mogelijkheden voor uitbreiding.’
Maes van Lanschot,
sportwethouder in Eindhoven
Bij de aanleg van collectorvelden werkt Finovi samen met partner ToekomstEnergie, een energieontwikkelaar die is gespecialiseerd in businessmodellen op de duurzame energiemarkt. ‘ToekomstEnergie heeft expertise op WKO-installaties. Zij kunnen dat helemaal doorrekenen, een plan opstellen en de vergunningen aanvragen. Daarnaast kunnen ze optreden als energieleverancier. Dan worden ze als het ware investeerder in het collectorveld en de WKO-installatie en vermarkten ze de energie. De gemeente Eindhoven heeft niet voor deze constructie gekozen. Zij houden het in eigen hand en zijn in dit project zelf de energieleverancier.’
Wouters ziet veel potentie in Nederland voor nog meer collectorvelden. Maar hij benadrukt dat Finovi niet de ambitie heeft om van alle kunstgrasvelden collectorvelden te maken. ‘Dat is te kort door de bocht. We moeten vooral kijken waar we met collectorvelden het verschil kunnen maken. We moeten op zoek naar het laaghangend fruit.’ Daarbij kijkt Wouters met collega’s en partners vooral naar gebieden waar zwembaden, sporthallen en industrie dicht bij sportparken liggen. ‘Dat zijn interessante gebieden voor WKO’s. Voor gemeenten kan het in die gevallen interessant zijn om een meerinvestering te doen voor een grotere WKO en een groter warmtenet. Op termijn kunnen dan collectorvelden aangesloten worden om die WKO’s van extra warmte te voorzien. Dan krijg je een sneeuwbal effect en kun je gaan opplussen. Dat is precies wat in Eindhoven nu gebeurt.’
‘Het is mooi dat we de vervanging van het korfbalveld hebben kunnen combineren met dit project’, aldus de Eindhovense sportwethouder Maes van Lanschot. ‘Een goede eerste stap in het verduurzamen van onze sportparken. Zo houden we de sport duurzaam en betaalbaar.’
Het unieke project is voor de gemeente echt pionieren, stelt Van Lanschot. ‘Dat past sterk bij onze stad. We zijn de techniekstad bij uitstek. Bovendien hebben we het thema duurzaamheid op 1 gezet in ons bestuursakkoord. Bij dit project combineren we techniek, verduurzaming en klimaatadaptatie. Daarin willen we voorloper zijn en dat betekent dat we af en toe weloverwogen risico’s moeten nemen met nog niet bewezen nieuwe technieken.’
De gemeente Eindhoven heeft de ambitie om meer collectorvelden aan te laten leggen in de stad. Van Lanschot: ‘Dat hangt uiteraard ook af van de lessen die we leren in deze pilot. We willen onderzoeken of de techniek goed werkt en of er voldoende financieel rendement is. We kunnen de klimaateuro namelijk maar één keer uitgeven en willen zeker weten dat we dat goed doen.’