De gemeente Alkmaar zet al jaren digitale techniek in voor een veilige, gezonde, duurzame en democratische stad. Een digital twin biedt een complete digitale weergave van de stad. ‘Met onze digitale tweeling kunnen we in kaart brengen wat er speelt in de stad, waar eventuele uitdagingen liggen en waar kansen.’
Een digitale tweeling van de stad, wat houdt dat precies in?
‘Onze digitale tweeling bestaat uit één infrastructuur waarin alle data en oplossingen bij elkaar komen. In totaal zijn er meer dan 250 kaartlagen in het platform binnen verschillende thema’s. De data is afkomstig van diverse eigenaren en hebben ook verschillende stakeholders. Zowel de gemeente zelf als inwoners en ondernemers maken gebruik van deze gegevens. Data over de leefomgeving ligt bijvoorbeeld bij de inwoners, economische data ligt bij de ondernemers. Daar betalen ze zelf voor via het ondernemersfonds. Zo profiteren we allemaal van de enorme hoeveelheid data die tegenwoordig beschikbaar is.’
Hoe komt deze data tot jullie?
‘Het is een heel democratisch proces waar we met z’n allen aan werken. We gaan niet zelf al die data ophalen en bijhouden. Dat kunnen we niet betalen en daar hebben we ook de mankracht niet voor. Wij bieden de digitale faciliteiten en zorgen dat het proces is gestroomlijnd. De data komt vervolgens echt uit de stad zelf. Zo organiseren we gezamenlijk, en met de techniek van onze partner Analyze, een soort digitale kaartenbak waarin iedereen kan grasduinen. Die kaartenbak raakt steeds verder gevuld en zo kunnen we steeds meer informatie ontsluiten. We krijgen daarmee meer overzicht over de stad. We krijgen bijvoorbeeld beter inzicht op verkeerstromen en wat er onder de grond gebeurt. We kunnen in kaart brengen waar risico’s liggen op wateroverlast en het hitte-eiland effect en kunnen allerlei sociale kwesties inzichtelijk maken. Belangrijk stuurinformatie voor de gemeente én voor onze inwoners en stakeholders.’
De digitale tweeling als extra voelsprieten voor de stad dus?
‘Ja, in zekere zin wel. Zo hebben we de Ecoplanner, een oplossing die alle facetten laat zien van vergroening en verduurzaming in de stad. Hierin hebben we ook de 3-30-300 regel meegenomen. We kunnen zodoende per gebouw in de stad zien of dat gebouw aan die regel voldoet. De data uit de ondergrondmonitor sluit daar vervolgens weer mooi op aan. We kunnen namelijk niet zomaar ergens nieuwe bomen planten, dan moeten we eerst weten of er geen kabels in de grond liggen. Zo vormen de oplossingen binnen de digitale tweeling samen een integraal beeld van de werkelijkheid.’
En daarmee kunnen jullie verduurzamingsprojecten beter van de grond krijgen?
‘Zeker. Daar zijn we heel actief in. Zo zijn we bij twee Europese verduurzamingsprojecten betrokken, het project Pocityf voor het verduurzamen van historische steden en het REFORMERS-project, een innovatieprogramma om grote energieknooppunten, energy valleys, te creëren waar hernieuwbare energie wordt geproduceerd en verbruikt. Een mooie oplossing om netcongestie tegen te gaan. De data in onze digitale tweeling speelt in beide projecten een belangrijke rol. Het knoopt zaken aan elkaar en brengt kansen in beeld.’
Lopen jullie hierin voorop?
‘Ja, Alkmaar is al behoorlijk ver met het digitaliseren van alle data. Hierin werken we samen met Analyze. Zij zijn in feite de helft van het brein als het om onze digitale tweeling gaat. Vanaf het begin van dit project trekken we al met ze op. Samen hebben we de digitale tweeling opgebouwd en samen werken we aan nieuwe toepassingen. Want af is de digitale tweeling natuurlijk nooit. Het is echt werk in uitvoering; een doorlopend proces.’
Zijn de mogelijkheden van digitale tweelingen voldoende bekend bij gemeenten en in de vastgoedwereld?
‘Dat denk ik wel inmiddels. In de provincie Noord-Holland gaan meerdere gemeenten de komende tijd over naar een digitale tweeling. En ook landelijk worden er gesprekken gevoerd om via de website digitaletweeling.nl een groot platform aan te bieden. Door samen op te trekken kunnen we hier veel meer tijd en energie in steken. Zo kunnen we de digitale tweeling samen doorontwikkelen en nieuwe mogelijkheden en toepassingen toevoegen. Wel heb ik daarbij een belangrijke oproep aan architecten en ontwikkelaars: ‘Deel de BIM-modellen’. Dat gebeurt nu nog te weinig. Partijen zijn daar heel voorzichtig mee. De waarde van BIM-modellen in digitale tweelingen is helaas niet voor iedereen helder. Het zijn niet enkel 3D-modellen van het vastgoed, er zit veel meer informatie in waar de maatschappij iets aan heeft. Ze vertellen in feite het verhaal van het vastgoed.’
Niek Hendiks is programmamanager Smart City Alkmaar. Daarnaast is hij sinds november 2023 vanuit de gemeente Alkmaar projectleider van REFORMERS Energy Valleys. Ook is Hendriks voorzitter van IMG, de landelijke vakvereniging van het informatiemanagement d
