“Minister Keijzer wil woningzoekenden hoop bieden: Het woningtekort is prioriteit nummer 1”, kopte de Volkskrant de dag na het debat over wonen van 24 oktober. Mona Keijzer is een bewindsvrouw die in mijn omgeving veel onder vuur ligt. Het debat ontstak dan ook weer vurige commentaren in verschillende appgroepen en zelfs mijn vader noemde haar een opportunist. Maar wat als we de focus nu eens verschuiven van de minister ‘met haar hypocriete plannen‘ naar de mensen die iets van haar vinden?
Oordelen gaat vaak onbewust, honderden keren per dag. Het gaat automatisch en richt zich vooral op mensen met een andere mening. We vinden het onbewust gevaarlijk als deze figuren aan het roer staan en wij aan de zijlijn. Onze interne strijders vermannen zich en gaan vechten met woorden als wapen. Het kwaad bestrijden voordat het ons bestrijdt. En hoeveel voldoening geeft het dan om gelijkgestemden te vinden en om ons samen op te sluiten in onze bubbel? Brandstof voor de polarisatie.
Het ‘beter weten’ is een bekend fenomeen. Als ‘onze’ jongens in zwaar weer voetballen duiken er vanuit verschillende hoeken capabele bondscoaches op. Wat we eigenlijk doen is dat we ons boven iemand met jarenlange ervaring in een vak plaatsen. Hetzelfde mechanisme werkt ook voor politici. Zeker die met een andere politieke kleur dan wij.
Ik pleit er niet voor dat we onze kleur opgeven, maar wel dat we ons leren openstellen voor nieuwe kleurcombinaties. Geen win-verlies, maar win-win op basis van onderliggende behoeften en waarden, die helemaal niet haaks hoeven te staan op die van de ander.
In ons oordeel over de ander schuilt vaak een verborgen boodschap over onszelf. Die boodschap herkennen en eruit filteren is echter geen eenvoudige opgave. Het vraagt om zelfkennis en reflectie—iets wat in ons onderwijs en onze samenleving nog nauwelijks wordt gestimuleerd. Als ik naar mezelf kijk, merk ik dat ik in zulke situaties vaak direct in de verdediging schiet. Mijn lichaam spant zich aan, mijn stem wordt scherper, en ik zeg dingen als: “Ja, maar dit is écht zo!” Het voelt als een instinctieve reactie om mijn eigen waarheid te beschermen. Psycholoog Carl Jung beschreef ooit dat een mening geen absolute waarheid is, maar eerder de waarheid van de persoonlijkheid. In de vernauwde blik van ons ego verwarren we ons perspectief met de enige juiste kijk op de zaak. Hierdoor komen we lijnrecht tegenover de ander te staan en verliezen we het zicht op de waarde van hun invalshoek. De uitdaging is juist om voorbij die tegenstelling te kijken en op zoek te gaan naar de onderliggende behoeften en waarden die beide kanten drijven.
De wens om iedereen in Nederland zo snel mogelijk een passende woonplek te bieden, deel ik volledig met Mona Keijzer. Maar ik zie die ambitie niet los van andere uitdagingen. Rekening houden met de grenzen van onze planeet, de impact van klimaatverandering, en het versterken van sociale cohesie zijn voor mij net zo essentieel. Het mooie is dat deze doelen elkaar helemaal niet hoeven uit te sluiten.
Sterker nog, ze kunnen elkaar versterken. De kunst is om het gesprek aan te gaan en samen te zoeken naar oplossingen die recht doen aan meerdere waarden tegelijk. Laten we leren van de goede voorbeelden die er al zijn en onze creativiteit gebruiken om nieuwe, inspirerende combinaties te laten ontvonken. Want alleen door samen te werken, ontdekken we kleuren die we in ons eentje nooit hadden kunnen zien.
Marten Valk
Gideonstribe