Passende zorg en wonen zijn onlosmakelijk verbonden met een sterke, inclusieve samenleving en veerkrachtige, vitale wijken. Toekomstbestendige zorg begint niet in systemen, maar in de samenleving. ‘We moeten vanuit de lokale gemeenschap denken en ontwikkelen, niet vanuit de zorg zelf. Sterke gemeenschappen zijn immers een belangrijke voorwaarde om de transitie in de zorg mogelijk te maken.’
> Henk Vonk is sinds januari 2025 Strateeg Zorg en Gezondheid bij projectontwikkelaar Synchroon. Hiervoor was hij van 2002 tot 2025 DGA bij plan- en ontwikkelbedrijf HevoFame. Naast zijn werk voor Synchroon is Vonk bestuurslid bij Kern, kennisplatform voor centrumgebieden.
Een nieuwe uitdaging voor de zorg dus?
‘In zekere zin wel. Er is de afgelopen jaren heel veel gedaan en er zijn prachtige woonzorgconcepten ontwikkeld, maar de grote stappen moeten nog gemaakt worden. Kijkend naar de uitdagingen die er liggen op het gebied van toekomstbestendige zorg, dan ben ik ervan overtuigd dat we veel meer vanuit een gebiedsgerichte aanpak moeten ontwikkelen. Bij Synchroon heb ik de kans om daar mede vorm aan te geven. Synchroon is hiervoor de aangewezen partij, een gebiedsontwikkelaar met heel veel ervaring en grote maatschappelijke betrokkenheid.’
Hoe draagt gebiedsgericht ontwikkelen bij aan toekomstbestendige zorg?
‘We hebben de afgelopen decennia systematisch de zorg uit de samenleving gehaald en in het instituut gestopt. Nu is het tijd om dat om te draaien en zorg weer onderdeel te maken van de samenleving. We moeten hierbij niet alleen het zorgsysteem veranderen, maar vooral ook de manier waarop we samenleven. Daarvoor hebben we bloeiende, vitale wijken nodig waarin gezondheid, ontmoeting en wederkerigheid centraal staan. Buurten waar mensen zich verbonden voelen. Dat vraagt om een gebiedsgerichte aanpak en goede samenwerking tussen zorgorganisaties, gemeenten, gebiedsontwikkelaars en burgers.’
Hoe ziet die nieuwe manier van ontwikkelen eruit?
‘Het is belangrijk om bij elk project vanuit de lokale sociale dynamiek naar de opgave te kijken. Elk project begint bij Synchroon dan ook met een goed gesprek. Een gesprek met de mensen voor wie we gebieden en gebouwen ontwikkelen. Hun leefwereld staat immers voorop. Zo creëren we buurten waar een vitale dynamiek tot bloei kan komen. Binnen die buurten realiseren we ook woonzorgconcepten voor mensen met een (intensieve) ondersteuningsvraag. Zo kunnen ook zij onderdeel uit blijven maken van de gemeenschap. Je moet mensen de ruimte geven naar elkaar om te kunnen kijken en professionele zorg pas te betrekken als het op eigen kracht niet meer gaat. Zo is de zorg nu helemaal niet georganiseerd.’
Wat zijn de bouwstenen voor die vitale maatschappelijke dynamiek?
‘Een bloeiende buurt ontwikkel je niet, die ontstaat. We kunnen hooguit voorwaarden scheppen. Bij Synchroon werken we daarom met vier nauw samenhangende bouwstenen die volgens ons een grote invloed hebben op de sociale dynamiek in een leefomgeving. ‘Tijdloze Schoonheid’ biedt een gevoel van identiteit en geborgenheid. ‘Sterke samenleving’ stimuleren we door ontmoetingen te faciliteren, lokale bedrijvigheid te stimuleren en diverse woonvormen te combineren. ‘Gezond klimaat’ vormt de duurzame basis voor de toekomstbestendige en veerkrachtige buurt. En tot slot werkt ‘Florerende Stadsnatuur’ als een katalysator voor welzijn. Stadsnatuur verlaagt immers stress, verbetert de luchtkwaliteit en bevordert biodiversiteit.’
Dat zijn grote ambities voor een tijd waarin budgetten onder druk staan. Zijn die ambities allemaal te realiseren?
‘Het klopt dat we voor grote uitdagingen staan in de zorg en in de samenleving als geheel. Er zal flink gebouwd moeten worden de komende decennia. Zeker voor mensen met een ondersteuningsvraag. Daarbij komen ontwikkelingen momenteel lastiger van de grond door bijvoorbeeld stikstofproblematiek, oplopende bouwkosten en krapte op de arbeidsmarkt. Wij lopen bij Synchroon uiteraard ook tegen deze uitdagingen aan. Toch zijn we in staat onze ambities telkens weer te realiseren. Gebiedsontwikkeling is een vak. Ook het herontwikkelen van zorglocaties en instellingsterreinen benaderen we vanuit de schaal van de buurt. Door op die schaal te denken ontwikkel je meer differentiatie aan woonprogramma en voorzieningen en blijkt het ook gemakkelijker woonzorgprojecten financieel haalbaar te maken.’
Is onze individualistische maatschappij überhaupt wel klaar voor een zorgzame samenleving waarin we naar elkaar omkijken?
‘Dat is een goede vraag. We hebben uiteraard weinig aan idealistische plannen die in de praktijk niet werken. We moeten daarom mét mensen ontwikkelen en niet vóór mensen. We moeten echt vanuit die lokale context ontwikkelen. Dan bewandelen we een heel ander pad en versterken we de gemeenschap. En ik ben ervan overtuigd dat mensen wel degelijk de behoefte hebben aan saamhorigheid. Mensen willen gezien worden en ergens bij horen. De kunst is om dat goed te faciliteren en stimuleren. En daar vervolgens vanuit de lokale kracht zaken aan toe te voegen.’
En zo komen we tot een nieuw zorgsysteem?
‘De toekomst van de zorg begint niet bij een nieuw systeem, maar bij een nieuwe houding. Het gaat echt om de manier waarop we samenleven. Hoe we buurten inrichten, hoe we ruimte maken voor ontmoeting. Het is hoog tijd dat we zorg niet meer afschuiven, maar delen. En dat begint in de buurten. Klein, menselijk en concreet. Bij Synchroon nemen we daarin graag het voortouw. Als verbinder, ontwikkelaar en aanjager van plekken waar zorg en leven samenkomen. De zorg is immers van ons allemaal.’
