Elke dag werk ik, zoals zovelen, aan de toegankelijkheid van publieke gebouwen voor iedereen. Want publieke gebouwen zijn minder toegankelijk dan we willen. Drempels, letterlijke en figuurlijke, staan goed gebruik nog vaak in de weg. Het is hoog tijd om die toegankelijkheid structureel te verbeteren en de nieuwe NEN 9120 biedt hiervoor een gouden kans. | COLUMN - Daan Schipper
Drempels hebben in de meeste gevallen een functie: architecten zetten ze in om ruimtes te onderscheiden en structuur aan te brengen. Het geeft bezoekers zichtbare overgangen in een gebouw. Maar soms veranderen drempels in obstakels: wie kan en mag er wél overheen en wie niet? En daar wringt de schoen. De vernieuwde ‘toegankelijksheidsnorm’ NEN-norm 9120 kan helpen deze drempels weg te nemen. Het is een langverwachte vernieuwing waar ik enthousiast over ben.
Gebouweigenaren hebben in de praktijk nog vaak moeite om te investeren in toegankelijkheid. Als ze een gebouw of gebouwplan laat toetsen op integrale toegankelijkheid door ervaringsdeskundigen of experts, komen er regelmatig uiteenlopende en kostbare adviezen uit. De nieuwe NEN 9120 brengt hier verandering in. Het stimuleert ons om toegankelijkheid breder te bekijken en tijdens het ontwerpproces bewuste keuzes te maken.
Ik pleit ervoor om toekomstige gebruikers vroeg te laten participeren, nog voordat de opgave bij een architect wordt neergelegd. Hierdoor kunnen hun behoeften eerst verankerd worden in het Programma van Eisen. De NEN 9120 biedt een mooie stimulans om naar de diversiteit van mensen in het programma van wensen te kijken. Hoe ervaren al die verschillende mensen het gebouw? Hebben ze keuzevrijheid, ervaren ze die ook en voelen ze zich daar prettig bij?
Door vroegtijdig rekening te houden met die diversiteit aan mensen en wensen, maken we gebouwen écht toegankelijk. Architecten en technici ondersteunen met deze waarden vervolgens opdrachtgevers bij strategische vraagstukken zoals talentbehoud en sociale cohesie. Dat is de positieve impact die gebouwen kunnen hebben op de mensen die er verblijven.
De extra investering die dit met zich meebrengt en de huidige vrijblijvendheid van deze NEN-norm, zijn ongetwijfeld onderwerp van gesprek in veel kantoren. Een studie van de Universiteit Hasselt analyseerde de kosten en baten van integraal toegankelijke publieke gebouwen. De conclusie? Vanaf het begin rekening houden met toegankelijkheid is veel efficiënter dan achteraf aanpassingen doen. Bij nieuwbouw variëren de extra kosten van 0,64% voor scholen tot 9,16% voor gemeentehuizen. Bij renovaties liggen deze percentages een stuk hoger, tot wel 17,67% voor gemeentehuizen. Dit onderstreept het belang van vroegtijdige integratie van toegankelijkheid om slimme investeringen te doen.
De vastgoedsector krijgt met deze nieuwe norm een kans: toegankelijkheid omarmen als een verrijking, om gebouwen te maken die waarde toevoegen voor iedereen. Want een toegankelijk gebouw trekt talent aan, versterkt sociale cohesie en vergroot de impact op de samenleving. Het zorgt voor inclusieve, toekomstbestendige en aantrekkelijke investeringen.
