‘Wij bevinden ons een groot deel van ons leven in en om gebouwen, en toch weten we nog maar weinig over de invloed daarvan’, stelt Mark Mobach, lector Facility Management. ‘Om hier verandering in te brengen zijn we in 2020 vanuit het lectoraat het onderzoeksprogramma Gezonde Gebouwen gestart. Binnen dit programma doen we multidisciplinair en ontwerpgericht praktijkonderzoek op het snijvlak van ruimte en organisatie gericht op positieve verandering. De overkoepelende vraag hierbij: hoe kunnen we de gebouwde omgeving positief gebruiken om de gezondheid en het welzijn van mensen te vergroten.’
Innovatiewerkplaats
Het onderzoeksprogramma Gezonde Gebouwen richt zich op kantoren, onderwijs en zorg. De onderzoekers werken hierbij samen met studenten, kennis- en onder- wijsinstellingen, overheden en het bedrijfsleven vanuit drie innovatiewerkplaatsen. ‘Het gaat hierbij altijd over multidisciplinair praktijkgericht onderzoek en ontwerpoplossingen, die we samen met de beroepspraktijk en het onderwijs ontwikkelen. De innovatiewerkplaats Healthy Workplace richt zich op het verbeteren van de werkomgeving. De innovatiewerkplaats Health Space Design richt zich op het verbeteren van de zorgomgeving, en de innovatiewerkplaats Campus Design richt zich op de duurzame ontwikkeling van de campus.’
In het onderzoeksprogramma wordt gewerkt met kleine praktijkvragen en grote onderzoeksvragen, verduidelijkt Mobach. ‘Maar wel altijd praktijkgericht. Zo kijken studenten op verschillende schaalniveaus en vanuit verschillende perspectieven naar onderzoeksobjecten. Daarnaast doen we ook promotieonderzoeken met een looptijd van vier tot zes jaar. Onderzoeken met de grote O en onderzoeken met de kleine o.’
Onderzoek naar binnenklimaat
Eén van de onderwerpen waar vanuit de innovatiewerkplaats Campus Design onderzoek naar wordt gedaan, is de invloed van het binnenklimaat op de prestaties van studenten en medewerkers. ‘Hier is heel precies naar gekeken door ons lectoraat in samenwerking met de Hogeschool Utrecht en de Technische Universiteit Eindhoven. De onderzoeker heeft een tool ontwikkeld voor het objectief meten van lucht, licht, geluid en temperatuur in een klaslokaal. Vervolgens heeft hij gekeken wat er gebeurt als je aan de knoppen draait. Hoe goed presteren studenten bijvoorbeeld nog als het warmer wordt in een klaslokaal? En waar ligt het optimum?’
De resultaten van het dit onderzoek zijn volgens Mobach van groot belang voor onderwijsinstellingen. ‘Het binnenklimaat in schoolgebouwen is nog te vaak niet op orde. Het kost echter veel geld om de klimaatcondities stabiel op hoog niveau te houden. Hoe krijgen we die schoolbesturen dan toch zover om hierin te investeren? Dan helpt het uiteraard enorm als we kunnen aantonen dat de cijfers van een 7 naar een 9 gaan bij de meest optimale omstandigheden. Daar werken we nu aan.’
Gezonde leefomgeving
Ook in de zorg worden vanuit het onderzoekprogramma diverse onderzoeken verricht. Van een onderzoek naar de meest ideale spreekkamer tot een onderzoek naar de invloed van de gebouwde omgeving op de levenskwaliteit van dementerenden. Al deze onderzoeken moeten op termijn bijdragen aan een gezonde leefomgeving. Maar zover zijn we volgens Mobach nog lang niet. ‘We bouwen al eeuwen scholen, ziekenhuizen en kantoren, maar de klachten stapelen zich nog steeds op. We leren kennelijk slecht van onze fouten. Er wordt wel veel gepraat, maar slecht geluisterd en geleerd.’
Les één is volgens Mobach simpel: ’Stel de gebruiker centraal. Begin bij de aard van het werk. Welke functie vindt er in een ruimte plaats en wat vraagt dat aan faciliteiten en diensten? Vervolgens moet er gekeken worden naar thema’s als gezondheid en welzijn van de gebruikers. Hoe kun je die optimaal ondersteunen? En tot slot spelen ook algemene maatschappelijk thema’s een rol zoals klimaatadaptatie, behoud van biodiversiteit en duurzaamheid. Dat vraagt om een integrale blik op het vastgoed.’
Bestaande voorraad
Bij nieuwbouw is een focus op gezonde gebouwen redelijk eenvoudig in het proces in te brengen, denkt Mobach. ‘Dan begin je met een blanco vel en kun je integraal ontwerpen met ruime aandacht voor gezondheid en welzijn. Maar bestaande bouw is complexer. Wat doen we met de bestaande voorraad die niet op orde is? Hoe pakken we die aan? En hoe zorgen we ervoor dat ook die omgeving de gezondheid van de gebruikers op een positieve manier ondersteunt? Daar ligt nog een grote opgave.’
Kant-en-klare oplossingen heeft Mobach ook niet. Wel heeft hij een tip voor vastgoedeigenaren en gebouwbeheerders die met een gebouw aan de slag willen. ‘Ga niet meteen een heel gebouw aanpakken, maar begin met kleine experimenten en onderzoek wat de gevolgen zijn. En houd er rekening mee dat verschillende afdelingen binnen een organisatie verschillende behoeften hebben. Stel altijd de gebruiker centraal.’
Toekomstige generatie
Met het onderzoeksprogramma hopen Mobach en zijn collega’s een bijdrage te leveren aan een gezondere werk- en leefomgeving voor toekomstige generaties. ‘We laten de data en de bevindingen van onze onderzoeken weer terugvloeien in het onderwijs. Die cyclus is heel waardevol. Onze studenten Facility Management zijn immers de toekomstige facility managers van Nederland. Het is belangrijk dat zij snappen wat het belang is van een gezonde werk- en leefomgeving.’
