Mijn aandacht werd recent getrokken door een nieuwsbericht van het CBS. Het gasverbruik in Nederland in 2022 was het laagste in 50 jaar. In 50 jaar! Een daling van het gasverbruik van 25%.
COLUMN Wim Fieggen – De daling van het gasverbruik laat duidelijk zien dat prijs een belangrijk instrument is om de duurzaamheidstransitie te versnellen. Naar die prijs kun je ook op een andere manier kijken. Maak niet de prijs, maar het prijsverschil tot instrument.
Mijn aandacht werd recent getrokken door een nieuwsbericht van het CBS. Het gasverbruik in Nederland in 2022 was het laagste in 50 jaar. In 50 jaar! Een daling van het gasverbruik van 25%.
Sinds 2006 ben ik actief met duurzaamheid. Dat is een proces van kleine stapjes geweest. Duurzaamheid staat bij iedereen hoog in het vaandel, maar in de praktijk komt het maar moeizaam van de grond. De prijsstijging van aardgas, veranderde het gedrag van consument, organisaties en bedrijfsleven in 2022 als een blad aan een boom. Niks stapjes, nee grote stappen. Logisch zul je zeggen, de prijs steeg ook zo exorbitant. Er was weinig keus, Dat is nu juist waar het over gaat. Wat al die jaren ploeteren niet voor elkaar kreeg, was door een forse prijsbeweging zo gepiept.
Natuurlijk zullen velen er op wijzen dat er ook een schaduwzijde aan prijs zit, te weten energiearmoede en bedrijven die niet meer winstgevend kunnen opereren. En natuurlijk de overwinsten bij bedrijven die voorzien in fossiele energie. Daar moet ook zeker aandacht voor zijn en wat mee gedaan worden. Maar daar gaat het nu niet om. Het prijsmechanisme is een nuttig instrument gebleken om in dit geval het gasverbruik te beperken. Zelfs om gedrag te veranderen. Mensen zijn lui en komen pas in beweging als het goed fout gaat. Als het pijn gaat doen.
Gedragsverandering is voor het bevorderen van de duurzaamheid cruciaal. We moeten dingen anders doen, maar dat gaat niet vanzelf. De ideologische route naar duurzaamheid brengt ons slechts stap voor stap dichter bij het doel van een volledig duurzame maatschappij, waarin energie geheel afkomstig is uit duurzame bronnen en alle materialen in een circulaire kringloop zitten.
Prijs is een belangrijk instrument om snel resultaat te kunnen boeken. Als de prijs van aardgas relatief hoog blijft, zal de energietransitie sneller gaan. Maar kun je er ook op een andere manier naar kijken? Maak niet de prijs, maar het prijsverschil tot instrument.
Het is gek als je voor duurzaam opgewekte elektriciteit hetzelfde betaald als voor elektriciteit opgewekt met fossiele energie. Maak het prijsverschil zo groot, dat je een dief van je eigen portemonnee bent als je niet voor de goedkoopste optie gaat. Als fossiele energie dan weer goedkoper wordt, dan wordt duurzame energie nog goedkoper. Duurzaam moet gewoon altijd verreweg de beste optie zijn als het op prijs aankomt. Dit zou ook moeten gelden voor uit de circulaire kringloop verkregen materialen.
De overheid kan op prijsverschil sturen door verschillen in belastingheffing, door het beprijzen van CO2 uitstoot, door subsidies, door het actief stimuleren van innovaties. Zit regelgeving in de weg, dan pas je die aan. Zijn er bottlenecks zoals de capaciteit van het elektriciteitsnet? Zet gericht subsidies in om die bottlenecks weg te nemen.
Neem de beleidshouding aan dat alle obstakels om het prijsmechanisme haar werk te laten doen, uit de weg geruimd moeten worden. Gezien de afhankelijkheid van Europa van fossiele energie en van allerlei materialen, moet het toch appeltje eitje zijn om dit in beweging te zetten. Met als resultaat dat Europa niet meer chantabel is door andere, vooral autoritaire landen. Wie kan daar nu tegen zijn? Zeker nu gebleken is wat prijs alleen al kan doen voor de energietransitie.