Data-ondersteund werken aan de campus van de toekomst. Dat is wat Marcel van Oosterhout, directeur van Erasmus Centre for Data Analytics, al jaren doet. Samen met onderzoekers, studenten en het bedrijfsleven geeft hij vorm aan het Smart Campus Project. Het universiteitsterrein in Rotterdam vormt hierbij één grote proeftuin.
Waarin ligt volgens jou de kracht van data-analyse en AI?
‘Het gaat om het verkrijgen van inzicht in je vastgoed, je gebruikers en je processen. Als je daar goed zicht op hebt, kun je veel beter sturen op je bedrijfsvoering. Dan kun je efficiënter plannen en echt een bijdrage leveren aan een fijne, duurzame en toekomstbestendige campus. Wij focussen binnen het Smart Campus Project op drie specifieke doelen: operational excellence, duurzaamheid en welzijn van de campusgebruikers. Op die thema’s willen we de komende jaren extra stappen zetten. Het is voor ons nu vooral de kunst om uit die enorme berg aan data de belangrijkste verbanden en patronen te halen en daar vervolgens met de inhoudelijke experts het gesprek over te voeren.’
Hoe haal je het verhaal uit die data? En welke rol speelt AI hierbij?
‘Wij halen data uit een enorme verscheidenheid aan bronnen, en juist in die combinatie van data liggen mooie kansen. Maar daarin ligt ook meteen een grote uitdaging: de data die nu nog vaak ‘vast zit’ in losse systemen moeten wij ophalen en samenbrengen in één omgeving. Vervolgens kunnen we tools en dashboards ontwikkelen om uit die data het verhaal te destilleren. De eerste stap hierbij is om met behulp van data terug te kijken. Wat gebeurt er op de campus en hoe kunnen we dat verklaren? Daarna kunnen we een stap verder gaan en op basis van trends uit het verleden voorspellen wat er op bepaalde thema’s gaat gebeuren. Daar kunnen we vervolgens pro-actief op sturen. Als we dan nog een stap verder gaan, kunnen we op basis van trends met behulp van AI-technieken onze systemen zelflerend maken. Zo kunnen we bijvoorbeeld smart buildings ontwikkelen die helpen bij het slim aansturen van de energiesystemen.’
AI neemt het denkwerk voor een groot deel over dus?
‘Zo ver zijn we nog lang niet en het is ook de vraag of we dat wel moeten willen. Soms heb je helemaal geen AI nodig om bepaalde verbeteringen door te voeren. Als je een goed dashboard hebt, waarop je data gevisualiseerd bij elkaar brengt, dan kun je de besluitvorming al heel goed ondersteunen. Daar heb je dan helemaal geen AI voor nodig. Ik denk dat we voorbij de hype moeten kijken en AI enkel inzetten daar waar het meerwaarde biedt. De komende jaren gaan we in experimenten proberen uit te zoeken waar die kansen van AI precies liggen.’
Data-analyse blijft daarmee voorlopig mensenwerk?
‘Ja, dat denk ik wel. Het kost ook tijd om de manier van werken te veranderen en mensen mee te krijgen in een meer dataondersteunde aanpak. Daar ligt nog een belangrijke uitdaging. Technisch is er al heel veel mogelijk, maar de mindset en manier van werken van veel medewerkers moet nog veranderen. Zij moeten de skills ontwikkelen waarmee ze vanuit een dataondersteunend perspectief naar de campus leren kijken. Gelukkig hebben we nog even de tijd. We staan feitelijk nog maar aan de start van deze transitie. Het Smart Campus Project loopt nog maar net en krijgt na 2,5 jaar een vervolg de komende jaren. Dan gaan we de acht experimenten die nu lopen nog breder inzetten en succesvolle experimenten en opschalen en integreren binnen onze manier van werken. We gaan dan ook gebruikers trainen in dataondersteund werken en blijven experimenteren met nieuwe smart campus-concepten en -technieken. We proberen daarmee zo veel mogelijk aan te sluiten op de overkoepelende visie voor de Campus van de Toekomst. Wij denken daar een belangrijke bijdrage aan te kunnen leveren vanuit het ECDA.’
Hoe ziet die Campus van de Toekomst eruit?
‘De campus vervult een belangrijke rol als ontmoetingsplek voor studenten, onderzoekers en stakeholders. Dat is eens te meer gebleken in de Covid-periode. We gaan daarbij steeds meer richting de Amerikaanse campus met meer huisvesting, meer horeca, sport en cultuur. En we proberen heel bewust de stad binnen te halen op de campus. Het moet echt een bruisende hotspot worden voor wonen, leren, werken en onderzoeken. Een deel van het onderwijs zal daarbij online worden gevolgd, maar een ander deel vraagt juist om een fysieke campus met goede faciliteiten. Een plek met duurzame gebouwen en veel groen.’
Wat is de rol van ECDA in dit geheel?
‘Aan ons de taak om alle verschillende behoeftes in beeld te brengen en alle benodigde data op te halen, zodat we onze processen kunnen optimaliseren. Daarbij maken we steeds meer gebruik van sensoren in onze gebouwen en op ons terrein. De volgende stap is om ook data vanuit de gebruikers zelf op te halen. Dan krijgen we nog beter inzicht in hoe de campus wordt ervaren. Daarvoor gaan we een slimme app ontwikkelen die campusgebruikers niet alleen informeert, maar waarmee we tegelijkertijd heel direct feedback kunnen ophalen. Zo kunnen we straks vanuit twee databronnen gaan sturen: vanuit wat we objectief meten én vanuit de beleving van de gebruikers.’
De ontwikkelingen gaan snel de laatste jaren. Welke veranderingen verwacht je over vijf tot tien jaar?
‘Nieuwe technologieën zullen hun intrede doen en onze processen nog beter ondersteunen. Ik verwacht dat immersieve technologieën, zoals smart glasses, de studenten zullen helpen hun weg op de campus te vinden. En als ik nog iets verder in de toekomst kijk, dan zie ik ook een rol weggelegd voor de metaverse, de plek waar mensen virtueel samenkomen. Hoe de metaverse van de universiteit eruit ziet en hoe die zich verhoudt tot de campus, dat moeten we de komende jaren ontdekken. Dat kunnen we alleen vormgeven door te experimenten, te leren en vanuit die resultaten te gaan implementeren.’
Dr. Marcel van Oosterhout is directeur van Erasmus Centre for Data Analytics. Samen met de afdeling Real Estate & Facilities en Erasmus Digitalisation & Information Services werkt Van Oosterhout in het Smart Campus Project aan de Campus van de Toekomst.
