Wageningen University & Research mag zich voor het zevende jaar op rij de duurzaamste universiteit ter wereld noemen. Ze houden daarmee 1.182 universiteiten uit 85 landen achter zich. ’We zijn al jaren intensief bezig met het thema duurzaamheid. Dat zit echt in de genen van onze organisatie.’
Met een 9,5 (9.500 uit 10.000 punten) heeft Wageningen University & Research (WUR) de eerste plek op de 2023 UI GreenMetric ranking geprolongeerd. Ze scoren daarmee net iets beter dan de nummers 2 en 3, respectievelijk Nottingham Trent University uit het Verenigd Koninkrijk en Umwelt-Campus Birkenfeld in Duitsland. Groningen University staat in de lijst op plek vier. En dus mag WUR zich weer een jaar lang de duurzaamste noemen. Maar vanzelf ging dat zeker niet.
‘Sinds 2017 voeren wij de ranglijst van duurzaamste universiteiten aan en daar zijn we trots op’, stelt Simone van Klaveren, hoofd Vastgoed & Huisvesting bij WUR. ‘Het thema is voor ons heel belangrijk. Het zit in ons DNA en is sterk verweven met ons onderwijs- en researchprogramma. Vandaar dat we er nadrukkelijk voor kiezen om dat zichtbaar te maken met een goede score op deze ranglijst. Waar dat in het begin nog vrij gemakkelijk ging door het plukken van het laaghangend fruit, wordt het de laatste jaren steeds moeilijker. Koploper worden is lastig, maar koploper blijven nog lastiger.’
Groene universiteit
Erna Maters, beleidsmedewerker MVO, speelt een belangrijke rol in het behalen én behouden van die gekoesterde eerste plaats. Elk jaar spit zij de vragenlijst door van Universitas Indonesia, die sinds 2010 deze ranking organiseert. Zij zorgt dat alles nauwkeurig wordt ingevuld en dat er geen kansen over het hoofd worden gezien. ‘De vragenlijst heeft betrekking op de thema’s energie, afval, transport, water en infrastructuur. Maar ook duurzaamheid in onderwijs en onderzoek wordt gemeten.’
Van Klaveren: ‘De ranking gaat verder dan een simpele vragenlijst. GreenMetric kijkt echt in hoeverre het thema duurzaamheid in de organisatie is geborgd. Ze kijken hoe het thema in de beleidsuitgangspunten wordt meegenomen, hoe het in je strategie tot uiting komt en hoe het is ingebed in je onderwijs, je research en de bedrijfsvoering. Hier in Wageningen is duurzaamheid als thema heel stevig belegd. We staan bekent als groene en duurzame universiteit en willen die titel eer aan doen. Daar gaat veel aandacht en energie naartoe.’
Simone van Klaveren
Voorlopersrol
Bij vastgoedontwikkelingen en beheer en onderhoud speelt duurzaamheid uiteraard een steeds belangrijkere rol voor WUR. ‘We hebben in totaal als organisatie circa 650.000 m² bvo waarvan het merendeel in eigendom’, benadrukt Van Klaveren. ‘Een zeer grote en diverse vastgoedportefeuille met onder andere onderwijs- en researchgebouwen, kassen, proefboerderijen en windmolens. Die proberen we natuurlijk zo duurzaam mogelijk te beheren.’
En ook hier pakt de WUR weer die voorlopersrol. Zo pioniert de universiteit met nieuwe technieken en nieuwe concepten. Van Klaveren: ‘We hebben al jaren geleden een fietspad van bio-asfalt aangelegd en gaan binnenkort een nieuw duurzaam researchgebouw bouwen in houtskeletbouw. Dat is echt een strategische keuze waarmee we de ontwikkeling rond duurzaam en circulair bouwen verder willen aanjagen. Als groenste universiteit kunnen we natuurlijk niet blijven bouwen met beton en staal. Maar we zoeken hierbij wel naar de juiste balans. Er is altijd een spanningsveld tussen flexibiliteit, multifunctionaliteit en onderhoud en beheer. Het moet allemaal wel betaalbaar blijven.’
Biodiversiteit
Maters: ‘Een andere belangrijke pijler van ons duurzaamheidsbeleid is biodiversiteit. Hier zetten we uiteraard onze eigen expertise op in. We betrekken onze ecologen en studenten bij het groenbeheer. Zij denken mee in de groencommissie van de campus of doen onderzoeksprojecten op ons eigen terrein. De campus is als het ware een groot living lab. Met speciaal beheer van het groen wordt de biodiversiteit ondersteund. De campus is daardoor een plek waar flora en fauna goed gedijt.’
Duurzaamheid begint volgens Maters vooral ook met duurzaam inkoopbeleid. ‘Inkoop is heel belangrijk als het om duurzaamheid gaat. Vooral omdat het vaak om contracten met een lange looptijd gaat. WUR voert dan ook een duurzaam inkoopbeleid. Bij elke aanbesteding nemen we duurzaamheidsaspecten mee, waaronder ook internationale sociale voorwaarden. Dit geldt voor alle diensten en producten die WUR inkoopt. En ook onze leveranciers proberen we hierin zoveel mogelijk mee te nemen.’
Erna Maters
Uitbreiding WKO
Voor de komende jaren staan er nog de nodige duurzame projecten op de rol. Zo wordt er bijvoorbeeld gewerkt aan de uitbreiding van de WKO-installatie. ‘Sinds 2020 zijn we hiermee bezig’, verduidelijkt Van Klaveren. ‘Er is een ring aangelegd onder onze campus waar we alle gebouwen op gaan aansluiten. Daarmee zijn we straks, vanaf 2026, voor 95% gasloos. 100% gasloos is lastig vanwege netcongestie, dus dat stellen we uit tot na 2032. Zo zorgen we ervoor dat toekomstige ontwikkelingen op de campus niet in gevaar komen.’
Met de uitbreiding van de WKO is volgens Van Klaveren veel geld gemoeid. ‘Het vergt een enorme investering, maar hiermee zetten we wel een grote stap richting een energieneutrale campus. Duurzaam is echt niet altijd duurder. Je moet als organisatie alleen andere afwegingen maken en meer kijken naar total cost of ownership. Zo houd je de kosten in de hand en verduurzaam je toch in rap tempo.’
Best practices
Of al deze ontwikkelingen voldoende zijn om ook de komende jaren die eerste plek op de UI GreenMetric ranking vast te houden, weten Van Klaveren en Maters niet. ‘Het zou heel mooi zijn, maar dat is voor ons niet het belangrijkste uitgangspunt’, stelt Maters. ‘De ranking is in zekere zin slechts een middel om het thema inzichtelijk te maken. Veel belangrijker is dat er tussen de deelnemende universiteiten een netwerk is ontstaan. We weten elkaar steeds beter te vinden en leren van elkaars best practices. Daarin zit de echte meerwaarde van deze ranking.’