‘En als we dan toch bezig zijn alles
aan te passen, dan doen we gelijk
ook alles goed’
maart 2021 35
COLUMN
Maatschappelijk rendement
wint terrein
Vanaf 1970 tot en met 2000 stond de eco-nomie
vooral in het teken van de expansie
van de dienstensector. De groei van de kan-toor-
en winkelmarkt liep gelijk op met deze
expansie. Vergrijzing was een toekomstig
probleem. De vastgoedmarkt werd vooral
gedomineerd door de bouw van kanto-ren,
winkels, winkelcentra en woonwijken
aan de buitenkant van steden. Een bijna
ongebreidelde groei, niet gehinderd door
complexe overwegingen vanuit klimaat en
materiaalgebruik.
Hoe anders werd het in de periode vanaf
2000 tot aan 2020. De eerste leegstand
was te zien in de winkelmarkt en dat werd
met het verstrijken van de jaren door de
groei van online winkelen alleen maar erger.
De corona-epidemie maakt dat nog eens
pijnlijk duidelijk. De pakjesbezorgers hebben
de tijd van hun leven. In de kantoormarkt
werd voor het eerst tijdens de crisis in 2008
duidelijk dat er echt te veel kantoren waren.
In eerste instantie werd gedacht dat met de
transformatie van kantoren naar woningen
het probleem opgelost kon worden, maar
door het uitbreken van Covid-19 werd ook in
de kantoormarkt duidelijk dat de economie
makkelijk online door kan draaien. De vraag
in 2020 werd: Hebben wij nog wel kantoren
nodig?
Als de vastgoedmarkt niet meer om kanto-ren,
winkels en winkelcentra draait, waar dan
wel om? Het zit nu in een hele andere hoek
van de economie. De vergrijzing versnelt, de
eenzaamheid neemt toe, vele maatschappe-lijke
voorzieningen zijn aan vervanging toe,
de CO2-uitstoot van het vastgoed moet naar
nul in 2050 en niet alleen voor energie, maar
ook voor de productie en het vervoer van
bouwmaterialen. Bovendien moet alles weer
opnieuw gebruikt kunnen worden. Houden
we ook in gaten dat de overvloed aan water
goed opgevangen wordt en dat onze kinde-ren
les krijgen in gezonde scholen? Oh ja, het
mag niet te veel kosten. Wat een verande-ring.
De grootste gemene deler is in ieder
geval maatschappelijk rendement. Alles wat
we doen, zal betekenis moeten hebben.
Dat betekent een ommezwaai voor
commerciële vastgoedbeleggers. Niet
bij woningcorporaties, want die dachten
altijd al in termen van maatschappelijk
rendement met hun bijna wereldberoemde
‘onrendabele top’. Vastgoed moet
meerwaarde hebben, ook kantoren,
winkels en winkelcentra. Zo niet, dan staat
het leeg. Woningprojecten gaan over
inclusiviteit, over elkaar helpen. Wonen
doe je met elkaar. Rijk en arm, autochtoon
en allochtoon, oud en jong, of je wat
mankeert of niet, door elkaar. Eenzaamheid
lossen we met elkaar op. Maatschappelijke
voorzieningen zijn multifunctioneel. Er
moet eigenlijk altijd wat te doen zijn. Zo
ontmoet je elkaar namelijk makkelijker. Over
maatschappelijk rendement gesproken. Of
is het gewoon de terugkeer van de aloude
dorpscultuur waar het gewoon is samen
activiteiten te ondernemen en naar elkaar
om te kijken?
Het verschil met vroeger is dat wij deze
omgevingen met elkaar moeten gaan maken
(gezegend zijn zij die nog in een dorp
wonen). En als we dan toch bezig zijn alles
aan te passen dan doen we gelijk ook alles
goed. We gaan leven in een maatschappij
die geen CO2 meer uitstoot, die alleen cir-culair
materiaal gebruikt, in een omgeving
die klimaatadaptief is en bovendien gezond
voor iedereen. De periode 2020 tot 2050
staat op de kaart. Het maakt mij angstig en
blij tegelijk. Ga er maar aan staan.
Wim Fieggen
is directeur IVVD
met een professionele
achtergrond van vele
jaren in vastgoed-sturing
en duur-zaamheid
bij
vastgoedfondsen.