‘Gemeenten,
klein en groot,
kunnen simpelweg
niet meer
om herbestemmen
van maatschappelijk
vastgoed heen’
maart 2018 19
willen, dan kunnen we niet om herontwikkeling
van maatschappelijk vastgoed heen. Maar
veel gemeenten worstelen met dit soort projecten.
Er is vaak een onduidelijk risicoprofiel
en omdat het om publiek geld gaat, hebben
gemeenten te maken met een verscheidenheid
aan verplichtingen. Wat deze gemeenten
nodig hebben is een strategie of proces dat ze
de middelen geeft om een passend besluit te
nemen dat ze tegenover alle belanghebbenden
kunnen rechtvaardigen.’
Harde en zachte kanten vastgoed
Het afwegingskader kan voor alle soorten
vastgoed worden gebruikt. Belangrijk onderdeel
is een vragenlijst met algemene vragen.
Hierin zijn zowel de harde als de zachte kanten
van het vastgoed meegenomen. Daarnaast
wordt er met het afwegingskader
gekeken naar de financiering en de boekwaarde,
maar ook naar de waarde van het
vastgoed voor de omgeving en de gebruikers.
En of het wellicht ook historische of culturele
waarden heeft. ‘Deze historische of culturele
waarden kunnen voor een wijk zo belangrijk
zijn dat de gemeente toch besluit het zelf te
herbestemmen.’
Tijdens haar onderzoek viel het Slits op dat
veel gemeenten bezig zijn met het ontwikkelen
van instrumenten, beslisbomen en afwegingskaders
om meer gestructureerd naar
vraagstukken rond het vastgoed te kijken.
‘Deze instrumenten lijken allemaal op elkaar,
maar zijn toch net weer anders. Elke gemeente
lijkt zelf het wiel uit te willen vinden.’ Iets meer
samenwerking zou goed zijn volgens Slits. ‘Het
is goed als er een algemeen afwegingskader
komt waarbij gemeenten grondig naar de
gebouwen kijken om vervolgens sneller een
beslissing te kunnen nemen en een strategie
te ontwikkelen voor de toekomst.’
Volgens Slits kunnen gemeenten, klein en
groot, simpelweg niet meer om herbestemmen
van maatschappelijk vastgoed heen.
‘Deze ontwikkeling, die parallel loopt aan de
duurzaamheidsontwikkeling, wordt steeds
belangrijker’, geeft ze aan. ‘We moeten in
de bebouwde omgeving zo veel mogelijk
gebruiken wat er al is. Als we dat doen hebben
we minder grondstoffen nodig, houden
Villa van Waning
we transportkosten laag en produceren we
minder afval. In duurzaamheidsopzicht is herbestemmen
een heel goed concept. Maar ook
financieel heeft herbestemmen voordelen. Het
scheelt in de constructiekosten en vaak ook
in de bouwtijd.’
Nog niet tussen de oren
Ondanks de duidelijke voordelen zit het herbestemmen
van maatschappelijk vastgoed
bij veel gemeenten nog niet goed tussen de
oren. ‘Het is iets van de laatste tien, vijftien
jaar en nog niet alle gemeenten weten hier
goed mee om te gaan. Vandaar ook dat ik
het afwegingskader heb ontwikkeld. Zo kunnen
gemeenten vastgoed makkelijk langs de
“herbestemmingsmeetlat” leggen en kijken
wat de beste scenario’s zijn. Herbestemmen
of slopen, zelf herbestemmen of het verkopen
en door een derde partij laten doen, maar het
wel in de eigen portefeuille houden. Met het
afwegingskader kunnen dergelijke vraagstukken
sneller worden behandeld.’
Nu steeds meer gemeenten alle vastgoed
gecentraliseerd hebben binnen één organisatie
wordt de vraag naar goede instrumenten
alleen maar groter. ‘Je ziet een ontwikkeling
waarin veel gemeenten vastgoed aan het verkopen
zijn. Dat moet gestructureerd gebeuren.
Gemeenten kunnen niet in een keer te veel
panden in de verkoop doen, want daarmee
verstoren ze de markt. Dus moet er bewust en
kritisch gekeken worden naar maatschappelijk
vastgoed dat leeg komt te staan. Kortom, dit is
een ideaal moment voor het afwegingskader.’ Å