Interview met Rob Hoogma, CEO van Academy Het Dorp – Hoe kunnen wij het leven beter maken van mensen die dagelijks noodgedwongen afhankelijk zijn van zorg? Volgens Rob Hoogma spelen slimme, aangepaste woningen daar een grote rol in. Er is verder onderzoek nodig naar wat wél of juist niet voor hen werkt. Technologie is altijd een belangrijk deel van de oplossing.
Hoe kunnen wij het leven beter maken van mensen die dagelijks noodgedwongen afhankelijk zijn van zorg? Volgens Rob Hoogma spelen slimme, aangepaste woningen daar een grote rol in. Er is verder onderzoek nodig naar wat wél of juist niet voor hen werkt. Technologie is altijd een belangrijk deel van de oplossing.
Waar verschilt ‘Het Dorp van Mies Bouwman’ van Het Nieuwe Dorp?
‘Eigenlijk geen verschil. Toen was het Arie Klapwijk die, als arts van een revalidatiecentrum, samen met mensen met een handicap aangepaste woningen ontwikkelde waar ze in konden wonen. Zo ontstond ‘Het Dorp’. Dat was een gewone wijk met naast die aangepaste, ook reguliere woningen en voorzieningen als een kapper, supermarkt, tankstation, bibliotheek en dergelijke. In deze wijk kregen mensen met een beperking een meer gelijkwaardige positie dan voorheen het geval was.
Het Nieuwe Dorp is opgezet volgens dezelfde principes. Samen met mensen met een beperking zijn nieuwe aangepaste woningen ontwikkeld en gemaakt. Deze zitten slim in elkaar. Als je bijvoorbeeld naar je woning gaat en de woning herkent jou, dan gaat automatisch de beveiliging eraf en opent de deur zich voor jou. In het huis helpt technologie de bewoner verder op heel veel vlakken, maar het is ook slim ontworpen. Ruimten in het huis kunnen elk moment aangepast worden aan de behoeften van de bewoner. Het Nieuwe Dorp is verder ook weer een gewone wijk, net als de eerste versie van Het Dorp waar Mies Bouwman in een tv-programma massaal geld voor inzamelde.’
Hoe zijn die nieuwe aangepaste woningen tot stand gekomen?
‘Wij zijn eerst begonnen met speciaal ontwikkelde woningen waar mensen met een beperking zelfstandig kunnen wonen, de Paswoningen. Deze moesten aan vier voorwaarden voldoen. Het zijn mooie woningen waar iedereen in wil wonen. Er zit technologie in die mensen met een beperking minder afhankelijk maakt. De woning past binnen de voorwaarden voor de sociale woningbouw en kan qua energie zichzelf bedruipen. Technologie moest daarbij ook de hulpverlening verbeteren.
Samen met gespecialiseerde bedrijven, cliënten en professionals van Siza is op basis van deze uitgangspunten een intensief ontwerpproces in gang gezet. Bij de ontwikkeling zijn mensen met dertig verschillende beperkingen betrokken. Samen met architecten, bouwers, ontwerpers, designers, technici, de gemeente Arnhem en zorgverleners. De centrale vraag bij de ontwikkeling was: ‘Wat heb jij nodig om je eigen leven te kunnen organiseren?’ De twee gebouwde Paswoningen zitten boordevol slimme toepassingen zoals een draaiende keuken, een schuifbare wand, slimme verlichting et cetera. De ontwikkeling van deze Paswoningen is gefinancierd door bedrijven en met behulp van subsidie.
text
Rob Hoogma: ‘Samen met mensen met een beperking
zijn nieuwe aangepaste woningen gemaakt’
text
Deze Paswoningen waren het startpunt voor de dialoog met toekomstige gebruikers van de nieuw te bouwen aangepaste woningen in Het Nieuwe Dorp. Met behulp van een mock-up van zo’n woning werd inhoud gegeven aan die dialoog. Mensen met een beperking konden in de woning kijken wat er voor hen wel of niet werkt. Typisch gestelde vragen: ‘Werkt dit zo voor jou?’, ‘Waarom wil je het anders hebben?’ en ‘Hoe moet het er dan uitzien?’ Zo ontstond er een goed beeld van hoe een aangepaste woning in Het Nieuwe Dorp verder vormgegeven moest worden, zowel op het gebied van toepassing van technologie als wat betreft de lay-out.’
Wat is de link tussen Het Dorp en de Academy Het Dorp?
‘Siza, als initiatiefnemer van Het Nieuwe Dorp, kreeg vragen van het zorgkantoor en de gemeente over de reductie in kosten door de inzet van technologie. Men wilde niet betalen voor minder zorg, terwijl de cliënten ook nog eens veel tevredener waren. Dat was een van de aanleidingen voor Siza om Academy Het Dorp op te richten voor onderzoek naar de impact van technologie op de langdurige zorg. Welke technologie werkt daadwerkelijk? Welke kostenreductie is te verwachten, wat betekent dat dan voor de inkomsten van de zorgorganisatie? In hoeverre moet de zorgorganisatie bloeden voor een initiatief dat volgens cliënten en hulpverleners beter en goedkoper is dan reguliere zorg?
Academy Het Dorp werkt hierbij samen met andere kennisinstellingen en bedrijven en heeft drie diensten. Ten eerste het testen van de impact van aangeboden technologische oplossingen op de zorg. Worden eindgebruikers er echt door geholpen? Zijn de oplossingen veilig en betaalbaar, kunnen de zorgvrager en zorgverlener ermee uit de voeten, passen ze in de ICT-infrastructuur? Een andere dienst is zorginstellingen (nu zo’n 30) te begeleiden met de implementatie van de technologie en de transitie van de langdurige zorg die dit met zich meebrengt. De derde dienst is die van het opleiden rondom vragen als: ‘Wat betekent nu eigenlijk technologie voor het werk van de professionals?’ en ‘Hoe voorkom je dat mensen met een beperking door technologie juist afhankelijker van je worden?’ Academy Het Dorp heeft het initiatief genomen met de onderwijsinstellingen in de regio om geaccrediteerde mbo/hbo-opleidingen te organiseren.’
Doet Academy Het Dorp verder onderzoek naar aangepaste woningen?
‘Eerder waren wij als Academy Het Dorp door Siza al betrokken bij de doelen en het ontwerp van de aangepaste woningen (‘pre-occupational research’). Belangrijk is de vraag of de nieuwe aangepaste woningen in Het Nieuwe Dorp voldoen aan de doelen van de bewoners en de zorgverleners, maar ook aan de ‘healthy-environmental’-doelstellingen (‘post-occupational research’). In de eerste fase van Het Nieuwe Dorp werden er 36 woningen gerealiseerd. De oplevering was gepland in maart, maar moest vanwege de beperkingen door het coronavirus nog even opgeschort worden. Van die 36 woningen is één woning bestemd voor verdere ontwikkeling van het concept, in de vorm van een mock-up. Academy Het Dorp is hierbij betrokken. De bedoeling is dat opgedane ervaringen met de nu gebouwde aangepaste woningen vertaald worden naar de zorgvoorzieningen en reguliere woningen die nog gebouwd worden op Het Dorp.’
Hoe doe je onderzoek met mensen met allerlei soorten beperkingen?
‘Van de 25 mensen die bij ons werken zijn er nu vijf ervaringsdeskundigen. Er komen er meer. Zij onderzoeken bij andere mensen met een beperking wat nu echt slimme oplossingen zijn. Daar komen verrassende dingen uit voort. De ervaringsdeskundigen hebben gewoon veel meer inzicht in de woon-, leef- en probleemsituaties van mensen met een beperking. Zij worden in hun werk bijgestaan door mensen met een hulpverleners- en researchachtergrond.’