Het RIVM heeft kennis over effecten van groen op gezondheid gebundeld in ‘Groen en Gezondheid’. Dit document moet helpen bij het beter agenderen, ontwerpen en realiseren van gezonde groene omgevingen.
Groen in de omgeving draagt bij aan een betere mentale en fysieke gezondheid, maar brengt ook de nodige risico’s met zich mee. Wat nu precies de betekenis is van groen in een stedelijke omgeving, heeft het RIVM samen met partners onderzocht in diverse projecten. De beschikbare kennis heeft het onderzoeksinstituut nu samengebracht in de kennisbundel ‘Groen en Gezondheid’. Dit document moet overheden de nodige handvatten bieden voor het ontwerpen en beheren van de openbare ruimte.
Hoog op de agenda
Groen staat in toenemende mate in de belangstelling bij beleidsmakers. In veel steden en dorpen worden stappen gezet om de openbare ruimte aan te passen en groener in te richten. Groen heeft dan ook veel raakvlakken met belangrijke gemeentelijke uitdagingen als stedelijke verdichting, de energietransitie en klimaatadaptatie. Deze maatschappelijke uitdagingen worden in steeds meer gevallen gekoppeld aan ambities op het terrein van biodiversiteit, het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen, mentale gezondheid en overgewicht. Een groene leefomgeving kan volgens het RIVM in grote mate bijdragen aan het aanpakken van deze opgaven.
De onderzoekers van het RIVM hebben aan de hand van een model aangegeven op welke vier manieren groen invloed heeft op fysieke en mentale gezondheid. Groen kan volgens de onderzoekers schade verminderen, schade veroorzaken, herstel bevorderen en gezond gedrag bevorderen. Zo kan groen in de stedelijke omgeving bijvoorbeeld de gezondheidsschade verminderen van luchtverontreiniging, hitte en geluid.
Groen vermindert stress
Mensen herstellen beter en sneller door groen, stellen de onderzoekers. Enerzijds omdat groen stress vermindert en het concentratievermogen verbetert; anderzijds omdat groen in de omgeving beweging en sociale interactie stimuleert. Dit kan volgens het RIVM een belangrijke rol spelen bij het terugdringen van overgewicht en welvaartsziektes als diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Ook zien de onderzoekers een gunstig effect tussen groen en hoe lang mensen leven, hoe zwaar baby’s bij hun geboorte zijn en de werking van het immuunsysteem. Groen lijkt te zorgen voor een verbeterde nachtrust en betere concentratie, geheugen en leerprestaties.
Het RIVM heeft bij de onderzoeken gekeken naar natuurlijke plekken op verschillende schaalniveaus. Dat varieert van straatniveau met een focus op bomen en groenstroken, tot stedelijk en regionaal niveau met een focus op parken en natuurgebieden. Ook is er gekeken naar het effect van natuurspeelplaatsen, plantsoenen, sportvelden, particuliere en openbare tuinen en groene gevels en groene daken.
Risico’s van groen
In de kennisbundel gaan de onderzoekers ook in op de risico’s die groen in de stedelijke omgeving met zich mee brengt. Zo wordt er gekeken naar de risico’s van eikenprocessierupsen en de overlast van bijvoorbeeld ratten, muggen, berenklauw en brandnetels. Ook wordt er aandacht besteed aan de risico’s van een toename van hooikoortsklachten door pollen in de lucht.
Volgens het RIVM is het belangrijk dat gemeenten bij het ontwerpen en beheren van de openbare ruimte rekening houden met zowel de risico’s als de positieve effecten van groen. Zo kunnen gemeenten bijvoorbeeld eisen stellen aan de omvang van een groene ruimte bij de bouw van nieuwe woningen.