Zwembad en ijsbaan samen onder één dak.
Bijzonder is dat in de ijshal op twee verdiepingen geschaatst kan worden.
De gemeente Leiden opende onlangs een gloednieuw sportcomplex waar gezwommen en geschaatst kan worden. De combinatie van zwembad en ijshal in één gebouw biedt mooie synergievoordelen. De Vliet is daarmee een van de meest duurzame sportcomplexen in Nederland. OLCO Advies & Management begeleidde de nieuwbouw van initiatief tot oplevering.
In sportcomplex De Vliet aan de Marie Diebenplaats in Leiden kan letterlijk en sportief op meerdere niveaus gesport worden. Het nieuwe zwembad, ter vervanging van het 44 jaar oude vijf Mei bad, meet 25 bij 35 meter en is daarmee geschikt voor topsport waterpolo en korte baan wedstrijdzwemmen. De ijshal vervangt de 47 jaar oude Ton Menken ijshal en bestaat uit een 250 meter rondbaan, een ijsvloer van 30 bij 60 meter voor ijshockey, shorttrack en kunstrijden en een krabbelijsvloer van 45 bij 20 meter voor de jongste jeugd en wedstrijdcurling. Bijzonder is dat in de ijshal op twee verdiepingen geschaatst kan worden.
Wat het nieuwe sportcomplex ook bijzonder maakt is de hoge mate van duurzaamheid. De duurzaamheidseisen voor een all-electric combinatiegebouw zijn tijdens de realisatie nagenoeg allemaal overeind gebleven. Een prestatie van formaat volgens projectmanager van OLCO en bouwkundig ingenieur Robert Klein. ‘De warmte- en koudeopwekking is volledig geïntegreerd. De warmte die vrijkomt bij het koelen van de ijsbanen wordt gebruikt om de lucht in de ijshal en het water van het binnenbad te verwarmen. Het gerenoveerde naburige 50 meter buitenbad wordt in april ook aangesloten op de warmtepompen van de ijshal. Dat buitenbad kan dan ook van het gas af.’
Energieneutraal
Door warmtepompen en een dak dat vol ligt met zonnepanelen is de ijshal energieneutraal. ‘Het zwembad vraagt nog wel zoveel warmte dat het een kleine plus heeft in energieverbruik’, verduidelijkt Klein. ‘Het zwembad is daarmee net niet energieneutraal.’ De Vliet heeft ondanks die kleine plus een Energielabel A++++ en is daarmee een van de duurzaamste sportcomplexen van Nederland. Een geruststellende gedachte in tijden van schommelende energieprijzen.
‘De warmte- en koudeopwekking is volledig geïntegreerd in het sportcomplex’
Een ander belangrijk voordeel van het samengaan van zwembad en ijshal is het gezamenlijk ruimtegebruik. Klein: ‘Het sportcomplex heeft één centrale hal, één barfaciliteit en één buitenruimte met parkeerterrein en fietsenstalling.’ De centrale hal met horeca vormt letterlijk de verbindende schakel tussen beide sportruimten. De horeca is over twee lagen verdeeld, zodat deze al naar gelang het gebruik van de accommodatie altijd kan worden opgeschaald.
Circulaire bouw
Bij de nieuwbouw van het sportcomplex door aannemer De Vries&Verburg is naast een hoge duurzaamheidsscore ook nadrukkelijk ingestoken op circulaire bouw. Klein: ‘Boven de grond is zo min mogelijk beton gebruikt. Het gebouw is voornamelijk opgetrokken uit staal, hout, plaatmateriaal en glas. De materialen zijn hierbij zo veel mogelijk demontabel toegepast. Veel materialen kunnen in de toekomst worden losgemaakt voor hergebruik.’
Een ander uitgangspunt bij de bouw was natuurinclusiviteit. De buitenruimte wordt de komende maanden groen, multifunctioneel en duurzaam ingericht. Bestaande bomen blijven zoveel mogelijk gehandhaafd. ‘Aan de achterzijde sluit het gebouw straks aan op een groene zone’, verduidelijkt Klein. ‘Aan die zijde straalt het gebouw weinig licht en geluid uit zodat de ecologie, de flora en fauna, zich goed kan ontwikkelen. Als het straatwerk klaar is, worden er ook nog zestig nestkastjes opgehangen die beschilderd zijn door kinderen van twee basisscholen in de buurt.’
Gezamenlijke exploitatie
Sportcomplex De Vliet is volledig in eigendom van de gemeente, waarbij de gemeente het zwembad exploiteert en een professionele pachter de horeca. Klein: ‘De exploitatie van de ijshal is ondergebracht bij Stichting IJshal. Zij hebben slechts enkele betaalde krachten, de ijsmeesters, in dienst. Het bestuur en de rest van de organisatie wordt gerund door vrijwilligers. Daardoor kunnen ze de ijshal zonder gemeentelijke bijdrage exploiteren. Voor het gebruik van de hal betalen ze een huurbedrag aan de gemeente.’
‘De Vliet vervult een spilfunctie voor zowel de breedtesport als de topsport in Leiden en omstreken’
Gezamenlijke exploitatie van gemeentelijk vastgoed is redelijk uniek volgens Klein. ‘Hier hebben we aan de voorkant goede afspraken over moeten maken.’ Een dynamisch proces. Zo omschrijft Klein de totstandkoming van het sportcomplex. ‘We hadden te maken met 26 schaatsverenigingen uit veertien gemeenten, verschillende zwemverenigingen, de wijkvereniging. Er waren heel veel partijen om rekening mee te houden. Die hebben we vanaf het begin allemaal meegenomen in het proces.’
Traditionele aanbesteding
De nieuwbouw van De Vliet is op een traditionele manier aanbesteed. Klein: ‘In eerste instantie hebben we ingezet op een geïntegreerd contract, om zodoende optimaal de kennis en kunde uit de markt te halen. Dat betrof een DMBE-contract met een onderhoudsdeel en een energiegarantiedeel. Maar de risico’s die hieraan kleven vond de markt te groot. Vooral het risico op het energiegedeelte was een struikelblok. We hebben daarom besloten over te schakelen op een traditionele aanbesteding.’
In dat traditionele proces kregen de bouwers nog wel te maken met behoorlijke prijsstijgingen. ‘Daar houden we altijd rekening mee, maar niet in de mate waarin de prijzen in de afgelopen tijd zijn gestegen’, verduidelijkt Klein. ‘Toch hebben we die extra kosten zoveel mogelijk binnen het project zelf opgevangen. Uiteindelijk is er slechts 3% meerwerk in rekening gebracht. Voor een traditioneel bouwproces valt dat mee. Zeker als je in ogenschouw neemt dat ongeveer 1,5% daarvan te maken had met extra wensen vanuit de ijshal en het zwembad.’
Spilfunctie
In augustus 2023 is het sportcomplex geopend en sindsdien is het een komen en gaan van sporters in De Vliet. Klein: ‘Het zwembad ligt elke dag voller dan van tevoren verwacht en ook de schaatshal trekt meer bezoekers dan vooraf is ingeschat. De gemeente is dan ook blij met deze nieuwe duurzame sportaccommodatie. De Vliet vervult echt een spilfunctie voor zowel de breedtesport als de topsport in Leiden en omstreken.’