In tijden van overprikkeling en afleiding zijn mensen weer op zoek naar concentratie en stilte voor werk en studie. Op de universiteit herontdekken studenten en medewerkers het belang van fysieke ontmoeting en een plek waar je samen kunt studeren of geconcentreerd kunt werken.
Investeren in huisvesting is investeren in onderwijs en onderzoek
Zonder lab geen innovatie, zonder kantoor geen community, zonder studieplekken een lager studierendement en minder tevreden studenten. In een tijd waarin werken plaatsonafhankelijker kan dan ooit, lijkt de kwaliteit van de werk- en studieplek juist belangrijker geworden. Dat is goed nieuws voor eenieder die zich bezighoudt met de kwaliteit van ruimte. Dit is een van de conclusies uit het ‘Campus NL’ onderzoek dat de Faculteit Bouwkunde TU Delft uitvoerde in opdracht van de vereniging van universiteiten (VSNU). Alle veertien Nederlandse universiteiten namen daaraan deel.
Werken op afstand is eenvoudig dankzij digitalisering, toch zitten studieruimtes en universiteitsbibliotheken vol met studenten. Afstandsonderwijs werkt slechts ten dele. Universiteiten moeten daarom blijven investeren in goede huisvesting. De constatering gaat lijnrecht in tegen de verwachtingen van pakweg tien jaar geleden. Algemeen was toen de veronderstelling dat onderwijsinstellingen gebouwen konden gaan afstoten, omdat studenten en onderzoekers steeds meer thuis zouden werken. “Studenten zijn gewend om te gaan met heel veel prikkels die continue om aandacht vragen, zoals Whatsapp, Facebook en Netflix. Ze beseffen heel goed dat dat afleidt van het studeren, wat om concentratie vraagt.’, zegt Den Heijer. Universitair Hoofddocent Real Estate Management bij de Faculteit Bouwkunde en hoofdonderzoeker van het Campus Research Team. “Onderwijsgebouwen en vooral universiteitsbibliotheken bieden ruimte voor contemplatie en bescherming tegen overprikkeling. En natuurlijk voor ontmoeting.”
Zelfs de Open Universiteit, specialist in onderwijs op afstand, maakt steeds vaker gebruik van bestaande (universiteits)gebouwen voor les- en studiebijeenkomsten. Want dat leidt tot significant hogere slagingspercentages. Voor reguliere universiteiten is het ook reden om te investeren in goede, moderne huisvesting en afgeschermde studieplekken. De werkdruk voor studenten is fors hoger geworden en herkansen van tentamens lastiger. Voor studenten is het daarom steeds belangrijker dat de universiteit hen een plek biedt waar ze zich goed kunnen concentreren.
Intensiever en flexibeler gebruik: meer mensen op dezelfde meters
Uit het onderzoeksrapport blijkt dat Nederlandse universiteiten daarop inspringen. De afgelopen tien jaar kregen ze 22 procent meer studenten en 5 procent meer medewerkers. Die extra mensen worden gehuisvest op dezelfde oppervlakte. Er wordt efficiënter omgegaan met de beschikbare ruimte. In onderwijsgebouwen verschijnen steeds meer informele plaatsen voor studie en overleg. Voorheen lege gangen zijn verrijkt met zitjes, universiteitsrestaurants vergroot en wireless netwerken uitgebreid tot in de buitenruimtes. Steeds vaker ook verrijzen op de campus woongebouwen voor binnen- en buitenlandse studenten. De campus lijkt steeds meer op een levendige stad.
Een effectievere en efficiëntere toewijzing van werkplekken wordt bepalend voor de toekomst van de universiteitscampus. Daarmee is ook goed in te spelen op lastige voorspelbaarheid van toekomstige studentenaantallen. Onderwijsinstellingen krijgen het advies te investeren in ‘smart tools’: middelen om bijvoorbeeld op de smartphone of een informatiebord eenvoudig vrije studieplekken te vinden in een onderwijsgebouw. Die kunnen zorgen voor een beter match van schaarse middelen en mensen die naar een plek zoeken.
De duurzame transformatie van de campus is een belangrijk thema bij universiteiten. De meesten willen vooroplopen in de ‘energietransitie’ en proeftuin zijn voor innovatie.
Anno 2017 zijn het niet alleen meer de onderzoekers, ontwerpers en andere bouwkundigen die dit vinden, maar ook bestuurders, controllers en beleidsmakers in onderwijs en onderzoek. Dat is goed nieuws, want samen bouwen zij aan de campus van de toekomst.
Voor het volledige rapport en alle conclusies: VSNU http://bit.ly/2mXfk1e