Sportliefhebbers kunnen blij zijn dat minister Bruins samen met sportbonden (NOC/NSF), gemeenten (VSG en VNG) en met diverse maatschappelijke organisaties en bedrijven het Sport Akkoord heeft ondertekend. Doel is dat iedereen in een veilige en gezonde omgeving plezier in sport kan hebben in energiezuinige sportgebouwen.
Een van de kernambities in het Sport Akkoord is om Nederland te voorzien van een functionele, goede en duurzame sportinfrastructuur. Veel sportaccommodaties kennen momenteel hoge energielasten. Lasten die doorwerken in de kostprijzen van deze accommodaties. Dit heeft tot gevolg dat de energielasten, al dan niet via de huurtarieven, een grote kostenpost zijn voor sportaanbieders. Daarom willen partijen investeren in het verduurzamen van sportaccommodaties. Dat is goed in het kader van het klimaatakkoord en de betaalbaarheid (en daarmee toegankelijkheid) van sport.
Toegankelijkheid sport
De toegankelijkheid van sport vormt een steeds belangrijker aandachtspunt bij sportverenigingen. Zeker verenigingen die energie-intensieve accommodaties als zwembaden en ijsbanen moeten huren lopen hier tegenaan. Het huren van dergelijke zwemaccommodaties is uitermate kostbaar. Een trainingsuur bekostigen vergt een hoog huurbedrag. De huur voor wedstrijden, die in het weekend plaatsvinden, is vaak dubbel zo hoog. Het gevolg is dat de contributies steeds verder oplopen en leden uit financiële overweging afhaken.
Impact op de gasrekening
De verduurzamingsinvesteringen leiden tevens tot een besparing op de gasrekening en dragen op die manier bij aan het realiseren van de klimaatambities (vermindering CO2-uitstoot). We beschikken in Nederland over een zeer rijke sportinfrastructuur: ons land telt ruim 22.000 sportaccommodaties, variërend van sportzalen tot zwembaden en van voetbalvelden tot ijsbanen. Dat is één sportaccommodatie per 800 inwoners. Veel van die accommodaties zijn gebouwd in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Naar schatting 15 tot 20 procent van de accommodatiekosten hebben te maken met kosten voor onderhoud en energie. Met naar schatting 5,7 miljoen vierkante meter aan sportaccommodaties gaat het om de besparing van heel veel m3 gas!
Sporthallen en sportvelden worden gebouwd, onderhouden en beheerd door private partijen (verenigingen of ondernemers) of gemeenten. Gemeenten richten zich vooral op de sporthallen, zwembaden en velden, en veel minder op clubhuizen. Volgens de monitor sportuitgaven van het Mulier Instituut (2017) besteden gemeenten jaarlijks 1,1 miljard euro aan sport.
Jaarlijks wordt er door gemeenten tussen de 350 en 400 miljoen euro geïnvesteerd in (nieuwe) sportaccommodaties. Vanuit de veronderstelling dat het huidige bestand sportaccommodaties in stand wordt gehouden en als ideaalcomplex kan worden aangemerkt met een gemiddelde levensduur van 40 jaar, impliceert dat een jaarlijks vervanging / renovatie van 550 accommodaties. Deze investeringen worden door gemeenten uiteindelijk via de gemeentelijke balans bancair gefinancierd.
Clubhuizen
De betrokkenheid van gemeenten bij clubhuizen is veel minder groot. In veel gevallen zijn verenigingen eigenaar van de clubhuizen. Financiering wordt opgebracht door de leden, grote en kleine sponsoren en bijdragen vanuit gemeenten, aangevuld met leningen van een bank. Daarbij speelt de Stichting Waarborgfonds voor de Sport (SWS) een belangrijke rol. Het fonds is uitgerust met een risicovermogen dat voor het grootste deel afkomstig is van de sportbonden. De borging en monitoring vanuit de SWS maakt het verkrijgen van bancaire financiering voor sportverenigingen een stuk eenvoudiger.
Over de SWS
De Stichting Waarborgfonds Sport helpt verenigingen met het verkrijgen van bancaire financiering. Op de website (https://sws.nl/projecten/) staan diverse voorbeelden zoals de Tennisvereniging Heksenmeppers (uit Oudewater) die voor 120.000 euro heeft kunnen lenen bij haar bank om tezamen met een eigen bijdrage 190.000 euro te investeren in 623 zonnepanelen op de tennishal. SWS heeft de investering geanalyseerd en beoordeeld, en stelt ook jaarlijks een projectbeoordeling op voor de sportvereniging en haar bank.
Quickscan
BNG Bank heeft met behulp van de maatschappelijk vastgoedscan (ontwikkeld door CFP) een ruwe scan opgesteld van de meest energie-intensieve sportaccommodaties (sporthallen, zwembaden en ijsbanen). Dat leverde de volgende inzichten:
- Voor 70% van de accommodaties is geen label afgemeld;
- Meer dan 40% van de gebouwen heeft een energielabel D of lager;
- Als de top vijf besparingsmaatregelen worden uitgevoerd is een besparing op de energierekening mogelijk van 50-70% met een terugverdientijd van 10 jaar.
Er zijn grote verschillen tussen de accommodaties die samenhangen met eigenaarschap (gemeentelijk of privaat) en gebruik (een gebruiker of een exploitant die verhuurt aan meerdere gebruikers). Met deze maatschappelijk vastgoedscan kunnen gemeenten en verenigingen per accommodatie snel een eerste inzicht krijgen op energielabel, besparingsmaatregelen en terugverdientijden.
Maatregelen
De ervaring leert dat er met relatief eenvoudige maatregelen al heel veel energie te besparen is. De ESCo Rotterdamse zwembaden (www.esco-netwerk.nl/Projecten-Database/2/) heeft geleerd dat een afdekscherm over het water na sluitingstijd zich zeer snel terugverdient. Ook het aanbrengen van zonnepanelen en het benutten van Ledverlichting kan bijna bij elke accommodatie bijdragen aan het verlagen van de energiekosten.
Daarnaast zijn er steeds meer voorbeelden van verdergaande innovaties, zoals het verwarmen van zwembaden op basis van riothemie (Urk, Raalte) of het benutten van restwarmte van een ijsbaan voor het verwarmen van een zwembad (Deventer, Dordrecht).
Duurzame routekaart
In het kader van het Sportakkoord wordt nu gewerkt aan het opstellen van de Routekaart Duurzame Sport om te komen tot duurzame en energieneutrale (in het kader van het Klimaatakkoord) sportaccommodaties. De sportbonden zullen hopelijk een belangrijke rol op zich nemen zodat hun leden deze routekaart goed kunnen benutten.
Caspar Boendermaker is specialist business development en duurzaamheid bij BNG Bank.