Interview met Elphi Nelissen, Transitieteam Circulaire Bouweconomie – Circulariteit krijgt nog te weinig aandacht in de bouwwereld. Maar daar zal de komende jaren verandering in komen, stelt Elphi Nelissen, voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie.
Circulariteit krijgt nog te weinig aandacht in de bouwwereld. Maar daar zal de komende jaren verandering in komen, stelt Elphi Nelissen, voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie. ‘Het móet anders. Als we doorgaan zoals we nu doen, dan is onze aarde binnen relatief korte tijd volstrekt onleefbaar.’
www.circulairebouweconomie.nl
Wat is de rol van het transitieteam in de overgang naar een circulaire bouweconomie?
‘Met het transitieteam hebben we de transitieagenda opgesteld. Hierin staan de verschillende stappen die we moeten nemen om tot een volledig circulaire bouweconomie in 2050 te komen. Van jaar tot jaar stellen we een uitvoeringsprogramma samen om in 2023 een ‘basiskamp’ ingericht te hebben. Vanaf 2023 moeten we dan echt van wal kunnen. Het transitieteam geeft hierbij adviezen aan de overheden, verbindt partijen en deelt kennis met alle betrokkenen. Zo zijn op onze site allerhande onderzoeken rond circulariteit in te zien.’
text
‘Het is belangrijk dat we een circulair model maken
waarbij we ook restwaarde aan gebouwen toekennen’
text
Zijn we klaar voor de transitie?
‘De markt is er deels klaar voor. Je ziet koplopers en partijen die nog de kat uit de boom kijken, maar alle bedrijven zijn zich ondertussen bewust van de noodzaak. Veel bedrijven zijn ook meer of minder bezig met circulariteit, maar er kan en moet nog veel meer gebeuren. Gelukkig is er ook in de politiek groeiende aandacht voor circulariteit en hebben we met Stientje van Veldhoven een staatssecretaris die er duidelijk verstand van heeft.’
Waar komt die noodzaak tot circulair bouwen vandaan?
‘De productie van bouwmaterialen gaat voor veel milieuschade leiden de komende decennia. Om dat in te perken moeten we heel goed en creatief nadenken over waar we onze bouwmaterialen vandaan halen. Uit recent onderzoek blijkt dat als we de bouwopgave van de komende tien jaar willen realiseren en we hiervoor alle sloopmaterialen die in die tien jaar vrijkomen inzetten, we nog maar 40 tot 50% van de benodigde materialen hebben. Dat is natuurlijk veel te weinig. We zullen dus moeten gaan nadenken over andere materialen, zoals biobased materialen. Maar we zullen ook afvalmaterialen uit andere sectoren moeten gaan gebruiken in de bouw. Gelukkig zijn er al ondernemers die hiermee pionieren. Zo is er onlangs een fabriek in Wapenfeld geopend, Leadax, waar ze dakbedekking voor de bouw maken uit folie voor autoruiten. Alleen met dergelijke initiatieven kunnen we het gebruik van virgin-materials terugdringen.’
Circulair materiaal is duurder. Worden bouwprojecten hiermee niet veel te duur?
‘Circulair bouwen is op dit moment nog duurder dan traditioneel bouwen. Dat komt mede omdat ontwikkelingskosten en onderzoekskosten moeten worden meegerekend. Zaken anders organiseren kost in eerste instantie altijd wat extra geld. Het is daarom belangrijk dat we een circulair model maken waarbij we ook restwaarde toekennen aan gebouwen. Wanneer een gebouw weer ontmanteld wordt, kunnen er allerhande materialen uitgehaald worden die weer geld opleveren. Eventuele extra kosten zijn op die manier terug te verdienen. We moeten echt op een andere manier naar de bouweconomie kijken en meer denken vanuit total cost of ownership. Daarnaast verwacht ik dat de regels en wetten rond stortkosten, btw, belastingtarieven en CO2-beprijzing de komende jaren gaan veranderen. Traditioneel bouwen zal daardoor flink duurder worden.’
Het transitieteam heeft een sturende rol in dat transitieproces?
‘We informeren en verbinden alle betrokken partijen en adviseren de overheid bij het opstellen van regels en wetten. De uiteindelijke beslissing ligt bij de overheid. Zij zijn in die zin de grootste trekker en kunnen de transitie aanjagen door wetten en regels op te stellen, normen verplicht te stellen en milieuprestaties aan te scherpen. Zo verwacht ik veel van het circulair aanbesteden van rijksoverheidsgebouwen, dat vanaf 2023 meer gemeengoed moet worden. Dat gaat de bouwwereld veranderen. Elke inschrijver zal dan moeten nadenken hoe het bouwproject zo circulair mogelijk aangepakt kan worden. Het kaf zal zodoende van het koren gescheiden worden.’
En de routekaarten voor verduurzaming, gaan die ons verder helpen?
‘Dat zou wel moeten, maar ik mis het circulaire verhaal een beetje in de routekaarten. Als we de gebouwde omgeving willen verduurzamen, dan moeten we dat zo circulair mogelijk doen, en wel vanaf morgen. Doen we dat niet, dan is dat een enorm gemiste kans. Als we zes miljoen woningen gaan verduurzamen en van het gas afhalen zonder aandacht voor circulariteit, dan denk ik dat we verkeerd bezig zijn. Er moet veel meer aandacht komen voor de materialen en voor hergebruik daarvan. Alleen dan ben je echt duurzaam bezig.’
Tot slot, Nederland volledig circulair in 2050, gaan we dat halen?
‘Ik ben van nature een optimist. We moeten dit gewoon voor elkaar krijgen. Maar daarvoor moet nog wel het nodige gebeuren. Het is vooral belangrijk dat het onderwerp circulariteit aandacht blijft krijgen in deze roerige en onzekere tijd. En het mag daarbij niet de vraag worden of we het ons wel kunnen permitteren. Voor mij is het glashelder: we móeten het ons wel permitteren.’