Steeds vaker dagen woningcorporaties de markt uit om met duurzame oplossingen te komen. Een goede ontwikkeling die de kennis vergroot en innovatie in gang zet. Zo lanceerden drie Utrechtse woningcorporaties de Isolatie Uitdaging en kwamen acht Brabantse woningcorporaties met de Warmte Wissel.
Als de problemen rond stikstof ons iets leren dan is het wel dat we extra vaart moeten maken met het verduurzamen van de maatschappij. Woningcorporaties spelen hierbij vanwege hun maatschappelijke taak een belangrijke aanjagersrol. Het probleem is alleen dat de kennis van duurzame oplossingen bij de meeste corporaties nog niet optimaal is. De zoektocht naar goede, slimme en efficiënte duurzame oplossingen is voor corporaties een lastige. Maar niets doen en wachten op bewezen oplossingen is geen optie, daarvoor is het probleem te urgent. Vandaar dat woningcorporaties steeds vaker de markt uitdagen om met duurzame oplossingen te komen voor zaken als de vervanging van oude cv-ketels en isolatie. Verduurzamen van sociale huurwoningen begint in de regel met goede isolatie. Met de juiste gevel- en dakisolatie worden woningen geschikt voor lagetemperatuurverwarming. De huidige materialen en technieken geven echter overlast voor bewoners, zijn niet milieuvriendelijk en hebben te hoge kosten. Om hierin een doorbraak te forceren, startten de Utrechtse woningcorporaties Bo-Ex, Portaal en Mitros begin dit jaar De Isolatie Uitdaging. Veertig inzendingen kwamen er binnen, ook van deelnemers uit het buitenland, en vanuit samenwerkingen tussen verschillende partijen.
Met uitdaging doorbraak forceren
Eind juni werden de drie winnaars bekendgemaakt door Diederik Samsom, juryvoorzitter van De Isolatie Uitdaging en voorzitter van de klimaattafel ‘Gebouwde omgeving’. De drie winnaars, EWS, Qavity en Isoleren met Nanotechnologie, ontvingen elk 20.000 euro aan innovatiegeld. Ook gaan zij in drie proefwoningen aan de slag met de doorontwikkeling van hun concept. ‘We zijn echt aan het pionieren’, vertelt Gerdi Berkers, adviseur bedrijfsvoering bij Mitros en betrokken bij De Isolatie Uitdaging. ‘We zoeken goede oplossingen voor isolatie die de juiste kwaliteit bieden, die makkelijk en snel zijn toe te passen én ook nog eens betaalbaar zijn. Dergelijke oplossingen waren er nog niet in de markt. Wij hopen met deze drie winnaars een doorbraak te forceren.’
De uitdaging die de drie Utrechtse woningcorporaties neerlegden was een pittige: drie centimeter in één dag. ‘Het isolatiemateriaal moet in één dag zijn aan te brengen om de overlast voor huurders zo laag mogelijk te houden, zo krijg je huurders eerder mee. Daarnaast moeten de oplossingen betaalbaar en opschaalbaar zijn.’ De drie winnaars gaan ieder een proefwoning isoleren om aan te tonen dat drie centimeter op één dag daadwerkelijk haalbaar is. ‘We gaan daarna met een meetbureau en met hulp van de TU Delft de proefwoningen meten. Als een product voldoende potentie heeft dan gaan we dat grootschaliger toepassen’, stelt Berkers. ‘We gaan de winnaars daarbij helpen om ook bij andere, sympathiserende corporaties hun oplossing toe te passen. Zo kunnen we, door samen te werken en de vraag zo breed mogelijk te maken, de productontwikkeling echt verder helpen. En dat is nodig ook als we de doelstelling van CO2-neutraliteit in 2050 willen halen.’
Duurzame oplossing voor cv-ketel
De Lente-corporaties, een samenwerkingsverband van de Brabantse corporaties Alwel, Area, BrabantWonen, Casade, Stadlander, Tiwos, WonenBreburg en Zayaz, raakten geïnspireerd door het Utrechtse initiatief en lanceerden onlangs De WarmteWissel. Hiermee dagen ze de markt uit om met een goede duurzame oplossing te komen voor de vervanging van ouderwetse cv-ketels. Marktpartijen die goede alternatieven hebben met een significant lagere CO2-uitstoot en minder of geen aardgasgebruik kunnen meedoen. ‘Met het duurzaam vervangen van cv-ketels kunnen we een flink deel van de CO2-reductie realiseren’, stelt Christel van Vught, innovatiemanager bij woningcorporatie Zayaz en projectleider van De warmtewissel. De acht corporaties in Brabant vervangen jaarlijks bij ongeveer 5.000 woningen individuele cv-ketels. ‘We zoeken hiervoor naar een duurzaam alternatief’, vertelt Van Vught. Een complicerende factor hierbij is dat de alternatieven voor de bewoners uiteraard geen nadelige gevolgen mogen hebben. ‘De energielasten voor bewoners moeten maximaal gelijk blijven en het gebruiksgemak voor bewoners hoog. Daarnaast mag de installatie van het alternatief slechts minimale overlast veroorzaken. En de oplossing moet voor de corporatie ook nog eens betaalbaar zijn.’
Alle corporaties staan volgens Van Vught voor ongeveer dezelfde uitdagingen en opgaven en dus is het verstandig om samen op te trekken. ‘De opgave om alle cv-ketels te vervangen is groot en veranderlijk, waarbij de oude oplossingen niet meer werken. We zullen dus op zoek moeten naar iets nieuws. Het probleem is alleen dat woningcorporaties niet altijd de benodigde expertise in huis hebben om dit soort lastige vraagstukken op te lossen. Die expertise vind je wel bij marktpartijen. Om de uitdagingen rond het verduurzamen van het vastgoed het hoofd te bieden, moeten we dus goed samenwerken met andere partijen. Ook andere partijen dan de traditionele, zoals start-ups.’
Vóór 2050 moeten corporaties een CO2-neutrale woningvoorraad hebben. Met de oplossingen die nu voor handen zijn redden ze dat niet volgens Van Vught. ‘Er moeten andere oplossingen komen. Vandaar dat wij met De WarmteWissel een prikkel geven aan de markt om met vernieuwing en innovatie te komen. We kunnen het vraagstuk van de CO2-reductie niet langer voor ons uit blijven schuiven.’ De Lente-corporaties houden er wel rekening mee dat de oplossingen die geboden gaan worden nog niet de definitieve CO2-neutrale optie zijn waar ze uiteindelijk voor willen gaan. ‘Maar dat maakt niet uit. We komen bij de huizen die we nu gaan aanpakken voor 2050 toch nog wel een keer terug. Wat wij vooral met deze uitdaging willen bereiken, is dat we zo snel mogelijk de vernieuwing aanduwen.’
Vernieuwing én prijsverlaging
Voor marktpartijen kan De WarmteWissel zeer interessant zijn. De winnaars, maximaal drie, krijgen de mogelijkheid hun oplossing in een proefopstelling te testen. Als dat bevalt willen de Lente-corporaties ook grotere pilots gaan draaien. ‘Het is niet verstandig om nieuwe technieken meteen groot op te schalen’, stelt Van Vught. ‘Door kleinschalig te testen in proefwoningen blijven risico’s beheersbaar, kunnen we samen kinderziektes uit het ontwerp halen en aanpassingen doorvoeren. Zo maak je echte vernieuwing én prijsverlaging mogelijk.’ Met de oplossingen die geboden gaan worden hopen de Brabantse corporaties nu al 80% aan CO2-uitstoot te besparen. Voor die resterende 20% komen ze later dan nog een keer terug.
Samenwerking moet zo de verduurzaming versnellen. Ook samenwerking tussen corporaties is belangrijk volgens Van Vught. ‘Die samenwerking moet vooral gericht zijn op vernieuwing en versterking van onze maatschappelijke legitimatie. We doen binnen de Lente-corporaties vooral aan kennisdeling en we inspireren elkaar. Zo hebben we binnen de Lente-corporaties enkele platforms en netwerken waarin we aan kennisdeling doen, daardoor hoeven we het niet in achtvoud te hebben. Uiteindelijk gaat het erom dat we sneller, beter en goedkoper zaken organiseren met elkaar.’