Een rijksmonument uit 1622 restaureren én verduurzamen, dat is geen sinecure. Toch koos de voormalige gemeente Oud-Beijerland ervoor het Oude Raadshuis in het hart van het dorp aan te pakken en een nieuw leven te geven als bibliotheek. Zonder slag of stoot ging dat niet, maar het resultaat mag er zeker zijn.
Het Oude Raadhuis, een markant en beeldbepalend monument aan de Waterstal in het centrum van Oud-Beijerland, stond al jaren leeg en werd nog maar sporadisch gebruikt voor trouwerijen en representatieve activiteiten van de gemeente. Doodzonde, vond Harry van Waveren, wethouder Erfgoed en Cultuur. ‘Het Oude Raadhuis is van grote historische waarde voor Oud-Beijerland. Het is het mooiste monument dat in eigendom is van de gemeente en staat prachtig centraal in het dorp. Het is een beeldbepalend gebouw. Daarom wilden wij het graag behouden, restaureren en er een nieuwe functie aan toevoegen. Zo is enkele jaren geleden het idee ontstaan om de bibliotheek hiernaartoe te verhuizen.’
Inmiddels is de renovatie afgerond en heeft de bibliotheek zijn intrek genomen op de begane grond, maar dat had nog heel wat voeten in de aarde. Zo moest er om voldoende ruimte te creëren een doorbraak worden gerealiseerd tussen het Oude Raadhuis en de voormalige bodewoningen die ernaast liggen. Ook moest er, in nauwe samenspraak met omwonenden, een aanbouw komen. En als klap op de vuurpijl moest het 400 jaar oude monument ook nog eens stevig verduurzaamd worden. Wat vooraf een ‘simpel’ inrichtingsvraagstuk leek, werd gaandeweg een steeds groter en omvangrijker project.
Verantwoordelijk voor het inrichtingsplan en de aanbouw was InVorm Architecten, een bureau met veel ervaring in inrichting en verbouwing van bibliotheken. Later werd het erkende restauratiebureau Walraad Architecten ingevlogen om de verduurzamingsopdracht in goede banen te leiden. Eerste stap hierbij was een verkennend onderzoek om de staat van het monumentale pand te bepalen en te kijken waar de grootste verduurzamingskansen lagen.
Verkennend onderzoek
‘We hebben met een thermische camera het hele raadhuis onder de loep genomen en gekeken waar het grootste warmteverlies zat’, vertelt Jan van der Bie, projectleider vanuit Walraad Architecten. ‘Dat bleek bij de kap te zijn. Daar konden we met isolatie veel effect sorteren zonder al te hoge kosten. Zo konden we, met respect voor het monument, genoeg warmteverlies voorkomen om het gehele pand van het gas af te halen en all-electric te maken.’
Kanaalwerk uit zicht
Zonnepanelen op het dak van de uitbouw zorgen nu voor de benodigde elektriciteitsinput en met warmtepompen wordt het pand verwarmd en gekoeld. Een grote uitdaging was om al het kanaalwerk uit zicht te werken zonder de muren open te hoeven breken. Hiervoor bedachten InVorm Architecten en Walraad een interessante list. ‘We hebben de luchtbehandeling en de inblaas en afzuiging van de convectoren, ingebouwd in de boekenkasten’, vertelt Rob Bonneur, architect bij InVorm Architecten. ‘Een mooie, innovatieve oplossing.’
Het wegwerken van het kanaalwerk was niet de enige uitdaging voor de architecten van InVorm. De bouwkundige structuur van het Oude Raadhuis zorgde ook voor de nodige hoofdbrekens. Bonneur: ‘Een bibliotheek is vaak gevestigd in een grote ruimte waar veel overzicht is. Dat is in dit monument heel anders. Hier heb je verschillende aan elkaar geschakelde kamers en loop je in feite van kamer naar kamer. Aan die bouwkundige structuur konden wij weinig veranderen en dus hebben we ervoor gekozen een zichtlijn te creëren van het oudste deel van het pand tot aan de nieuwbouw. Bezoekers van de bibliotheek maken nu als het ware een reis door de bouwhistorie van het pand en lopen van oud naar nieuw. De aanbouw vormt daarbij één geheel met het monumentale gedeelte. Daar zijn we heel trots op.’
Duurzame toekomst
Ook de inwoners van Oud-Beijerland zijn trots op het vernieuwde Oude Raadhuis. Er is een bruisend centrum ontstaan waar verbinding centraal staat. Volgens Jan Willem Walraad, eigenaar van Walraad Architecten, toont dit project eens te meer aan dat historisch vastgoed prima geschikt is om nieuwe functies te herbergen. ‘In de loop der tijd is dit gebouw al vele malen herbestemd. Met de realisatie van de bibliotheek hebben wij daar een nieuw hoofdstuk aan toegevoegd. En met de grondige restauratie hebben wij het gebouw ook nog eens geschikt gemaakt voor een duurzame toekomst.’
Van Waveren is zeer tevreden over het resultaat en prijst het werk van het bouwteam. ‘Zij hebben respect voor elkaars expertise en vullen elkaar heel mooi aan. Als je al die kennis uit de markt op een positieve manier weet te verbinden, ontstaan er mooie dingen. En dat is precies wat hier is gebeurd.’
Kwaliteit
Voor andere gemeenten die oude monumenten willen herbestemmen heeft Van Waveren nog een belangrijke tip: ‘Kies voor kwaliteit. Dat kost geld en zorgt voor pittige discussies in de raad, maar dit soort projecten kun je maar één keer doen en dan kun je het beter meteen goed doen. Wij hadden een kwalitatief goed plan dat ook door de inwoners werd gedragen. Dat heeft geholpen om positieve besluitvorming in de gemeenteraad te krijgen.’